ข้อกำหนดทางเคมีและกายภาพของผลมะตูม

บทคัดย่อ

การศึกษาคุณสมบัติทางเคมีและกายภาพของผลมะตูม [Aegle marmelos (L.) Corrêa วงศ์ Rutaceae] มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ได้ข้อมูลไปจัดทำข้อกำหนดคุณภาพทางเคมีของผลมะตูมเพื่อประโยชน์ในการควบคุมคุณภาพของสมุนไพรชนิดนี้ ดำเนินการศึกษาโดยรวบรวมตัวอย่างผลมะตูมจากแหล่งธรรมชาติและร้านสมุนไพร จำนวน 29 ตัวอย่าง ในระหว่างเดือนมิถุนายน 2554 – เมษายน 2556 ตรวจสอบเอกลักษณ์ทางเคมีโดยปฏิกิริยาการเกิดสี วิธีโครมาโทกราฟีผิวบาง และประเมินคุณสมบัติทางเคมีและกายภาพ ได้แก่ ปริมาณความชื้น ปริมาณเถ้ารวม ปริมาณเถ้าที่ไม่ละลายในกรด ปริมาณสารสกัดด้วยเอทานอล 95% ปริมาณสารสกัดด้วยเอทานอล 50% และปริมาณสารสกัดด้วยน้ำ คำนวณหาค่าร้อยละของปริมาณดังกล่าวในตัวอย่างผงผลมะตูม ผลการตรวจเอกลักษณ์ทางเคมีโดยปฏิกิริยาการเกิดสี พบว่า สารสกัดเอทานอลจากผลมะตูมให้ผลบวกกับปฏิกิริยา Liebermann Burchard, Shinoda’s และกับสารละลายเฟอริกคลอไรด์ 1% และสามารถฟอกจางสีของสารละลายโพแทสเซียมเปอร์แมงกาเนต การตรวจยืนยันโดยวิธีโครมาโทกราฟีผิวบาง (TLC) ใช้ Silica gel GF254 เป็นวัฏภาคคงที่ และใช้ส่วนผสมของโทลูอีนและไดเอทิลอีเธอร์ (3 : 2) เป็นวัฏภาคเคลื่อนที่ จะพบจุดของสาร imperatorin ที่ ค่า R_f เท่ากับ 0.67 ผลการประเมินคุณภาพทางเคมีพบว่า ปริมาณความชื้น ปริมาณเถ้ารวม ปริมาณเถ้าที่ไม่ละลายในกรด ปริมาณสารสกัดด้วยเอทานอล 95% ปริมาณสารสกัดด้วยเอทานอล 50% และปริมาณสารสกัดด้วยน้ำ เท่ากับ 8.05±1.44, 3.15±0.31, 0.15±0.11, 15.78±3.71, 41.36±6.58 และ 49.93±5.71% โดยน้ำหนัก (ค่าเฉลี่ย±ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน) ตามลำดับ ข้อกำหนดทางเคมีและกายภาพของผลมะตูม มีดังนี้ ปริมาณความชื้น ปริมาณเถ้ารวม และปริมาณเถ้าที่ไม่ละลายในกรด ไม่เกิน 9, 3 และ 1% โดยน้ำหนัก ตามลำดับ ปริมาณสารสกัดด้วยเอทานอล 95% ปริมาณสารสกัดด้วยเอทานอล 50% และปริมาณสารสกัดด้วยน้ำ ไม่น้อยกว่า 14, 37 และ 45% โดยน้ำหนัก ตามลำดับ การตรวจเอกลักษณ์ทางเคมีด้วยวิธี TLC พบสาร imperatorin