การพัฒนาโปรแกรมการลดน้ำหนักโดยใช้แนวคิดการจัดการตนเอง สำหรับผู้ที่เป็นความดันโลหิตสูงที่ควบคุมความดันโลหิตไม่ได้และมีโรคอ้วน

บทคัดย่อ

โรคอ้วนสัมพันธ์กับการกระตุ้นทั้งระบบประสาทซิมพาเธทิคและเรนินแองจิโอเทนซินแอลโดสเตอโรน ส่งผลให้เกิดความดันโลหิตสูง การลดน้ำหนักตัวในผู้ป่วยความดันโลหิตสูงที่มีโรคอ้วนจึงเป็นคำแนะนำในแนวทางการรักษาตามมาตรฐาน อย่างไรก็ตามการปรับพฤติกรรมเพื่อลดน้ำหนักตัวเป็นสิ่งที่ท้าทาย เนื่องจากต้องการทักษะเฉพาะในการจัดการและติดตามตนเองเพื่อความต่อเนื่องของพฤติกรรม การจัดการตนเองเป็นแนวคิดที่มีการนำมาประยุกต์ใช้อย่างแพร่หลายเพื่อปรับพฤติกรรมในผู้ป่วยเรื้อรัง ผู้วิจัยจึงพัฒนาโปรแกรมการลดน้ำหนัก โดยใช้แนวคิดการจัดการตนเองสำหรับผู้ป่วยความดันโลหิตสูงที่ควบคุมระดับความดันโลหิตไม่ได้และมีโรคอ้วน โปรแกรมการลดน้ำหนัก 12 สัปดาห์ที่พัฒนาขึ้น ประกอบด้วยทักษะการจัดการตนเอง 4 ด้าน คือ 1) การเฝ้าระวังตนเองเกี่ยวกับพฤติกรรมการรับประทานอาหารและการออกกำลังกาย โดยใช้การบันทึกอาหาร การเดินนับก้าว ควบคู่กับบันทึกน้ำหนักตัวที่เปลี่ยนแปลง 2) การฝึกทักษะเฉพาะด้านการคำนวณพลังงานที่ได้จากอาหาร และคำนวณการออกกำลังกายที่เหมาะสม 3) การเสาะแสวงหาข้อมูลเพื่อนำมาจัดการตนเองในการลดน้ำหนัก โดยมีช่องทางการสื่อสารให้ข้อมูลกับบุคลากรสุขภาพ และ 4) การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเลือกบริโภคอาหารและเดินนับก้าวตามเป้าหมายเพื่อลดน้ำหนัก จากนั้นนำโปรแกรมลดน้ำหนักที่พัฒนาขึ้นไปทดลองใช้กับกรณีศึกษา จำนวน 1 ราย

ผลจากการนำไปใช้พบว่า กรณีศึกษา ชายไทย อายุ 57 ปี ระดับความดันโลหิตเฉลี่ย 160/73 มิลลิเมตรปรอท ดัชนีมวลกาย 31 กิโลกรัม/เมตร² สามารถจัดการตนเองเพื่อลดน้ำหนักได้ พฤติกรรมการรับประทานอาหารเปลี่ยนแปลง สามารถเดินได้ตามเป้าหมาย และมีน้ำหนักตัวและระดับความดันโลหิตลดลง อย่างไรก็ตามโปรแกรมดังกล่าวควรได้รับการทดสอบประสิทธิผลในการวิจัยก่อนนำไปใช้