การพัฒนารูปแบบการป้องกันโรคไข้เลือดออกในชุมชน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยแบบผสมผสานนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการป้องกันโรคไข้เลือดออกในชุมชนโดยใช้รูปแบบการมีส่วนร่วมของชุมชน และเพื่อทดสอบประสิทธิผลของรูปแบบการป้องกันโรคไข้เลือดออกในชุมชน แบ่งการศึกษาออกเป็น 2 ระยะ คือ ระยะที่ 1 พัฒนารูปแบบการป้องกันโรคไข้เลือดออกในชุมชนโดยใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โดยกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาในระยะนี้ คือ ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย จำนวน 78 คน โดยการคัดเลือกแบบเจาะจง ดำเนินการวิจัยด้วยวิธีการสนทนากลุ่ม การสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกต และประเมินความเหมาะสมของรูปแบบการป้องกันโรคไข้เลือดออกในชุมชนโดยการใช้แบบประเมินความเหมาะสมของรูปแบบ และระยะที่ 2 ทดสอบประสิทธิผลรูปแบบการป้องกันโรคไข้เลือดออกในชุมชนโดยใช้การวิจัยกึ่งทดลองแบบกลุ่มเดียววัดผลก่อนและหลังการทดลอง จำนวนทั้งสิ้น 16 สัปดาห์ กลุ่มตัวอย่าง ประกอบด้วย ตัวแทนครัวเรือนที่มีอายุ 18 ปี ขึ้นไป และยินดีเข้าร่วมการศึกษาวิจัย จำนวน 207 คน เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา ประกอบด้วย รูปแบบการป้องกันโรคไข้เลือดออกในชุมชน แบบสอบถามความตระหนักรู้เรื่องโรคไข้เลือดออก แบบสอบถามพฤติกรรมการปฏิบัติตัวในการป้องกันโรคไข้เลือดออก และแบบประเมินค่าดัชนีความชุกลูกน้ำยุงลาย วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและสถิติ Paired t-test
ผลการศึกษา พบว่า รูปแบบการป้องกันโรคไข้เลือดออกชุมชน ประกอบด้วย 5 องค์ประกอบหลักที่สำคัญ คือ 1) แผนงานและกลยุทธ์ 2) การค้นหาและการประเมินปัจจัยเสี่ยง 3) การเสริมสร้างสมรรถนะของบุคคลและการพัฒนาระบบการจัดการปัญหาของชุมชน 4) การมีส่วนร่วมของภาครัฐและชุมชน และ 5) การดำเนินกิจกรรมป้องกันโรคไข้เลือดออกอย่างมีส่วนร่วมในชุมชน เมื่อทดสอบประสิทธิผลของรูปแบบการป้องกันโรคไข้เลือดออก พบว่า ภายหลังการดำเนินกิจกรรมเสร็จสิ้นในสัปดาห์ที่ 16 กลุ่มตัวอย่างมีค่าเฉลี่ยความตระหนักรู้เรื่องโรคไข้เลือดออกและพฤติกรรมการปฏิบัติตัวในการป้องกันโรคไข้เลือดออกเพิ่มสูงขึ้นกว่าก่อนการดำเนินกิจกรรม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .05) สำหรับค่าลูกน้ำยุงลายภายในสถานที่พักอาศัย และภาชนะกักเก็บน้ำที่พบลูกน้ำยุงลาย พบว่า ลดลงกว่าก่อนการดำเนินกิจกรรม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .05)
จากผลการศึกษาจะเห็นได้ว่า รูปแบบการป้องกันโรคไข้เลือดออกสามารถเพิ่มความตระหนักรู้ และพฤติกรรมการปฏิบัติตัวในการป้องกันตนเองจากโรคไข้เลือดออก และสามารถลดค่าดัชนีลูกน้ำยุงลายลงได้ ดังนั้นผู้ให้บริการสุขภาพควรนำรูปแบบการป้องกันโรคไข้เลือดออกในชุมชนไปประยุกต์ใช้กับพื้นที่อื่นๆ และสามารถปรับรูปแบบให้เหมาะสมกับบริบทของชุมชนนั้นๆ ต่อไป
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
2. Department of Disease and Control. Dengue hemorrhagic fever situation. [Internet]. [cited 2020 September 3 ]. Available from: https://drive.google.com/file/d/1G6k2BW1YafWX-MtAJedMnl8Kd77TH705/view. (in Thai).
3. Ponrachom C, Sriboonthip N, Wangkahart A. Casual factors of dengue hemorrhagic fever protecting behaviors of people living at the frontier of Thailand and Republic of the Union of Myanmar: qualitative research. Phetchabun Rajabhat Journal 2019;21(2):46-55.
4. Polpong M, Nima S, Petchuay P. Development of a participative model for prevention and control of dengue hemorrhagic fever in Koksak sub-district, Bangkeaw district, Phatthalung. The Southern College Network Journal of Nursing and Public Health 2017;4(Suppl);S243-59.
5. Department of Disease and Control. Handbook of dengue infectious disease and dengue hemorrhagic fever in medical and public health area. Bangkok: Aksorn Graphic and Design Publishing; 2015. (in Thai).
6. Tozan Y, Ratanawong P, Sewe MO, Wilder SA, Kittayapong P. Household costs of hospitalized dengue illness in semi-rural Thailand. PLoS Negl Trop Dis 2017;11(9): e0005961.
7. Shepard DS, Undurraga EA, Halasa YA. Economic and disease burden of dengue in Southeast Asia. PLoS neglected tropical diseases. 2013;7(2):e2055.
8. Tansiri S, Piboon K, Oppawongsapat D. Dengue hemorrhagic fever situation in Ban Bueng, Chon Buri province. BJM 2018;5(1):1-12.
9. Phoolsap P, Krongrawa R, Leesuwan P, Hirunkhro B. DHF preventive behavior development of village health volunteers by authentic work participatory at Thapa district health promotion hospital, Ban Pong district, Ratchaburi province. Nursing Journal of the Ministry of Public Health 2015;25(2):206-18.
10. Seedaket S, Tantasit Y, Phajan T, Wasuwipa J. Dengue hemorrhagic fever (DHF): development of a prevention and control model in community, using appreciation influence control (AIC) process. The Southern College Network Journal of Nursing and Public Health 2019;6(1):26-38.
11. Department of Disease and Control. A handbook of dengue infectious diseases and dengue hemorrhagic fever in medical and public health. [Internet]. [cited 2020 October 15]. Available from: http://e-lib.ddc.moph.go.th/pdf/material%20276/material%20276.pdf. (in Thai).
12. Chonburi Provincial Public Health Office. Morbidity rate of dengue fever 2019 in Health service 6, Chon Buri province. [Internet]. [cited 2020 January 30]. Available from: http://cbi.hdc.moph.go.th/hdc/reports/report.php?source= formated/ format_2.php&cat_id=7f9ab56b0f39fd053143ecc4f05354fc&id=d4034b79ce2c889f3318a624543a4740. (in Thai).
13. Department of Disease Control. Dengue fever disease forecast report 2020. [Internet]. [cited 2020 June 10]. Available from: http://122.155.1.141/site6/cms-download_content.php?did=32461. (in Thai).
14. The Institute for Citizen Centered. A how to guide for service improvement initiatives. [Internet]. [cited 2019 February 5 ]. Available from: https://www.scribd.com/document/310505227/ A-How-to-Guide-for-Service-Improvement-Initiatives.
15. Brouwers M, Kho ME, Browman GP, Cluzeau F, Feder G, Fervers B, et al. AGREE II: advancing guideline development, reporting and evaluation in healthcare. CMAJ 2010;182(18):E839-42.
16. World Health Organization. Global strategy for dengue prevention and control 2012-2020. [Internet]. [cited 2017 January 10 ]. Available from: http://www.who.int/denguecontrol/9789241504034/en/.
17. Tapia-Conyer R, Mendez-Galvan J, Burciaga-Zuniga P. Community participation in the prevention and control of dengue: the patio limpiostrategy in Mexico. Paediatr Int Child Health 2012;32(S1):10-3.
18. Parks W, Lloyd L. Planning social mobilization and communication for dengue fever prevention and control, a step-by-step guide. Geneva, Switzerland: WHO, 2004 [cited 26 August 2020]. Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42832/9241591072.pdf?sequence=1.
19. Promsa B, Laosupap K. The development of the dengue hemorrhagic fever prevention model in Nonrang village, Srisongkhram district, Nakhonphanom province. Nakhonpanom Hospital Journal 2006;1(3):67-79.
20. Rakseenil T, Phatisena T. Community participation of dengue hemorrhagic fever prevention by applying social marketing theory in municipality district, Wichianburi Phetchabun province. KKU Research Journal (Graduate Studies) 2018;18(4):102-14. (in Thai).
21. Yana K, Rutchanagul P, Thongbai W. The effects of an AIC process-based action plan on children’s behaviors in preventing dengue haemorrhagic fever and mosquito larvae index at a shelter. Thai Science and Technology Journal 2014;22(3):407-18. (in Thai).
22. Dusit R, Krangkarn S, Warawong J. The development of preventive model of dengue haemorrhagic fever at community level in Hun village, Khwao sub-district, Maung district, Mahasarakham province. Nursing Public Health and Education Journal 2017;18(3):107-16. (in Thai).
