รสยาที่มีผลต่อการจำแนกกลุ่มยารสประธาน : การวิเคราะห์การจำแนก

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาหารสยาที่เป็นปัจจัยสำคัญในการจำแนกกลุ่มยารสประธาน โดยใช้วิธีการทางสถิติ คือ การวิเคราะห์จำแนกกลุ่ม (Discriminant Analysis) กลุ่มตัวอย่างคัดเลือกจากตำรับยาในบัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ. 2561 จำนวน 19 ตำรับ โดยแบ่งกลุ่มตามยารสประธาน จำนวน 3 กลุ่ม ได้แก่ (1) รสเย็น 6 ตำรับ (กลุ่มยาแก้ไข้) (2) รสสุขุม 5 ตำรับ (กลุ่มยาหอม) และ (3) รสร้อน 8 ตำรับ (กลุ่มยาขับลม) และกำหนดให้ค่ารสยาของสมุนไพรแต่ละชนิด เพื่อใช้ในการคำนวณหาสัดส่วนปริมาณของรสยาในตำรับ ผลการวิเคราะห์พบว่า ตำรับยารสเย็นจะมีสัดส่วนของสมุนไพรที่มีรสขมหรือรสจืดเป็นหลัก ตำรับยารสสุขุมจะมีสัดส่วนของรสขม รสเผ็ดร้อน และรสหอมเย็นใกล้เคียงกัน ที่ร้อยละ 20 ถึง 30 ของตำรับ และมีรสหวานเล็กน้อย ส่วนตำรับยารสร้อนจะมีสัดส่วนของรสเผ็ดร้อนมากกว่าร้อยละ 40 ของตำรับ ซึ่งรสหวาน รสเผ็ดร้อน และรสหอมเย็น จัดเป็นตัวแปรสำคัญที่ใช้ในการจำแนกกลุ่ม โดยเมื่อนำค่ามาแทนที่ในสมการที่ได้จากการวิเคราะห์การนำเสนอค่าสัมประสิทธิ์การจำแนกกลุ่มโดยวิธีของ Fisher's สามารถจำแนกกลุ่มยารสประธานของตำรับยาได้ถูกต้องร้อยละ 94.7 ผลที่ได้จากการศึกษานี้ นอกจากจะเป็นการนำเสนอแนวทางใหม่ในการจำแนกกลุ่มยารสประธานแล้ว ยังช่วยให้เข้าใจการตั้งตำรับยาของแพทย์แผนไทย และเห็นความสัมพันธ์ของรสยาและสรรพคุณของตำรับชัดเจนขึ้น