การสำรวจงานวิจัยเชิงทดลองเกี่ยวกับโปรแกรมการฝึกการรู้คิดในผู้สูงอายุที่มีสมรรถภาพสมองบกพร่องในระยะต้นและผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม

บทคัดย่อ

        การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์และสังเคราะห์งานวิจัยเกี่ยวกับการฝึกการรู้คิดในผู้สูงอายุ ที่มีสมรรถภาพสมองบกพร่องในระยะต้น (MCI) และผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมในประเทศไทย โดยรวบรวมงานวิจัยเชิงทดลองและกึ่งทดลองจากฐานข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ ตามเกณฑ์คัดเข้า คือ เป็นงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ ซึ่งคัดเลือกงานวิจัยเชิงทดลองที่มีการออกแบบโดยมีกลุ่มควบคุมและมีการสุ่มตัวอย่างเข้ารับการทดลองและงานวิจัยกึ่งทดลองที่ศึกษาเกี่ยวกับวิธีการฝึกการรู้คิดในผู้สูงอายุที่มีสมรรถภาพสมองบกพร่องในระยะต้น (MCI) และผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม สืบค้นรายงานวิจัยตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2552 ถึง กันยายน พ.ศ. 2561 ผู้วิจัยและผู้ร่วมวิจัยประเมินคุณภาพงานวิจัยโดยใช้เครื่องมือที่พัฒนาจากสถาบันโจแอนนาบริกส์ และสกัดข้อมูลงานวิจัยโดยใช้แบบบันทึกรายละเอียดงานวิจัย ดัดแปลงจาก สุภาพร พลายระหาร ซึ่งงานวิจัยที่คัดเลือกมาเป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนด
            ผลการศึกษา พบว่า มีงานวิจัยตรงตามเกณฑ์ที่กําหนด 17 เรื่อง เป็นงานวิจัยระดับ A (Experimental research) 2 เรื่อง และ B (Quasi-experimental research ) 15 เรื่อง สรุปรูปแบบการฝึกการรู้คิด ได้ดังนี้ 1) การกระตุ้นการรู้คิด 2) การระลึกความหลัง และ 3) การฝึกการรู้คิดแบบผสมผสาน (การกระตุ้นการรู้คิดและการระลึกความหลัง) ระยะเวลาและความถี่ในการฝึกทั้ง 3 รูปแบบ ส่วนใหญ่ใช้เวลาฝึก 6 ครั้ง นานประมาณ 45 - 60 นาที จากงานวิจัยทั้ง 17 เรื่อง พบว่า ผลของการฝึกทั้ง 3 รูปแบบ ส่วนใหญ่ช่วยทำให้ความจำดีขึ้น ความสามารถในการรู้คิดเพิ่มขึ้น และส่งเสริมการมีปฏิสัมพันธ์ทางสังคม มีงานวิจัยที่ใช้รูปแบบการกระตุ้นการรู้คิดรายกลุ่ม 1 เรื่อง ผลการศึกษา พบว่า ความสามารถในการรู้คิดไม่แตกต่างกันระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม โดยรูปแบบกิจกรรมที่ให้กับทั้งสองกลุ่ม พบว่า มีลักษณะคล้ายคลึงกัน แต่อย่างไรก็ตามพบว่า ระยะเวลาของการจัดกิจกรรมมีความแตกต่างกัน โดยผู้สูงอายุที่มีสมรรถภาพสมองบกพร่องในระยะต้น (MCI) จะใช้ระยะเวลาในการฝึกแต่ละครั้งได้นานกว่า ที่เป็นเช่นนี้อาจเนื่องจากผู้สูงอายุที่มีสมรรถภาพสมองบกพร่องในระยะต้นและผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมระยะแรกมีลักษณะอาการแตกต่างกัน โดยในผู้สูงอายุที่มีสมรรถภาพสมองบกพร่องในระยะต้นจะมีความสามารถในการทำงานหลายอย่างได้ด้วยตัวเอง ในขณะที่ผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมระยะแรก พบว่า มีปัญหาด้านความจำเหตุการณ์ที่เพิ่งเกิดขึ้น ความสามารถในการทำกิจกรรมต่างๆ ช้าลง
            ผลการศึกษาครั้งนี้ สามารถนำรูปแบบการฝึกการรู้คิดไปใช้ในการพัฒนาแนวปฏิบัติให้กับผู้สูงอายุที่มีสมรรถภาพสมองบกพร่องในระยะต้น (MCI) และผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม โดยประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับบริบทของผู้สูงอายุ และเพื่อเป็นหลักฐานเชิงประจักษ์ในการพัฒนาคุณภาพการพยาบาล นอกจากนี้บุคลากรทีมสุขภาพและนักวิจัยสามารถทำการศึกษาและพัฒนาองค์ความรู้ ในการศึกษาครั้งต่อไป