การศึกษาระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ: กรณีศึกษาคลินิกหมอครอบครัว โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านศรีหมวดเกล้า อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

       การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพการบริการ ปัญหาและความต้องการ รวมถึงแนวทางในการพัฒนาระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ ในคลินิกหมอครอบครัว โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านศรีหมวดเกล้า  อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง ตามแนวคิดการบริการสุขภาพที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุขององค์การอนามัยโลก  เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึก และการสนทนากลุ่ม ผู้ร่วมวิจัยประกอบด้วย กรรมการชุมชน อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน  ผู้สูงอายุและครอบครัว  บุคลากรของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านศรีหมวดเกล้า จำนวน 21 คน และการศึกษาเอกสาร วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

      ผลการศึกษาพบว่า 1) การบริการคลินิกหมอครอบครัวที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ มีความครอบคลุมหลายด้าน ได้แก่  การให้ความเคารพและยอมรับในคุณค่า การเข้าร่วมกิจกรรมทางสังคม การบริการชุมชนและการบริการสุขภาพ การให้บริการเชิงรุก การให้ความเสมอภาคและเท่าเทียมกัน  โดยมีปัญหาและความต้องการพัฒนา ได้แก่ 1.1) การจัดบริการที่เฉพาะสำหรับผู้สูงอายุ เช่น การจัดสถานที่เพิ่มเติมที่เป็นสัดส่วน การสร้างสิ่งแวดล้อมที่ปลอดภัยในคลินิกและที่บ้าน การจัดระบบขนส่งที่เอื้อต่อการเดินทางมารับบริการ  1.2) การให้ความรู้ด้านสุขภาพที่เหมาะสมกับผู้สูงอายุเพื่อลดการพึ่งพา 1.3) ความต้องการด้านการจัดหากองทุนและเงินช่วยเหลือ  2) แนวทางในการพัฒนา ประกอบด้วย 2.1) ควรวางแผนการพัฒนาระบบบริการที่เฉพาะสำหรับผู้สูงอายุด้วยการปรับสภาพสิ่งแวดล้อมทางกายภาพที่เหมาะสมให้เป็นสัดส่วน มีความสงบ ใกล้ชิดธรรมชาติ  2.2) การจัดระบบขนส่งยานพาหนะให้ผู้สูงอายุสามารถสะดวกเดินทางมารับบริการได้สะดวก 2.3) การปรับสภาพที่อยู่อาศัยสำหรับบางครอบครัวที่มีปัญหา 2.4) การให้ความรู้ ข้อมูลสารสนเทศทางด้านสุขภาพ รวมถึงการนำนวัตกรรม การใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นมาประยุกต์ใช้กับผู้สูงอายุ ในกลุ่มที่สุขภาพไม่แข็งแรงและมีข้อจำกัดทางด้านร่างกายเพื่อลดการพึ่งพาให้น้อยลง  2.5) การจัดหากองทุน สวัสดิการช่วยเหลือเพิ่มเติม ตลอดจนอุปกรณ์ต่างๆ ที่จำเป็นหรือเพิ่มการจ้างงานเพื่อหารายได้เสริม  ภายใต้การสร้างความตื่นตัวในเรื่องนโยบายการบริการที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุด้วยการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนในชุมชน  การเสริมสร้างพลังอำนาจให้ผู้สูงอายุเข้ามามีส่วนร่วมเพิ่มมากขึ้น  และส่งเสริมการมีทัศนคติในเชิงบวกของคณะทำงานในชุมชนโดยเน้นการบริหารจัดการที่ยึดผลประโยชน์ส่วนร่วมเป็นที่ตั้ง เพื่อให้เกิดระบบบริการสุขภาพที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุอย่างต่อเนื่องและยั่งยืน