สถานการณ์โรงงานผลิตยาแผนโบราณของภาครัฐและเอกชนของประเทศไทย

บทคัดย่อ

ปริมาณการใช้ยาสมุนไพรไทยในประเทศยังเพิ่มขึ้นไม่มาก แม้ว่าจะมีนโยบายสนับสนุนการใช้ยาสมุนไพรไทย แต่ก็ยังไม่มีข้อมูลหลักฐานเชิงประจักษ์ในด้านอุปทานการผลิตยาสมุนไพรไทย การศึกษาวิจัยจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง (Documentary research) นี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาจำนวน คุณภาพ และการกระจายของโรงงานผลิตยาแผนโบราณของภาครัฐและภาคเอกชนของประเทศไทยระยะเวลาที่ใช้ในการศึกษา เดือนมิถุนายน – ธันวาคม 2560และวิเคราะห์ข้อมูลทุติยภูมิ จาก (1) ข้อมูลโรงงานผลิตยาแผนโบราณของกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก (2) ข้อมูลโรงงานผลิตยาแผนโบราณของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา และ (3) คลังข้อมูลด้านการแพทย์และสุขภาพระดับจังหวัดของกระทรวงสาธารณสุข โดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ผลการศึกษา พบว่า มีจำนวนโรงงานผลิตยาแผนโบราณภาครัฐ71 แห่ง และภาคเอกชน947 แห่ง เมื่อพิจารณาคุณภาพของโรงงานผลิตยาแผนโบราณของโรงพยาบาลภาครัฐ ได้มาตรฐานตามหลักเกณฑ์วิธีการที่ดีในการผลิตยาตามมาตรฐานองค์การอนามัยโลก (WHO) จำนวน 32 แห่ง (ร้อยละ 45.07) ส่วนภาคเอกชนมีโรงงานที่ได้มาตรฐานตามหลักเกณฑ์วิธีการที่ดีในการผลิตยาของ Pharmaceutical Inspection Co-operation Scheme(PIC/s) จำนวน36 แห่ง (ร้อยละ 3.80) และมีการกระจายตัวของโรงงานผลิตยาแผนโบราณภาครัฐอยู่ใน 12 เขตสุขภาพพบมากที่เขตสุขภาพ 7, 9, 10 และ 12 ส่วนภาคเอกชนมีการกระจุกตัวหนาแน่นในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล ข้อสรุป โรงงานผลิตยาแผนโบราณภาครัฐมีจำนวนน้อยกว่าภาคเอกชน และในเรื่องคุณภาพมาตรฐานการผลิตภาครัฐและภาคเอกชน มีการใช้มาตรฐานการผลิตที่ต่างกันอาจทำให้มีข้อถกเถียงในเรื่องการใช้มาตรฐานที่ต่างกัน รวมถึงต้นทุนการผลิตที่ต่างกันด้วย ดังนั้นควรมีการวิเคราะห์เรื่องมาตรฐานการผลิตและต้นทุนการผลิตของทั้งภาครัฐและเอกชน และควรพิจารณาจำนวนที่เหมาะสมของโรงงานผลิตยาแผนโบราณภาครัฐในแต่ละเขตบริการสุขภาพ เพื่อให้มีปริมาณการผลิตจำนวนมาก ทำให้เกิดความประหยัดต่อต้นทุนการผลิต (Economy of scale) เป็นการลดต้นทุนการผลิต และควรมีการสนับสนุนความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชนของโรงงานผลิตยาแผนโบราณของประเทศไทยอย่างเป็นระบบ