สมุนไพรในงานสาธารณสุขมูลฐานที่ช่วยรักษาอาการแพ้อักเสบของผิวหนังจากแมลงสัตว์กัดต่อย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การสัมผัสสิ่งที่ทำให้ผิวหนังเกิดอาการแพ้ หรือแมลงสัตว์กัดต่อย เช่น มด ยุง และแมงกะพรุนไฟทำให้เกิดปฏิกิริยาตอบสนองเฉพาะที่ เช่น อาการปวด บวม แดง ร้อน ผื่น คัน หรือผิวหนังอักเสบ อาการดังกล่าวอาจแตกต่างกันไปตั้งแต่เล็กน้อยจนถึงขั้นเป็นอันตรายถึงชีวิต ซึ่งการบรรเทาอาการเบื้องต้นสามารถใช้สมุนไพรในงานสาธารณสุขมูลฐาน ได้แก่ เสลดพังพอนตัวผู้เสลดพังพอนตัวเมีย ผักบุ้งทะเล ตำลึง ขมิ้นชัน โดยสมุนไพรทั้ง 5 ชนิด ส่วนใหญ่เป็นยารสเย็นได้แก่ เสลดพังพอนตัวผู้-ตัวเมีย ผักบุ้งทะเล ตำลึง ส่วนเหง้าขมิ้นชันมีรสฝาดหวานเอียน ตามทฤษฎีทางการแพทย์แผนไทยใช้ช่วยลดธาตุไฟและลมกำเริบจากอาการแพ้ วัตถุประสงค์ในบทความนิพนธ์ต้นฉบับนี้เป็นการรวบรวมการใช้สมุนไพร และฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของสมุนไพรในงานสาธารณสุขมูลฐานที่ช่วยบรรเทาอาการแพ้ อักเสบจากแมลงสัตว์กัดต่อย จากการทบทวนพบว่าสารสกัดชั้นเมทานอลของเสลดพังพอนตัวผู้ มีฤทธิ์ลดการอักเสบและบวมของอุ้งเท้าหนูทดลองที่ถูกเหนี่ยวนำการอักเสบและบวมด้วย carrageenan และ serotonin โดยยับยั้งการปลดปล่อยโพรสตาแกลนดิน E2 ส่วนสารสกัดของใบพญายอ มีฤทธิ์ลดการอักเสบโดยยับยั้งการหลั่งสารที่กระตุ้นการอักเสบ สารสกัดจากใบผักบุ้งทะเลชั้นปิโตรเลียมอีเทอร์พบว่ามีฤทธิ์ลดการอักเสบ โดยยับยั้งการสังเคราะห์โพรสตาแกลนดิน E2 ทั้งในหลอดทดลอดและหนูทดลอง ส่วนใบตำลึงสด มีฤทธิ์ลดอาการอักเสบและปวดในหนูทดลองเมื่อเทียบกับยาไอบูโพรเฟน ในขณะที่สารเคอร์คูมินในเหง้าขมิ้นชันมีฤทธิ์ลดอาการคันที่เกิดจากฮีสตามีนในหนูทดลอง นอกจากนั้นยังสามารถลดอาการปวดและอาการคันในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังได้อย่างมีนัยสำคัญเมื่อเทียบกับยาหลอก จากการทบทวนวรรณกรรมนี้ สรุปได้ว่าสมุนไพรไทยในงานสาธารณสุขมูลฐานทั้ง 5 ชนิด สามารถใช้บรรเทาอาการเบื้องต้นที่เกิดจากแมลงสัตว์กัดต่อยได้
Article Details
เอกสารอ้างอิง
Simons FE. Anaphylaxis: Recent advances in assessment and treatment (PDF). J Allergy Clin Immunol.
;124(4):625–36,quiz 637–8.
Khan BQ, Kemp SF. Pathophysiology of anaphylaxis. Current opinion in allergy and clinical immunology.
;11(4):319–25. PMID 16200811.
Chansang U, Denchaicharn A, Subsaard W, Thavara U. Poisonous Insects. National Institute of Health, Department of Medical Sciences. 2016.
Hemhongsa P, Limsawat P, Utthasit R, Rattanasalee A. Herbal Medicines Used in Primary Health Care. Third edition. Bangkok: Department of Primary Health Care; 1999.
Sittichai N, Picheansoonthon C. Herbal Medicines Used in Primary Health Care in ASEAN. Department for Development
of Thai Traditional and Alternative Medicine, Ministry of Public Health; 2014
Thai Traditional Medicine Society (Wat Pho). Summary of Herbal Medicine Property. Third Chapter, Bangkok:
p. 18-9. (in Thai)
Burkill IH. A dictionary of the economic product of the Malay Peninsula Vol 1-2, Oxford University press; 1935
Suba V, Murugesan T, Kumaravelrajan R, Mandal SC, Saha BP. Antiinflammatory, analgesic and antiperoxidative efficacy of Barleria lupulina Lindl. extract. Phytother
Res. 2005;19(8):695-9.
Senger DR, Hoang MV, Kim KH, Li C, Cao S. Antiinflammatory activity of Barleria lupulina: Identification
of active compounds that activate the Nrf2 cell defense pathway, organize cortical actin, reduce stress fibers,
and improve cell junctions in microvascular endothelial cells. J Ethnopharmacol. 2016;193:397-407.
Wanikiat P, Panthong A, Sujayanon P, Yoosook C, Rossi AG, Reutrakul V. The anti-inflammatory effects and the
inhibition of neutrophil responsiveness by Barleria lupulina and Clinacanthus nutans extracts. J Ethnopharmacol.
;116(2):234-44.
Srirachan D, Prasitwuttiwet T. Formulation of Clinacanthus nutans (Burm.f.) Lindau. for external use. A special
project submitted in partial fulfilment of the requirement for the bachelor degree of science in Pharmacy, Faculty
of Phamarcy, Mahidol University; 2006.
Kunsorn P, Ruangrungsi N, Lipipun V, Khanboon A, Rungsihirunrat K, Chaijaroenkul W. The identities and
anti-herpes simplex virus activity of Clinacanthus nutans and Clinacanthus siamensis. Asian Pac J Trop Biomed.
;3(4):284-90.
Sangkitporn S, Chaiwat S, Balachandra K, Na-Ayudhaya TD, Bunjob M, Jayavasu C. Treatment of herpes zoster
with Clinacanthus nutans (bi phaya yaw) extract. J Med Assoc Thai. 1995;78(11):624-7.
Mai CW, Yap KS, Kho MT, Ismail NH, Yusoff K, Shaari K. Chin SY, Lim E. Mechanisms underlying the anti-
Inflammatory effects of Clinacanthus nutans Lindau Extracts: inhibition of cytokine production and Toll-like
receptor-4 activation. Front Pharmacol. 2016;7:7.
Suntararuks S, Satayavivat J, Vongsakul M, Wanichanon C, Thiantanawat A, Akanimanee J. The study of
immunologic effects of Clinacanthus nutans extract in male Wister rats. The Fourth Princess Chulabhorn Internation Science Congress Chemicals in the 21th Century. 1999;28:P-24.
Prasongchan N, Suksawat M, Prasongchan S. Propagation and growth of Ipomoea pes-caprae (L.) R.Br for cover plants at Chalathat Beach. The 54th Kasetsart University Annual Conference. 2013.
Pongprayoon U. Pharmacognostic studies on the Thai medicinal plant Ipomoea pes-caprae (L.) R.Br. (Pakbungta-lae) (Dissertation). Disciplinary Domain of Medicine and Pharmacy, Faculty of Pharmacy, Uppsala
University; 1990:1pp.
Meira M, Silva EP, David JM, David JP. Review of the genus Ipomoea: traditional uses, chemistry and biological
activities. Brazilian J Pharmaco. 2012;22(3):682-713. 19. Bandaranayake WM. Traditional and medicinal uses of
mangroves. Mangroves Salt Marshes. 1998, 2; 133-48. 20. Manigaunha A, Ganesh N, Kharya MD. Morning glory:
A new thirst in-search of de-novo therapeutic approach. Int J Phytomed. 2010, 2; 18-21.
Ahantarig S. Research on Herbal Medicine in Thailand. Department of medical sciences, Ministry of Public
Health. 1987.
Souza MM, Madeira A, Berti C, Krogh R, Yunes RA, Cechinel-Filho V. Antinociceptive properties of the
methanolic extract obtained from Ipomoea pes-caprae (L.) R. Br. J Ethnopharmacol. 2000;69(1):85-90.
Krogh R, Kroth R, Berti C, Madeira A O, Souza M M, Cechinel-Filho V, Delle-Monache F, Yunes R A. Isolation
and identification of compounds with antinociceptive action from Ipomoea pes-caprae (L.) R. Br. Pharmazie.
;54(6):464-6.
Sribusarakum A. Tamluang: household vegetable prevents of diabetes. Medicinal Plant Newletter Vol 34(3).
(in Thai)
Kondhare D, Harshad Lade H. Phytochemical profile, aldose reductase inhibitory, and antioxidant activities
of Indian traditional medicinal Coccinia grandis (L.) fruit extract. 3Bioteach. 2017;7(6):378.
Bunyapraphasara N, Cholchaicharoenphon O. Herbal medicine No 2. Bangkok: Prachachon Co., Ltd; 1998.
p. 640
Vaishnav MM, Gupta KR. A new saponin from Coccinia indica roots. Fitoterapia. 1995;66(6):546-7.
Anon J. Treatment of diabetes mellitus with Coccinia indica. Idma Bull. 1980;11:229-30.
Hossain MZ, Shibib BA, Rahman R. Hypoglycemic effects of Coccinia indica: inhibition of key gluconeogenic
enzyme, glucose-6-phosphatase. Indian J Exp Biol. 1992;30(5):418-20.
Tangsucharit P, Kukongviriyapan V, Kukongviriyapan U, Airarat W. Screening for analgesic and anti-inflammatory activities of extracts from local vegetables in the northeast of Thailand. Srinagarind Med J. 2006;21(4):305-10.
Rao GMM, Rao CV, Sudhakara M, Pandey MM, Rawat AKS, Sirwaikar A, Joshi A.B. Anti-inflam-matory and antinociceptive activities of “Coccinia indica W.&A.” fruit juice powder in animals. Nat Prod Sci. 2004;10(1):20-3.
Deshpande SV, Patil MJ, Daswadkar SC, Suralkar U, Agarwal A. A study on anti-inflammatory activity of
the leaf and stem extracts of Coccinia grandis L. Voigt. IJABPT. 2011;2(3):247-50.
Medicinal Plant Research Institute. Department of medical sciences, Ministry of Public Health. Herbal Medicine. Bangkok: 2001.
Thammawet W. Encyclopedia of herbal medicine: Summary of Thai pharmacy principle. Odeon Store,
Bangkok: 1997.
National Drug System Development Committee. National List of Essential Medicines. 2019.
Sasikumar B. Turmeric. In: Peter KV (editors). Handbook of Herbs and Spices. Cambridge: Woodhead Publishing Limited; 2001. p. 297-310.
Lateh L, Yuenyongsawad S, Chen H, Panichayupakaranant P. A green method for preparation of curcuminoidrich Curcuma longa extract and evaluation of its anticancer activity. Pharmacognosy Magazine. 2019;15(65):730-5
Lee HK, Park SB, Chang SY, Jung SJ. Antipruritic effect of curcumin on histamine-induced itching in mice. The
Korean journal of physiology & pharmacology: official journal of the Korean Physiological Society and the Korean
Society of Pharmacology. 2018;22(5):547-54.
Zhi L, Dong L, Kong D, Sun B, Sun Q, Grundy D, Zhang G, Rong W. Curcumin acts via transient receptor potential vanilloid-1 receptors to inhibit gut nociception and reverses visceral hyperalgesia. Neurogastroenterology and motility: the official journal of the European Gastrointestinal Motility Society. 2013;25(6):e429-40.
Pakfetrat M, Basiri F, Malekmakan L, Roozbeh J. Effects of turmeric on uremic pruritus in end stage renal disease patients: a double-blind randomized clinical trial. Journal of Nephrology. 2014;27(2):203-7.
Panahi Y, Sahebkar A, Parvin S, Saadat A. A randomized controlled trial on the anti-inflammatory effects of curcumin in patients with chronic sulphur mustard-induced cutaneous complications. Annals of clinical biochemistry. 2012;49(Pt 6):580-8.
Kumari R, Kumar S, Kumar A, Goel KK, Dubey RC. Antibacterial, antioxidant and Immuno-modulatory properties in extracts of Barleria lupulina Lindl. BMC complementary and alternative medicine. 2017;17(1):484.
Cabrera JR, Viejo-Borbolla A, Alcamí A, Wandosell F. Secreted herpes simplex virus-2 glycoprotein G alters
thermal pain sensitivity by modifying NGF effects on TRPV1. Journal of neuroinflammation. 2016;13(1):210.
Zakaria ZA, Abdul Rahim MH, Roosli RAJ, Mohd Sani MH, Omar MH, Mohd Tohid SF, Othman F, Ching SM,
Abdul Kadir A. Antinociceptive activity of methanolic extract of Clinacanthus nutans leaves: possible mechanisms of action involved. Pain research & management,
;9536406.
