ประสิทธิผลและความปลอดภัยในการเพิ่มน้ำนมของยาปลูกไฟธาตุในหญิงหลังคลอดที่มีน้ำนมน้อย

บทคัดย่อ

ยาปลูกไฟธาตุเป็นตำรับยาแผนไทยที่ช่วยกระตุ้นน้ำนมในคัมภีร์มหาโชตรัต ซึ่งเป็นตำราการแพทย์แผนไทยสำหรับโรคของสตรี และได้รับการคัดเลือกบรรจุในบัญชียาหลักแห่งชาติตั้งแต่ปี 2555 การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินประสิทธิผลในการเพิ่มน้ำนม ความปลอดภัย และความพึงพอใจของยาปลูกไฟธาตุในหญิงหลังคลอดที่มีน้ำนมน้อย กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ หญิงหลังคลอดครรภ์ครบกำหนดที่คลอดปกติ ที่โรงพยาบาลสูงเนิน และโรงพยาบาลสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา จำนวน 49 คน แบ่งเป็นกลุ่มที่ได้รับยาปลูกไฟธาตุ (3 กรัม/วัน แบ่งให้วันละ 4 ครั้ง) และกลุ่มที่ได้รับยาหลอก กลุ่มละ 24 และ 25 คน ตามลำดับ พบว่า กลุ่มยาปลูกไฟธาตุและกลุ่มยาหลอก มีปริมาตรน้ำนมเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติในเวลา 3 วัน นับแต่เริ่มใช้ยา (p < 0.001) โดยกลุ่มยาปลูกไฟธาตุเพิ่มปริมาตรน้ำนมเฉลี่ย 51.01 ± 54.97 มิลลิลิตร ส่วนกลุ่มยาหลอกเพิ่มปริมาตรน้ำนมเฉลี่ย 43.12 ± 40.08 มิลลิลิตร แต่ไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p = 0.567) เมื่อวิเคราะห์คนที่มีปริมาตรน้ำนมเพิ่มขึ้นโดยเทียบกับก่อนใช้ยา พบว่า กลุ่มยาปลูกไฟธาตุมีคนที่มีปริมาตรน้ำนมเพิ่มขึ้นอย่างน้อย 110 มิลลิลิตร 6 คน (ร้อยละ 25) มากกว่ากลุ่มยาหลอกซึ่งมีเพียง 1 คน (ร้อยละ 4) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) และไม่พบอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา ผลที่ได้ชี้ให้เห็นว่า ยาปลูกไฟธาตุที่ให้ในขนาดวันละ 3 กรัม นาน 3 วัน มีประสิทธิผลในการเพิ่มน้ำนมไม่แตกต่างจากยาหลอก แต่สัดส่วนของผู้ที่มีปริมาตรน้ำนมเพิ่มขึ้นมากกว่า 110 มิลลิลิตรในกลุ่มที่ได้รับยาปลูกไฟธาตุสูงกว่ากลุ่มที่ได้ยาหลอกอย่างมีนัยสำคัญ และยาปลูกไฟธาตุมีความปลอดภัยในการใช้ยา โดยไม่ทำให้เกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์