การพัฒนารูปแบบการคัดกรองวัณโรคปอดเชิงรุก ในผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยง อำเภอชาติตระการ จังหวัดพิษณุโลก
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้มีวัตถุประสงค์เพี่อ 1) ศึกษาสถานการณ์ปัญหาการคัดกรองวัณโรคในกลุ่มผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยง 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการคัดกรองวัณโรคเชิงรุกในกลุ่มผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยง และ 3) เพื่อศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบการคัดกรองวัณโรคเชิงรุกในกลุ่มผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยงที่พัฒนาขึ้น กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยงในชุมชน 519 คน และบุคลากรทางสาธารณสุข 35 คน ใช้กระบวนการพัฒนา 4 ขั้นตอน ประกอบด้วยการวางแผน การปฏิบัติ การสังเกต และการสะท้อนผล เครื่องมือประกอบด้วย แบบสัมภาษณ์เชิงลึก แนวทางสนทนากลุ่ม แบบประเมินความพึงพอใจ แบบบันทึกข้อมูลการคัดกรอง และ แบบสังเกต สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่าสถานการณ์การคัดกรองวัณโรค อำเภอชาติตระการ พบปัญหา 3 ประเด็น ได้แก่ 1) การขาดแคลนบุคลากรทางสุขภาพในการคัดกรองวัณโรค 2) ผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยงต่อวัณโรคมีข้อจำกัดในการ เข้ารับบริการ และ 3) ระบบการคัดกรองเป็นแบบตั้งรับในโรงพยาบาล ดังนั้นจึงมีการพัฒนารูปแบบการคัดกรองวัณโรคปอดเชิงรุกซึ่งประกอบด้วย 5 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) การกำหนดกลุ่มเสี่ยง 2) การจัดเอกซเรย์เคลื่อนที่ 3) แพทย์อ่านผลถ่ายภาพรังสีทรวงอกร่วมกับปัญญาประดิษฐ์ 4) การตรวจเสมหะ และ 5) การวินิจฉัยและรักษาวัณโรค ส่วนประสิทธิผลของรูปแบบการคัดกรองวัณโรคปอดที่พัฒนาขึ้นพบว่าช่วยให้อัตราการคัดกรองวัณโรคเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 60.41 เป็นร้อยละ 90.06 ผลเอกซเรย์ปอดเข้าได้กับวัณโรค 42 ราย (ร้อยละ 8.09) ตรวจเสมหะพบเชื้อ 3 ราย (ร้อยละ 7.14) อัตราความครอบคลุมของการค้นหาผู้ป่วยวัณโรคปอดรายใหม่ เท่ากับ 578.03 ต่อแสนประชากร ซึ่งมากกว่าค่าประมาณการของประเทศ 3.72 เท่า (155 ต่อแสนประชากร) ผู้สูงอายุและบุคลากรทางสาธารณสุขมีความพึงพอใจต่อรูปแบบการคัดกรองวัณโรคเชิงรุกฯ ที่พัฒนาขึ้นในระดับมากที่สุด ค่าเฉลี่ย 4.21 (SD=.35) และค่าเฉลี่ย 4.32 (SD=.34) ตามลำดับ
การพัฒนารูปแบบการคัดกรองวัณโรคเชิงรุกในผู้สูงอายุที่มีความเสี่ยงทำให้พบผู้ป่วยวัณโรคเพิ่มขึ้น สามารถนำผู้ป่วยเข้าสู่กระบวนการรักษาตั้งแต่ระยะเริ่มต้น ช่วยป้องกันการแพร่กระจายเชื้อวัณโรคในชุมชน จึงควรนำรูปแบบดังกล่าวไปขยายผลในชุมชนอื่น ๆ ต่อไป
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความหรือข้อคิดเห็นใดใดที่ปรากฏในวารสารวิจัยการพยาบาลและวิทยาศาสตร์สุขภาพ เป็นวรรณกรรมของผู้เขียน ซึ่งบรรณาธิการหรือสมาคมศิษย์เก่า ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย และบทความที่ได้รับการตีพิมพ์เผยแพร่ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิจัยการพยาบาลและวิทยาศาสตร์สุขภาพ
เอกสารอ้างอิง
Caraux-Paz, P., Diamantis, S., de Wazières, B. & Gallien, S. (2021). Tuberculosis in the elderly. Journal of Clinical Medicine, 10(24), 5888. doi.org/10.3390/jcm10245888
Chartee, S., Sirisatapakdee, S. & Aega, K. (2021). The developing surveillance and disease control model of multidrug resistance tuberculosis in community: A case study in Surin Province. Journal of The Office of ODPC 7 Khon Kaen, 28(3), 109-120. (in Thai).
Chat Trakan Hospital. (2023). Tuberculosis patient statistics. Phitsanulok: Chat Trakan Hospital. (in Thai).
Chokworakul, U. (2023). Development of a care model for tuberculosis patients Phayakkhaphumphisai district, Mahasarakham province. Mahasarakham Hospital Journal, 20(1), 42-55. (in Thai).
Division of Tuberculosis, Department of Disease Control, Ministry of Public Health. (2023). National action plan for combating Tuberculosis, phase 2 (2023 - 2027). Bangkok: Akson Graphic and Design Publishing House. (in Thai).
Division of Tuberculosis, Department of Disease Control, Ministry of Public Health. (2024). Situation and results of Tuberculosis control operations in Thailand, 2019 - 2023. Bangkok: Aksorn Graphic and Design Publishing House. (in Thai).
Jali, M. V., Kavital, A. & Hiremath, M. B. (2022). Challenges of diabetes in elderly TB patients. Indian Journal of Tuberculosis, 69(Suppl. 2), S264–S266. doi.org/10.1016/j.ijtb.2022.10.017
Jeensavake, A. (2021). Development of tuberculosis management model for Lat Lum Kaeo Hospital, Pathum Thani Province, Thailand. Journal of Health Science, 30(4), 679-689. (in Thai).
Kemmis, S., Mc Taggart, R. (1988). The action research planer. 3rd edition. Boston: Pearson. National Health Security Office. (2024). Benefits screening and treatment of Tuberculosis in the collateral system health for fiscal year 2024. Retrieved from
https://webportal.bangkok.go.th/user_files/150/176075933065800098383c79.02885043.pdf (in Thai).
Nuchan, S. (2022). Development of a prevention and control model for tuberculosis infection in household contact by community participation, Jarakae health promoting hospital, Nong Ruea District, Khon Kaen Province. Journal of Health Science, 31(4), 665-673.
(in Thai).
Pathan, N., Jirapornkul C. & Maneenin, N. (2020). Factors associated with not receiving screening services among household contact tuberculosis patients, Mueang District, Mahasarakham. KKU Journal for Public Health Research, 13(4), 94-105. (in Thai).
Siriwat, S., Siripornpiboon, T., Pimnumyen, N., Saengthong, P., Kongmueang, R., Nimnuch, N., & Patharakankit, P. (2021). The development of screening system tuberculosis disease by using innovative artificial intelligence in Chattrakarn hospital. Royal Thai Navy Medical Journal, 48(2), 249-262. (in Thai).
Sookya, W. & Inyaphon, J. (2021). Factors associated with death during tuberculosis treatment among new patients with pulmonary tuberculosis in Health Region 10th. Office of Disease Prevention and Control 10th Journal, 19(2), 80-92. (in Thai).
Sripotong, S. Wanapira, W. & Ketma, W. (2018). Screening for pulmonary tuberculosis in risk groups and effectiveness of pulmonary tuberculosis symptoms screening. Buddhachinraj Medical Journal, 35(3), 394-400. (in Thai).
Teo, A. K. J., Morishita, F., Islam, T., Viney, K., Ong, C. W. M., Kato, S., Kim, H., Liu, Y., Oh, K. H., Yoshiyama, T., Ohkado, A., Rahevar, K., Kawatsu, L., Yanagawa, M., Prem, K., Yi, S., Tran, H. T. G., & Marais, B. J. (2023). Tuberculosis in older adults: challenges and best practices in the Western Pacific Region. Lancet Regional Health Western Pacific, 36, 100770. doi.org/10.1016/j.lanwpc.2023.100770
Wongkrai, K., Pramual, P. & Buaphan, P. (2020). Screening for pulmonary tuberculosis using the digital mobile X-ray among risk groups in Sisaket province, Thailand. Office of Disease Prevention and Control 10th Journal, 18(1), 73-82. (in Thai).
World Health Organization (2023). Global Tuberculosis Report 2023. Retrieved from https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/373828/9789240083851eng.pdf?sequence=1
World Health Organization (2019). Optimizing active case-finding for tuberculosis:Implementation lessons from South-East Asia. Retrieved from https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/343105/9789290228486-eng.pdf?sequence=1
Yodkalw, E. (2021). Cost and outcome analysis of an active case finding for pulmonarytuberculosis, Ta Phraya hospital, Sakaeo Province. Journal of Council of Community Public Health, 3(1), 91-100. (in Thai)
