ทุนทางสังคมและปัจจัยที่เกี่ยวข้องของอาสาสมัครสาธารณสุขหมู่บ้าน จังหวัดสมุทรปราการ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
อาสาสมัครสาธารณสุขหมู่บ้าน (อสม.) เป็นส่วนสำคัญในระบบสุขภาพปฐมภูมิของประเทศไทย องค์การอนามัยโลกมีคำแนะนำหนึ่งในข้อพิจารณาสำหรับใช้ในการคัดเลือก อสม. คือ ทุนทางสังคม การศึกษาเชิงพรรณนาแบบตัดขวางนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระดับทุนทางสังคมทั้ง 3 มิติ ประกอบด้วย 1) ทุนทางสังคมภายนอก 2) กิจกรรมทางสังคม และ 3) ทุนทางสังคมภายใน ของ อสม. ในจังหวัดสมุทรปราการ รวมถึงปัจจัยต่างๆ ที่อาจจะเกี่ยวข้องกับทุนทางสังคม โดยใช้แบบสอบถามที่พัฒนาขึ้น ประกอบด้วย 3 ส่วน คือ ปัจจัยด้านบุคคลและปัจจัยด้านการทำงาน แบบประเมินการปฏิบัติงานของ อสม. และแบบประเมินทุนทางสังคม เมื่อนำแบบสอบถามมาหาค่าดัชนีความสอดคล้อง พบว่า มีค่าคะแนนรายข้ออยู่ในช่วง 0.67 ถึง 1 จัดอยู่ในเกณฑ์ที่ยอมรับได้ แล้วจึงนำไปทดสอบความเที่ยง ได้ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค มากกว่า 0.70 ซึ่งความเที่ยงอยู่ในเกณฑ์ยอมรับได้เช่นกัน
อสม. ในจังหวัดสมุทรปราการ เข้าร่วมการศึกษานี้ 778 คน (อัตราตอบกลับร้อยละ 79.47) การวิเคราะห์การถดถอยโลจิสติกแบบหลายกลุ่ม เมื่อควบคุมปัจจัยอื่นๆ แล้ว พบว่า 1) ทุนทางสังคมภายนอก มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับผู้ที่อาศัยนอกเขตเทศบาล OR 2.28 (95%CI 1.43 - 3.65) มีรายได้เพียงพอและมีเงินเก็บ OR 2.50 (95%CI 1.54 - 4.06) อายุ (ปี) OR 1.03 (95%CI 1.01 - 1.05) ความถี่ของ อสม. ในการได้รับคำแนะนำหรือประชุมงานกับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขที่มากขึ้น โดยเดือนละ 1 ครั้งขึ้นไป OR 3.99 (95%CI 2.44 - 6.54) และระยะเวลาที่เข้ามาเป็น อสม. (ปี) OR 1.04 (95%CI 1.01 - 1.06) 2) กิจกรรมทางสังคม มีความสัมพันธ์ในทิศทางตรงข้ามกับผู้ที่อาศัยนอกเขตเทศบาล OR 0.49 (95%CI 0.30 - 0.79) และระยะเวลาที่อาศัยในชุมชนที่เพิ่มขึ้น OR 0.98 (95%CI 0.97 - 0.99) แต่มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับระดับการศึกษาปริญญาตรีขึ้นไป OR 2.38 (95%CI 1.12 - 5.07) 3) ทุนทางสังคมภายใน มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับผู้ที่อาศัยนอกเขตเทศบาล OR 2.37 (95%CI 1.08 - 5.17) และผู้มีรายได้เพียงพอและมีเงินเก็บ OR 3.17 (95%CI 1.53 - 6.55) และผู้ที่มีการปฏิบัติงาน อสม. ระดับสูง มีความสัมพันธ์กับระดับทุนทางสังคมที่ดีทั้ง 3 มิติ ดังนั้นการส่งเสริมสนับสนุนปัจจัยต่างๆ ที่เป็นปัจจัยเชิงบวกต่อทุนทางสังคม โดยเฉพาะสถานภาพทางเศรษฐกิจ ระดับการศึกษา รวมถึงการได้รับคำแนะนำหรือประชุมงานกับเจ้าหน้าที่สาธารณสุข เป็นประเด็นที่ควรพิจารณาสำหรับนโยบายในการสนับสนุนการปฏิบัติงานของ อสม.
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
Perry HB, Zulliger R, Rogers MM. Community health workers in low-, middle-, and high-income countries: An overview of their history, recent evolution, and current effectiveness. Annu Rev Public Health 2014;35:399-421.
Lehmann U, Sanders D. Policy brief: Community health workers: What do we know about them? The state of the evidence on programmes, activities, costs and impact on health outcomes of using community health workers. Geneva: World Health Organization; 2007.
Office ILO. International standard classification of occupations: structure, group definitions and correspondence tables. Book 1. Geneva: International Labour Office; 2012.
Inoue Y, Takahashi D, Kondo N, Yoshii A, Sekihara M, Hombhanje FW. Village health volunteers’ individual social capital and caretakers’ health service utilization for febrile children in malaria-endemic villages in papua new guinea. Tran R Soc Trop Med Hyg 2017;111(11):490-6.
WHO. WHO guideline on health policy and system support to optimize community health worker programmes. Geneva: World Health Organization; 2018.
Putnam RD. The prosperous community: social capital and public life. The American Prospect 1993;13(4):35-42.
Rocco L, Suhrcke M. Is social capital good for health?: a European perspective. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe Copenhagen; 2012.
Murayama H, Fujiwara Y, Kawachi I. Social capital and health: a review of prospective multilevel studies. J Epidemiol 2012;22(3):179-87.
Kawachi I, Subramanian SV, Kim D. Social capital and health. In: Kawachi I, Subramanian SV, Kim D, editors. Social capital and health. New York: Springer; 2008. p. 1-26.
Samutprakarn Provincial Office. Annual government action plan of Samutprakarn province fiscal year 2021. Samutprakarn: Samutprakarn Provincial Office; 2021. (in Thai).
Sato Y, Pongvongsa T, Nonaka D, Kounnavong S, Nansounthavong P, Moji K, et al. Village health volunteers’ social capital related to their performance in Lao People’s Democratic Republic: a cross-sectional study. BMC Health Serv Res 2014;14(1):123.
Lemeshow S, Hosmer Jr DW, Klar J. Sample size requirements for studies estimating odds ratios or relative risks. Stat Med 1988;7(7):759-64.
Alam K, Tasneem S, Oliveras E. Performance of female volunteer community health workers in Dhaka’s urban slums-a case–control study. Soc Sci Med 2012;75(3):511-5.
De Silva MJ, Harpham T, Tuan T, Bartolini R, Penny ME, Huttly SR. Psychometric and cognitive validation of a social capital measurement tool in Peru and Vietnam. Soc Sci Med 2006;62(4):941-53.
Story WT, Taleb F, Ahasan SM, Ali NA. Validating the measurement of social capital in Bangladesh: a cognitive approach. Qual Health Res 2015;25(6):806-19.
Castro SS, Leite CF. Translation and cross-cultural adaptation of the world health organization disability assessment schedule-whodas 2.0. Fisioterapia e Pesquisa 2017;24:385-91.
Intarakamhang U, Intarakamhang PJJorihs. Health literacy scale and causal model of childhood overweight. J Res Health Sci 2017;17(1):368.
Adjaye-Gbewonyo D, Rebok GW, Gross AL, Gallo JJ, Underwood CR. Assessing urban-rural differences in the relationship between social capital and depression among Ghanaian and South African older adults. PLoS ONE 14(6):e0218620. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0218620
Treewanchai S. Social capital: definition and its important. [Internet]. [cited 2005 January 1]. Available from: https://prachatai.com/journal/2005/01/2262. (in Thai).
Hasan MZ, Leoutsakos J-M, Story WT, Dean LT, Rao KD, Gupta S. Exploration of factor structure and measurement invariance by gender for a modified shortened adapted social capital assessment tool in india. Front Psychol 2019;10:2641.
Harpham T, Grant E, Thomas E. Measuring social capital within health surveys: key issues. Health Policy Plan 2002;17(1):106-11.
McDonald S, Mair C. Social capital across the life course: age and gendered patterns of network resources. Sociological Forum 2010;25:335-59.
Janpong S. A survey of community social capital: a case study of mooban Mon, tambon Namueng, Mueang, Ratchaburi province. [Master’s Thesis, Faculty of Management Science]. Silpakorn University; 2011. p.77. (in Thai).
Osothsinlp S, Sithisarankul P. Work ability and associated factors of aging healthcare workers in a tertiary care hospital in Bangkok. Royal Thai Navy Medical Journal 2020;47(2):256-74. (in Thai).
