ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตันระยะเฉียบพลัน: การศึกษาย้อนหลัง
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการศึกษาย้อนหลังหาความสัมพันธ์เชิงทำนายของปัจจัยการเกิดโรคหลอดเลือดสมองซ้ำจากภาวะบกพร่องทางการสื่อความ ภาวะการละเลยร่างกายด้านอ่อนแรง ระดับน้ำตาลในเลือดแรกรับ ค่าดัชนีมวลกาย และภาวะโภชนาการต่อความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตันระยะเฉียบพลัน กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ป่วยทั้งเพศชายและเพศหญิง อายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไปที่เข้ารับการรักษาเป็นผู้ป่วยในหอผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง จำนวน 310 ราย เก็บข้อมูลส่วนบุคคล ผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการและการรักษา ความรุนแรงของโรคด้วยแบบประเมิน National Institute of Health Stroke Scale ฉบับภาษาไทย และคะแนนรวมของแบบประเมิน Barthel Index (BI) ซึ่งใช้ประเมินความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันจากเวชระเบียนผู้ป่วย วิเคราะห์ข้อมูลโดยสถิติเชิงพรรณนา สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ สเปียร์แมน และการวิเคราะห์การถดถอยโลจิสติก
ผลการวิจัย พบว่า กลุ่มตัวอย่างมีความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันบกพร่องในวันแรกรับ ร้อยละ 61.9 โดยมีคะแนนเฉลี่ย BI เท่ากับ 50.7 คะแนน (SD = 35.6) และในวันที่จำหน่ายออกจากโรงพยาบาลมีความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันบกพร่อง ร้อยละ 26.8 โดยมีคะแนนเฉลี่ย BI เท่ากับ 80 คะแนน (SD = 27) จากการวิเคราะห์ พบว่า ภาวะบกพร่องทางการสื่อความ (OR = 1.88, 95% CI = 1.06 - 3.33, p = .031) ภาวะการละเลยร่างกายด้านอ่อนแรง (OR = 3.97, 95% CI = 1.69 - 9.29, p = .002) ค่าดัชนีมวลกาย (OR = 1.06, 95% CI = 1.01 - 1.12, p = .045) และภาวะโภชนาการ (OR = .48, 95% CI = .26 - .88, p = .019) สามารถทำนายความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันที่บกพร่องของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตันระยะเฉียบพลันในวันจำหน่ายออกจากโรงพยาบาลได้ถูกต้อง ร้อยละ 73.9 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ส่วนการเกิดโรคหลอดเลือดสมองซ้ำ ระดับน้ำตาลในเลือดแรกรับ ไม่มีความสัมพันธ์และไม่สามารถทำนายความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตันระยะเฉียบพลันได้ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05
จากการศึกษามีข้อเสนอแนะว่า ทีมสุขภาพควรมีการคัดกรองภาวะบกพร่องทางการสื่อความ ภาวะ การละเลยร่างกายด้านอ่อนแรง ค่าดัชนีมวลกาย และภาวะโภชนาการในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตันระยะเฉียบพลันทุกรายตั้งแต่แรกรับ และให้การดูแลช่วยเหลือฟื้นฟูภาวะเหล่านี้ตั้งแต่ในระยะเริ่มต้นเพื่อลดความบกพร่องของความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน และควรมีการเตรียมผู้ดูแลในการจัดการภาวะเหล่านี้ก่อนการจำหน่ายกลับบ้าน ซึ่งจะช่วยลดความพิการและภาวะแทรกซ้อนเมื่อกลับไปอยู่บ้านได้
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
Division of Non Communicable Diseases, Ministry of Public Health. 2016-2018 Noncommunicable diseases data. [Internet]. [cited 2020 October 1]. Available from: http://www.thaincd.com/2016/mission/documents-detail.php?id=13684&tid=32&gid=1-020. (in Thai).
Cifu DX. Braddom's physical medicine and rehabilitation. 6th ed. Philadelphia: Elsevier Health Sciences; 2020.
Gofir A, Mulyono B, Sutarni S. Hyperglycemia as a prognosis predictor of length of stay and functional outcomes in patients with acute ischemic stroke. Int J Neurosci 2017;127(10):923-9.
Tuida K, Kerdmongkol P, Amnatsatsue K, Rawiworrakul T. Factors predicting activities of daily living among stroke patients in Bangkok metropolitan. Journal of Public Health Nursing 2017;31(Special Edition):27-42. (in Thai).
Suksathien R, Sukpongthai T. Long-term functional outcomes of stroke patients. Annals of Physical and Rehabilitation Medicine 2018;61:e216.
Somgit W, Srisawas P, Phuthikhamin N. Factors predicting pneumonia in stroke patients: a systematic review. Royal Thai Navy Medical Journal 2021;48(3):742-58. (in Thai).
Chuyingsakultip N, Chanchai A, Gadudom P, Kaewdang K. Quality of life of acute ischemic stroke patients in the stroke unit, Rayong hospital. Journal of Phrapokklao Nursing College 2016;27(2):54-64. (in Thai).
Pumchan V, Jitpanya C, Sasat S. Selected factors related to depression in post acute stroke patients. Journal of The Police Nurses 2014;6(2):33-43. (in Thai).
Feng L, He Y, Dong S, Wang R, Long S, He L. An exploratory descriptive cohort study of 90-day prognosis after acute ischaemic stroke with mechanical thrombectomy. Contemp Nurse 2022;58(4):264-75.
Hori H, Sonoda S, Watanabe M, Okuyama Y, Okamoto S, Okazaki H. Relationship between change in ADL during two weeks from admission and ADL at discharge in post-stroke patients admitted to Kaifukuki rehabilitation wards. Japanese Journal of Comprehensive Rehabilitation Science 2019;10:82-7.
Ng YS, Tan KH, Chen C, Senolos GC, Koh GC. How Do Recurrent and First-Ever Strokes Differ in Rehabilitation Outcomes? Am J Phys Med Rehabil 2016;95(10):709-17.
Nakibuuka J, Sajatovic M, Nankabirwa J, Ssendikadiwa C, Furlan AJ, Katabira E, et al. Early mortality and functional outcome after acute stroke in Uganda: prospective study with 30 day follow-up. Springerplus 2015;4:450.
Boehme AK, Martin-Schild S, Marshall RS, Lazar RM. Effect of aphasia on acute stroke outcomes. Neurology 2016;87(22):2348-54.
Gialanella B, Prometti P, Vanoglio F, Comini L, Santoro R. Aphasia and activities of daily living in stroke patients. Eur J Phys Rehabil Med 2016;52(6):782-90.
Morone G, Paolucci S, Iosa M. In what daily activities do patients achieve independence after stroke? J Stroke Cerebrovasc Dis 2015;24(8):1931-7.
Stein MS, Kilbride C, Reynolds FA. What are the functional outcomes of right hemisphere stroke patients with or without hemi-inattention complications? A critical narrative review and suggestions for further research. Disabil Rehabil 2016;38(4):315-28.
Huang Y-W, Yin X-S, Li Z-P. Association of the stress hyperglycemia ratio and clinical outcomes in patients with stroke: a systematic review and meta-analysis. Front Neurol 2022;13:999536.
Muscari A, Falcone R, Recinella G, Faccioli L, Forti P, Pastore Trossello M, et al. Prognostic significance of diabetes and stress hyperglycemia in acute stroke patients. Diabetol Metab Syndr 2022;14(1):126.
Wang DXM, Yao J, Zirek Y, Reijnierse EM, Maier AB. Muscle mass, strength, and physical performance predicting activities of daily living: a meta-analysis. J Cachexia Sarcopenia Muscle 2020;11(1):3-25.
Saini M, Saqqur M, Shuaib A. Body mass index and acute ischemic stroke outcomes. Int J Stroke 2014;9(5):618-23.
Sun W, Huang Y, Xian Y, Zhu S, Jia Z, Liu R, et al. Association of body mass index with mortality and functional outcome after acute ischemic stroke. Sci Rep 2017;7(1):1-8.
Naito H, Nezu T, Hosomi N, Aoki S, Kinoshita N, Kuga J, et al. Controlling nutritional status score for predicting 3-mo functional outcome in acute ischemic stroke. Nutrition 2018;55-56:1-6.
Huang L-F, Zhu M-L, Ye Y-R. Association of nutritional indices and prognosis of stroke patients: a systematic review and meta-analysis. Eur Rev Med Pharmacol Sci 2023;27(12):5803-11.
Cai Z-m, Wu Y-z, Chen H-m, Feng R-q, Liao C-w, Ye S-l, et al. Being at risk of malnutrition predicts poor outcomes at 3 months in acute ischemic stroke patients. Eur J Clin Nutr 2020;74(5):796-805.
Avan A, Digaleh H, Di Napoli M, Stranges S, Behrouz R, Shojaeianbabaei G, et al. Socioeconomic status and stroke incidence, prevalence, mortality, and worldwide burden: an ecological analysis from the Global Burden of Disease Study 2017. BMC Medicine 2019;17(1):191.
Roy C. Whetsell MV, Frederickson K. The Roy adaptation model and research. Nurs Sci Q 2009;22(3):209-11.
Daniel WW, Cross CL. Biostatistics: a foundation for analysis in the health sciences: Wiley; 2018.
Guzek Z, Dziubek W, Stefańska M, Kowalska J. A comparative analysis of functional status and mobility in stroke patients with and without aphasia. J Clin Med 2022;11(12):3478.
Luvizutto GJ, Moliga AF, Rizzatti GRS, Fogaroli MO, Moura Neto Ed, Nunes HRdC, et al. Unilateral spatial neglect in the acute phase of ischemic stroke can predict long-term disability and functional capacity. Clinics (Sao Paulo, Brazil) 2018;73:e131-e.
Nair R, Radhakrishnan K, Chatterjee A, Gorthi SP, Prabhu VA. Serum albumin as a predictor of functional outcomes following acute ischemic stroke. J Vasc Interv Neurol 2018;10(2):65-8.
Vaisi-Raygani A, Mohammadi M, Jalali R, Ghobadi A, Salari N. The prevalence of obesity in older adults in Iran: a systematic review and meta-analysis. BMC Geriatr 2019;19(1):371.
Leszczak J, Czenczek-Lewandowska E, Przysada G, Baran J, Weres A, Wyszyńska J, et al. Association between body mass index and results of rehabilitation in patients after stroke: a 3-Month observational follow-Up study. Medical Science Monitor: International Medical Journal of Experimental and Clinical Research 2019;25:4869-76.
Zheng S, Yao B. Impact of risk factors for recurrence after the first ischemic stroke in adults: a systematic review and meta-analysis. J Clin Neurosci 2019;60:24-30.
Zhuo Y, Wu J, Qu Y, Yu H, Huang X, Zee B, et al. Clinical risk factors associated with recurrence of ischemic stroke within two years: A cohort study. Medicine 2020;99(26):e20830.
Watila M, Nyandaiti Y, Ahidjo A, Balarabe S, Ibrahim A, Bakki B, et al. Effect of admission hyperglycaemia on infarct size and clinical outcome in black patients with acute ischaemic stroke, northeast Nigeria. British Journal of Advances in Medicine and Medical Research 2014;4(34):5324-34.
