การมีส่วนร่วมของชุมชนในการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออก บ้านเชียงพิณ ตำบลเชียงพิณ อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี

บทคัดย่อ

                การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของการประยุกต์ใช้กระบวนการพยาบาลชุมชนในการสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออก บ้านเชียงพิณ  ตำบลเชียงพิณ อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วย ผู้นำชุมชน กรรมการหมู่บ้าน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน เจ้าหน้าที่สาธารณสุข เครือข่ายการศึกษาและตัวแทนครัวเรือนจำนวน 143 คน เก็บข้อมูลทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพระหว่างเดือนมิถุนายนถึงกันยายนพ.ศ. 2562  โดยใช้แบบสัมภาษณ์ แบบทดสอบความรู้ แบบสำรวจลูกน้ำยุงลาย การสนทนากลุ่มและแบบสังเกตแบบมีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนาและการวิเคราะห์เนื้อหา                       

              ผลการวิจัยพบว่า กระบวนการพยาบาลชุมชนในการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออกมี 4 ขั้นตอน คือ  ขั้นตอนที่ 1 การประเมินชุมชนและวิเคราะห์สถานการณ์ปัญหาโรคไข้เลือดออกพบว่าสาเหตุของการมีลูกน้ำยุงลายในชุมชนมาจากการจัดการครัวเรือนและสิ่งแวดล้อมไม่เหมาะสม ขั้นตอนที่ 2 การประชุมแกนนำหมู่บ้านวางแผนดำเนินการ ได้ข้อสรุปดำเนินการ  3กิจกรรมได้แก่ การให้ความรู้เรื่องโรคไข้เลือดออก การสำรวจและกำจัดลูกน้ำยุงลาย การพัฒนาสิ่งแวดล้อมในครัวเรือนและชุมชน ขั้นตอนที่ 3 การดำเนินการตามแผน และขั้นตอนที่ 4 การประเมินผลด้านกระบวนการและผลลัพธ์ พบว่าชุมชนมีส่วนร่วมระดับดี การประเมินผลลัพธ์เปรียบเทียบก่อนและหลังดำเนินการ พบว่า ความรู้เรื่องโรคไข้เลือดออกของแกนนำครัวเรือนเพิ่มขึ้นจากร้อยละ62.5 เป็นร้อยละ93.33 ดัชนีลูกน้ำยุงลายลดลงจากร้อยละ32.18 เป็นร้อยละ3.33 ซึ่งอยู่ในเกณฑ์มาตรฐานของกระทรวงสาธารณสุข และอัตราป่วยด้วยโรคไข้เลือดออกในชุมชนลดลงจาก 69.49 เป็น 14.35 ต่อแสนประชากร ปัจจัยแห่งความสำเร็จมาจากการดำเนินงานแบบมีส่วนร่วมของชุมชนอย่างต่อเนื่องจริงจัง การมีผู้นำที่เข้มแข็ง การสนับสนุนจากองค์การบริหารส่วนตำบลและเครือข่ายการศึกษา ส่งผลให้การป้องกันควบคุมโรคไข้เลือดออกมีประสิทธิภาพ