ภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำในผู้ป่วยที่ได้รับยาลิเทียม : การวิเคราะห์ระยะปลอดเหตุการณ์

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับระยะเวลาในการเกิดภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำในผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยลิเทียม โดยใช้การวิเคราะห์ระยะปลอดเหตุการณ์

วัสดุและวิธีการ : การศึกษาแบบ retrospective cohort ในผู้ป่วยจิตเวช 228 รายที่เริ่มใช้ลิเทียมเป็นครั้งแรก ณ สถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา ระหว่างปี พ.ศ. 2561 - 2567 เก็บข้อมูลลักษณะประชากร การรักษา และผลตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ วิเคราะห์เวลาในการเกิดภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ ด้วย Kaplan–Meier survival analysis เปรียบเทียบระหว่างกลุ่มด้วย log-rank test และประเมินปัจจัยเสี่ยงด้วย Cox proportional hazards model โดยปรับตัวแปร เพศ อายุขณะเริ่มลิเทียม การใช้วาลโปรเอท และขนาดยาลิเทียมต่อวัน ทำ sensitivity analysis โดยเพิ่มตัวแปรโรคร่วมทางกายเพื่อประเมินความคงทนของแบบจำลอง

ผล : พบผู้ป่วยเกิดภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ 47 ราย (ร้อยละ 20.6) ระยะเวลาติดตามเฉลี่ย 36.4 ± 27.3 เดือน เส้น Kaplan-Meier survival curve ไม่ลดต่ำกว่าร้อยละ 50 ตลอดช่วงการติดตาม ทำให้ไม่สามารถประมาณค่า median survival time ได้ อย่างไรก็ตาม เหตุการณ์ส่วนใหญ่เกิดขึ้นภายใน 1 - 3 ปีแรกหลังเริ่มลิเทียม เพศหญิงมีระยะเวลาในการเกิดภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ เร็วกว่าเพศชายอย่างมีนัยสำคัญ (log-rank p = 0.023) และไม่พบความแตกต่างของ survival curves ตามขนาดยาลิเทียม ในการวิเคราะห์ Cox multivariable พบว่าอายุขณะเริ่มลิเทียมเป็นปัจจัยเดียวที่มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญกับการเกิดภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ เร็วขึ้น (adjusted HR 1.029 ต่อ 1 ปี, p = 0.039) การเพิ่มตัวแปรโรคร่วมทางกายไม่ทำให้ค่าอัตราส่วนความเสี่ยงโดยประมาณเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยสำคัญ (< 10%)

สรุป : อายุที่มากขึ้นขณะเริ่มใช้ลิเทียมสัมพันธ์กับการเกิดภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำที่เร็วขึ้น ผลการศึกษานี้สนับสนุนการติดตามการทำงานของต่อมไทรอยด์อย่างเป็นระบบ โดยเฉพาะในผู้ป่วยสูงอายุและช่วงแรกของการรักษา