This is an outdated version published on 2024-02-01. Read the most recent version.

รูปแบบการจัดการปัญหาการใช้ยาไม่ปลอดภัยในชุมชน

ผู้แต่ง

  • กัลยาณี อาชาสันติสุข โรงพยาบาลร้อยเอ็ด

คำสำคัญ:

การจัดการ, การใช้ยาไม่ปลอดภัย

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อศึกษาสถานการณ์ปัญหาและความต้องการพัฒนารูปแบบการจัดการ และศึกษาผลลัพธ์ของรูปแบบการจัดการปัญหาการใช้ยาไม่ปลอดภัยในชุมชน

รูปแบบการวิจัย : การวิจัยและพัฒนา (Research and development)

วัสดุและวิธีการวิจัย : กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ประกอบการร้านค้า มินิมาร์ท ตลาด ร้านขายอาหารสัตว์ อสม. ผู้นำท้องถิ่น และตัวแทนครัวเรือน การดำเนินการวิจัยเริ่มจากการศึกษาสถานการณ์ปัญหาและความต้องการ การพัฒนารูปแบบการจัดการปัญหาการใช้ยาไม่ปลอดภัยในชุมชน การนำรูปแบบฯ เพื่อตรวจสอบประสิทธิผล และการประเมินผล ปรับปรุงแก้ไข และยืนยันรูปแบบฯ ดำเนินการพัฒนาตั้งแต่เดือนตุลาคม 2561 - เดือนพฤศจิกายน 2563 เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบบันทึกภาคสนาม แบบบันทึกข้อมูลความรอบรู้ และแบบติดตามการจำหน่ายยา Google form วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ % differences

ผลการวิจัย : (1) พบปัญหาการใช้ยาปฏิชีวนะ ยาอันตราย และสเตียรอยด์ในครัวเรือน วัด โรงเรียน และมีการจำหน่ายยาชุด ยาอันตราย และยาที่ห้ามจำหน่ายอื่นๆ ในร้านค้าฯ (2) รูปแบบการจัดการปัญหาการใช้ยาไม่ปลอดภัยในชุมชนมีการดำเนินการเป็น “บันได 3 ขั้น”ขับเคลื่อนโดยพัฒนาเป็น นวัตกรรมสื่อและกระบวนการ "MELT model โดยกลไก พชอ. สู่ บวร.ร. และ (3) ผลลัพธ์การพัฒนาพบว่า ยาชุดที่มีสเตียรอยด์ ยาอันตราย และยาที่ห้ามจำหน่ายอื่นๆ มีแนวโน้มลดลง คิดเป็น 185.97%, 187.09% และ 150.28% ตามลำดับ;  Antibiotics, NSAIDs และ Steroids ในครัวเรือน วัด และโรงเรียนที่ซื้อจากร้านค้าฯ มีแนวโน้มลดลงทุกปี คิดเป็น 136.79%, 89.30%, 56.03%, 38.11% และ 24.31% ตามลำดับ; อาการไม่พึงประสงค์ที่พบจากการซื้อยาชุด ยาอันตรายจากร้านค้า มินิมาร์ท และตลาด มีแนวโน้มลดลงทุกปี คิดเป็น 66.63%, 53.35%, 40.47%, 32.40% และ 27.83% ตามลำดับ; คะแนนเฉลี่ยความรอบรู้เกี่ยวกับการใช้ยาไม่ปลอดภัยในชุมชนของกลุ่มผู้ประกอบการร้านค้า ครัวเรือน พระภิกษุ และนักเรียนเพิ่มขึ้น 33.11%  

สรุปและข้อเสนอแนะ: ผลการวิจัยครั้งนี้ ชี้ให้เห็นว่ากระบวนการแก้ปัญหาที่ผู้วิจัยได้พัฒนาขึ้น ส่งผลให้ปัญหาการใช้ยาไม่ปลอดภัยในชุมชนลดลง ดังนั้น หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรนำรูปแบบดังกล่าวไปพิจารณาปรับใช้ในพื้นที่

References

Drug and medical supply information center, ministry of public health. Thailand strategic plan for Antimicrobial Resistance Management 2017-2021 English [Internet]. 2016 [cited 2020 April 9]. Available from: http://dmsic.moph.go.th/index/detail/6849

นภาภรณ์ ภูริปัญญวานิช. จาก RDU Community สู่ RDU Country. ยาวิพากษ์ [Internet]. 2563 [เข้าถึงเมื่อ 9 เมษายน 2563];11:4-8. เข้าถึงได้จาก: http://www.thaidrugwatch.org/download/series/series45.pdf

Thai Health Promotion Foundation. Thais have to understand not to use drugs unnecessary [Internet]. 2018 [cited 2020 April 9]. Available from: http://dmsic.moph.go.th/index/detail/6849

สุภาวดี เปล่งชัย. เสียงสะท้อนจากพื้นที่. ยาวิพากษ์ [อินเตอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 9 เมษายน 2565];12:31-38. เข้าถึงได้จาก: https://www.thaidrugwatch.org/download/series/series50.pdf

ชมพูนุท เสียงแจ้ว, คชาพล นิ่มเดช, นาฎยา สุวรรณ, พุทธชาติ มากชุมนุม, วิโรจน์ ทองฉิม, ณัฐนันท์ เพชรประดิษฐ์. การสำรวจการใช้ยาปฏิชีวนะและผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ผสมสเตียรอยด์ในผู้สูงอายุ. วารสารวิชาการแพทย์เขต 11. 2562;33(1):231-42.

สิริลักษณ์ รื่นรวย. การจัดการปัญหายาและผลิตภัณฑ์สุขภาพในชุมชนโดยเครือข่าย บวร.ร. วารสารเกสัชกรรมไทย. 2563;12(3):858-68.

จันทร์จรีย์ ดอกบัว, รัตนาภรณ์ ขันติมัง, หทัยรัชต์ พุกสะอาด, ณัฐพร สู่หนองบัว. การจัดการปัญหายาที่ไม่เหมาะสมในร้านชำโดยกลไกคณะกรรมการ พัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ อำเภอปทุมราชวงศา จังหวัดอำนาจเจริญ. วารสารการคุ้มครองผู้บริโภคด้านสุขภาพ (Online). 2564;1(1):27-36.

กองบริหารการสาธารณสุข สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. แนวทางการดำเนินงานพัฒนาระบบการใช้ยาอย่างสมเหตุผลในชุมชน. สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข; 2563.

จินดาพร อุปถัมภ์. ผลการสร้างศักยภาพของชุมชนในการจัดการปัญหายาและผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ไม่เหมาะสม ในชุมชนบ้านหนองทุ่ม อำเภอพยุห์ จังหวัดศรีสะเกษ สำนักงานมาธารณสุขจังหวัดศรีสะเกษ. วารสารคุ้มครอบผู้บริโภค. วารสารการคุ้มครองผู้บริโภคด้านสุขภาพ (Online). 2564;1(1):27-36.

สุทธินี เรื่องสุพันธุ์, วรวุฒิ สุพัชญ์, สมพร พานสุวรรณ. การจัดการเชิงระบบสู่การใช้ยาอย่างสมเหตุผลในเครือข่ายอำเภอโนนสูง. วารสารเภสัชกรรมคลินิก. 2563;26:61-78.

Downloads

เผยแพร่แล้ว

2024-01-21 — Updated on 2024-02-01

Versions