การพัฒนารูปแบบบริการ โดยใช้ ECCM เพื่อชะลอการเสื่อมของไต ในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 3-4

บทคัดย่อ

          การวิจัยและพัฒนานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ในการพัฒนารูปแบบบริการ และศึกษาผลของรูปแบบบริการโดยใช้รูปแบบการดูแลผู้ป่วยโรคเรื้อรังภาคขยาย (Expanded Chronic Care Model: ECCM)  เพื่อชะลอการเสื่อมของไตในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 3-4 กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยเจ้าหน้าที่สาธารณสุขและอาสาสมัครสาธารณสุข 12 คน และผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง 40 คน ดำเนินการวิจัยระหว่างเดือนกรกฎาคม 2565 ถึงกันยายน 2566 เครื่องมือที่ใช้ได้แก่รูปแบบบริการโดยใช้ ECCM แบบสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้างและเวชระเบียน แบ่งออกเป็น 4 ระยะ ได้แก่ วิเคราะห์สถานการณ์ ออกแบบและพัฒนา ทดลองและนำไปใช้ และประเมินผล ใช้การวิเคราะห์เนื้อหา ทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ Paired t-test และ Wilcoxon Signed Rank Test
         ผลการศึกษาพบว่ารูปแบบบริการเดิมขาดความเฉพาะด้านเกี่ยวกับโรคไตเรื้อรัง ขาดแนวทางที่ชัดเจนและขาดการมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชน ซึ่งรูปแบบบริการใหม่ประกอบด้วย 8 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) นโยบายชะลอการเสื่อมของไต 2) การส่งเสริมการดูแลตนเอง 3) ระบบบริการเฉพาะโรค 4) การสนับสนุนการตัดสินใจ 5) ระบบข้อมูลสุขภาพ 6) นโยบายสาธารณะที่เอื้อต่อสุขภาพ 7) สิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการชะลอไตเสื่อม และ 8) การมีส่วนร่วมของชุมชน โดยหลังใช้รูปแบบบริการพบว่าค่าทางคลินิกดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05) ได้แก่ ค่าอัตราการกรองของไต (eGFR), ความดันโลหิต (SBP), LDL-Cholesterol และคะแนนความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด (CVD Risk Score) และพบว่าร้อยละ 7.5 ของผู้ป่วยดีขึ้นเป็นระยะ 2 ร้อยละ 32.5 คงอยู่ในระยะ 3a ร้อยละ 20 ดีขึ้นจากระยะ 3b เป็น 3a ร้อยละ 12.5 คงที่ที่ระยะ 3b และร้อยละ 10 ดีขึ้นจากระยะ  4 เป็น 3b รูปแบบบริการนี้ควรนำไปใช้ในหน่วยบริการปฐมภูมิหรือใช้เป็นแนวทางจัดการโรคไตเรื้อรัง