ผลของโปรแกรมการจัดการตนเองโดยการมีส่วนร่วมของผู้ดูแลต่อความรู้และพฤติกรรมการ ควบคุมอาหารของผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังที่ได้รับการฟอกเลือดในเขตศูนย์สุขภาพชุมชนเมือง
คำสำคัญ:
การมีส่วนร่วมของผู้ดูแล, การฟอกเลือด, ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง, โปรแกรมการจัดการตนเองบทคัดย่อ
การวิจัยกึ่งทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการจัดการตนเองโดยการมีส่วนร่วมของผู้ดูแลต่อความรู้และพฤติกรรมการควบคุมอาหารของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม กลุ่มตัวอย่างจำนวน 27 คน คัดเลือกโดยการวิเคราะห์อำนาจการทำนาย มีเกณฑ์การคัดเข้าคือ เป็นผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม และมีผู้ดูแลอายุ 20 ปีขึ้นไป เครื่องมือที่ใช้ในการทดลอง คือโปรแกรมการจัดการตนเองโดยการมีส่วนร่วมของผู้ดูแล เครื่องมือที่ใช้ในการกำกับการทดลอง คือ แบบสอบถามการมีส่วนร่วมของผู้ดูแล เครื่องมือที่ใช้เก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบประเมินความรู้เกี่ยวกับโรคไต และแบบสอบถามพฤติกรรมการควบคุมอาหาร เครื่องมือทั้งสามชุดมีค่าความตรงเชิงเนื้อหา (CVI) เท่ากับ 1.00 และค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.82, 0.83 และ 0.82 ตามลำดับ
การวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ Wilcoxon Signed Ranks Test สำหรับเปรียบเทียบคะแนนความรู้ ก่อนและหลังการใช้โปรแกรม พบว่าหลังการทดลองคะแนนความรู้เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05) ใช้ Dependent t-test สำหรับเปรียบเทียบคะแนนพฤติกรรมการควบคุมอาหาร พบว่าหลังการทดลองคะแนนพฤติกรรมการควบคุมอาหารเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ (p<.001) ดังนั้นควรส่งเสริมให้ผู้ดูแลมีส่วนร่วมในการจัดการตนเองของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมเพื่อส่งเสริมผลลัพธ์ด้านสุขภาพที่ดีขึ้น
References
Aunban, P., Chomchan, S., & Tipwan, N. (2021). Effects of Self-Management Programs on Self-Care and Control Blood pressure behavior of poor controlled Hypertensive patients. Boromarajonani College of Nursing, Uttaradit Journal, 13(2), 59-72. (in Thai). https://he01.tci-thaijo.org/index.php/unc/article/download/249666/171202/959666.
Chaiwan, W., Narin, R., & Tuanrat, W. (2022). Effects of a self-management program on medication adherence and blood pressure level among persons with hypertension in a community. Nursing Journal CMU, 49(3), 218–232. (in Thai)
Cha’on, U., Tippayawat, P., Sae-Ung, N., Pinlaor, P., Sirithanaphol, W., Theeranut, A., & Anutrakulchai, S. (2022). High prevalence of chronic kidney disease and its related risk factors in rural areas of Northeast Thailand. Scientific Reports, 12(1), 181–188. https://doi.org/10.1038/s41598-022-22538-w.
Guo, J., Jiao, W., Xia, S., Xiang, X., Zhang, Y., Ge, X., & Sun, Q. (2025). The global, regional, and national patterns of change in the burden of chronic kidney disease from 1990 to 2021, BMC nephrology, 26(1), 136. https://doi.org/10.1186/s12882-025-04028-z.
Habas, E. M., Habas, A., Elgamal, M. E., Shraim, B. A., Moursi, M. O., Ibrahim, A. R., Danjuma, M., Elzouki, A N. Y. (2021). Common complications of hemodialysis: a clinical review. Ibnosina Journal of Medicine and Biomedical Sciences, 13(04), 161-172.
Jager, K. J., Kovesdy, C., Langham, R., Rosenberg, M., Jha, V., & Zoccali, C. (2019). A single number for advocacy and communication-Worldwide more than 850 million individuals have kidney diseases. Nephrology Dialysis Transplantation, 34(11), 1803–1805. https://doi.org/10.1016/j.kint.2019.07.012.
Kanfer, F. H., & Gaelick-Buys, L. (1991). Self-management methods. In F. H. Kanfer & A. P. Goldstein (Eds.), Helping people change: A textbook of methods (4thed., pp. 305-360). Pergamon Press.
Kim, J., Song, J., Tark, A., Park, S., & Woo, K. (2023). Do caregivers’ involvement in Type 2 diabetes education affect patients’ health outcomes?: A systematic review and meta-analysis. Journal of Health Sciences, 13(3), 133–147. https://doi.org/10.17532/jhs.2023.2182.
Kovesdy, C. P. (2022). Epidemiology of chronic kidney disease: an update 2022. Kidney. international supplements, 12(1), 7-11. https://doi.org/10.1016/j.kisu.2021.11.003.
Mahanupab, P., Chintanawat, R., & Juntasopeepun, P. (2022). Health literacy and self-management in older persons receiving hemodialysis. Journal of Thailand Nursing and Midwifery Council, 37(1), 108–124. (in Thai)
Maneesri, S., Masingboon, K., & Chaimongkol, N. (2023). Effectiveness of individual and family self-management combined mHealth program for people with stage 3 chronic kidney disease: A randomized controlled trial. Pacific Rim International Journal of Nursing Research, 27(1), 169–184. (in Thai)
Wright Nunes, J., Kerr, E., Ojo, A., Powell, C., Fan, A., Brinley, F. J., Devine, A., Ellies, T., Grzyb, K., Garcia-Guzman, L., Nakai, T., Oliverio, A., Chen, E., & Fagerlin, A. (2025). Patient Education for CKD and Decision Support in Primary Care: Findings From the EPIK Pilot Study. Am J Kidney Dis, 85(3), 284–292. https://doi.org/10.1053/j.ajkd.2024.10.005
Downloads
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2025 วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครลำปาง
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารวารสารวิชาการสุขภาพภาคเหนือ ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวารสารวิชาการสุขภาพภาคเหนือ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือเพื่อกระทำการใดๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักอักษรจากวารสารวารสารวิชาการสุขภาพภาคเหนือก่อนเท่านั้น
เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงตีพิมพ์ในวารสารวิชาการสุขภาพภาคเหนือถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรงซึ่งกองบรรณาธิการวารสาร ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
อนึ่ง ข้อความและข้อคิดเห็นต่างๆ เป็นของผู้เขียนบทความนั้นๆ ไม่ถือเป็นความเห็นของวารสารฯ และวารสารฯ ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับข้อความและข้อคิดเห็นใดๆ ของผู้เขียน วารสารฯ ขอสงวนสิทธิ์ในการพิจารณาตีพิมพ์ตามความเหมาะสม รวมทั้งการตรวจทานแก้ไขหรือขัดเกลาภาษาให้ถูกต้องตามเกณฑ์ที่กำหนด
