การพัฒนารูปแบบความรอบรู้สุขภาพเกี่ยวกับพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเองของผู้สูงอายุในตำบลป่าตุ้ม อำเภอพร้าว จังหวัดเชียงใหม่
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยและพัฒนานี้ ดำเนินการวิจัย 3 ระยะ คือ 1) ศึกษาสถานการณ์และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับความรอบรู้สุขภาพ เป็นการวิจัยผสมผสาน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกบุคลากรที่ปฏิบัติงานด้านสุขภาพ จำนวน 5 คน และการตอบแบบสอบถามความรอบรู้สุขภาพของผู้สูงอายุ จำนวน 245 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา การใช้สถิติเชิงพรรณนา และการทดสอบไคสแควร์ 2) การพัฒนารูปแบบความรอบรู้สุขภาพเกี่ยวกับพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเองของผู้สูงอายุ และ 3) การทดลองใช้และประเมินรูปแบบ ซึ่งเป็นการวิจัยกึ่งทดลองแบบกลุ่มทดลองเดียววัดผลก่อน-หลัง และติดตามการทดลอง กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้สูงอายุ จำนวน 50 คน รวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเอง ซึ่งมีค่าความเชื่อมั่นสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค เท่ากับ.81 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติวิเคราะห์ความแปรปรวนแบบวัดซ้ำ ผลการศึกษาพบว่า
1. การสัมภาษณ์ผู้บริหารและผู้ปฏิบัติงานด้านสุขภาพ พบว่า หน่วยงานมีนโยบายสนับสนุนการพัฒนาความรอบรู้สุขภาพและพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเองของผู้สูงอายุ โดยควรมีการจัดกิจกรรมให้ผู้สูงอายุได้แลกเปลี่ยนองค์ความรู้สุขภาพอย่างต่อเนื่อง
2. ผู้สูงอายุมีความรอบรู้สุขภาพอยู่ในระดับปานกลาง (M = 2.14, SD = .24) เพศ อายุ ความสามารถในการอ่านและการเขียน มีความสัมพันธ์กับระดับความรอบรู้สุขภาพ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (X2 = 6.57, 7.42, 6.80 และ 8.47 ตามลำดับ)
3. รูปแบบความรอบรู้สุขภาพเกี่ยวกับพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเองของผู้สูงอายุ ประกอบด้วยกิจกรรม 5 ด้าน ได้แก่ ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสุขภาพและการป้องกันโรค การเข้าถึงข้อมูลสุขภาพและการรู้เท่าทันสื่อสุขภาพ การสื่อสารข้อมูลสุขภาพ การตัดสินใจเกี่ยวกับสุขภาพ และการจัดการสุขภาพตนเอง ผลการทดลองใช้รูปแบบ พบว่า ผู้สูงอายุมีพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเองเพิ่มขึ้น อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับนัยสำคัญ .01 (F = 8.16, p < .001)
บุคลากรในทีมสุขภาพที่เกี่ยวข้อง สามารถนำรูปแบบการสร้างเสริมความรอบรู้สุขภาพและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมจัดการสุขภาพตนเองสำหรับผู้สูงอายุไปประยุกต์ใช้และปรับให้เหมาะสมตามบริบทพื้นที่
Downloads
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูลที่เผยแพร่ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระจอมเกล้า จังหวัดเพชรบุรี ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้นิพนธ์บทความโดยตรง บทความ เนื้อหา ข้อมูล รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการเผยแพร่ในวารสารนี้ ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารฯ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่หรือเพื่อกระทำการใด ๆ จะต้องอ้างอิงวิทยาลัยพยาบาลพระจอมเกล้า จังหวัดเพชรบุรี ทุกครั้ง
เอกสารอ้างอิง
Ariyasit, J. (2023). The correlation between health literacy and health behavior in hypertension patient. Region 3 Medical and Public Health Journal, 20(3), 117-123. (in Thai)
Aunprom-me, S., Deeroem, K., & Homsombut, Y. (2020). Health literacy in elderly from Nakhon Ratchasima Province. Regional Health Promotion Center 9 Journal, 14(33), 88-106. (in Thai)
Bureau of Elderly Health, Department of Health. (2023). Monitoring report on desirable health behaviors of the elderly in 2023. https://eh.anamai.moph.go.th/th/cms-of-23/214400#
Daniel, W.W., (1995). Biostatistics: A foundation for analysis in the health science (6th ed.). John Wiley & Sons.
Department of Older Persons. (2025). Elderly statistics. https://www.dop.go.th/th/know/side/1/1/2449 (in Thai)
Health Data Center, Ministry of Public Health. (2024). Health screening data the elderly population in Thailand. https://hdc.moph.go.th/cmi/public/standard-report-detail/ 7daf8ce3f6f55038689e8ecf62e70c8a (in Thai)
Hsieh, H.-F., & Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277–1288. https://doi.org/10.1177/1049732305276687
Khotphat, R., Singhalert, R., & Sopa, N. (2021). A model for developing health promotion behaviors among the elderly in rural areas of Maha Sarakham Province. Journal of Social Sciences for Local Rajabhat Mahasarakham University, 5(3), 170-185. (in Thai)
Khunkiew, K. (2024). Development of a model for health literacy to the elderly towards preventive behaviors for heart disease and stroke, Mueang District, Nong Khai Province. Academic Journal for Primary Care and Public Health Development, 2(3), 31-46. (in Thai)
Luenam, A., Silangam, W., Chantra, N., Luksamijarulkul, S., Katanyutanon, T., Ngamkham, N., Rattanasuwannachai, K., Palitnonkert, A., Pengpanich, W., Sangsawang, D., Phamonphon, A., Chawengsaksopark, P., Jiemjai, C., Dumchauy, A., Chethouan, T., (2021). Health literacy among elderly people in Bangplee District. Huachiew Archiving System (HAS). https://has.hcu.ac.th/jspui/bitstream/123456789/1383/1/Amornrat-Luenam.pdf (in Thai)
Manasaksirikul, T., Wirojratana, V., & Wattanakijkrilert, D. (2024). Factors predicting health literacy in older persons with type 2 diabetes mellitus. Nursing Science Journal of Thailand, 42(1), 58-68. (in Thai)
Nathamonwankun, A. (2021). Thailand's strategy for an aging society: Establishment of the association of Southeast Asian (ASEAN) center for aging potential and innovation and the ministry of health's focus policy on aging 2022. Journal of The Department of Medical Services, 46(4), 5-9. (in Thai)
National Statistical Office. (2021). The situation of the elderly in Thailand in terms of spatial differences 2021. Forecast Statistics Division National Statistical Office. (in Thai)
Nilnate, W. (2014). Health Literacy in Thai Elders in Senior Citizens Club of Bangkok. Chulalongkorn University Intellectual Repository (CUIR). http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/45457 (in Thai)
Nutbeam, D. (2008). The evolving concept of health literacy. Social Science & Medicine, 67(12), 2072-2078. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2008.09.050
Pa-in, P., & Weiangkham, D. (2024). Effectiveness of the health literacy promoting program among older people with knee osteoarthritis in the rural Phayao Province. Thai Journal of Nursing, 73(4), 41–50. (in Thai)
Rattanachankorn, K., Thanapatthiwakul, P., & Rattanachankorn, K. (2023). Development of health literacy among the older people for good quality of life. Journal of Nursing Science Christian University of Thailand, 10(1), 85-97. (in Thai)
Ruangkiatkul, N. (2022). Factors associated with health literacy among Thai older people. Journal of the Department of Medical Services, 47(1), 80-86. (in Thai)
Schaeffer, D., Berens, E. M., & Vogt, D. (2017). Health literacy in the German population: Results of a representative survey. Deutsches Ärzteblatt International, 114(4), 53-60. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5319379/
Sinthuchai, S., Namdej, N., Kittiboonthawal, P., Dejpitaksirikul, S., Chuencham, J., Ubolwan, K., & Pragodpol, P., (2022). Health literacy development model to promote self-management behaviors and its health impact on older people with both type 2 diabetes and hypertension, in primary care clusters in Saraburi Province. Journal of Thailand Nursing and Midwifery Council, 37(1), 58-74. (in Thai)
Song, K., Panuthai, S., & Nanasilp, P. (2022). Health literacy and health promoting behaviors among muslim older people. Nursing Journal CMU, 49(3), 83-94. (in Thai)
Tangoon, S., Tunsin, P., Swangjang, C., Rakwong, A., Chaowilai, C., Jankorn, S., & Tubklay, I. (2023). Health behavior of the elderly in Nong Suea District, Pathum Thani Province. Journal of Liberal Arts RMUTT, 4(1), 70-82. (in Thai)
Walters, R., Leslie, S. J., Polson, R., Cusack, T., & Gorely, T. (2020). Establishing the efficacy of interventions to improve health literacy and health behaviours: A systematic review. BMC Public Health, 20, 1-17. https://doi.org/10.1186/s12889-020-08991-0
Wannalai, U., Padwang, B., Iamsumang J.B. (2023). The development of model for enhancing health literacy according to the 3E2S behaviors of the elderly with chronic disease in Lampang Province. Journal of Health Sciences Scholarship, 10(2), 191-206. (in Thai)
Yingdamnun, P. (2024). The effects of a health literacy and health behaviors program for older people in Phra Phutthabat Municipality, Saraburi Province. Journal of Health Sciences and Pedagogy, 4(2), 43-57. (in Thai)
