รูปแบบการพัฒนาคุณภาพระบบบริการพยาบาลโดยกระบวนการ มีส่วนร่วมของกลุ่มงานวิจัยและพัฒนาการพยาบาล โรงพยาบาลร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

วิจัยนี้วัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและประเมินผลลัพธ์รูปแบบการพัฒนาคุณภาพระบบบริการพยาบาลโดยกระบวนการมีส่วนร่วมของกลุ่มงานวิจัยและพัฒนาการพยาบาล ผู้ร่วมวิจัย ได้แก่ ทีมผู้บริหารองค์กรพยาบาล 37 คน คณะกรรมการวิจัยและพัฒนาคุณภาพพยาบาล และคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพการจัดการรายกรณี 34 คน ขั้นตอนวิจัยมี 3 ระยะ คือ เตรียมการพัฒนา ดำเนินการวิจัย และประเมินผลลัพธ์ เก็บข้อมูลโดยการสังเกต สัมภาษณ์เชิงลึก สนทนากลุ่ม สอบถาม ระดมสมองและสะท้อนคิด เครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์ และแนวทางสนทนากลุ่ม ระยะเวลาศึกษา 1 มิถุนายน พ.ศ.2559 ถึง 31 สิงหาคม พ.ศ.2562 วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยการแจกแจงความถี่และร้อยละ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการศึกษามี  3 ระยะ มีดังนี้ 1) ระยะเตรียมการ ผลวิเคราะห์สถานการณ์การทำวิจัย พบว่า พยาบาลวิชาชีพส่วนใหญ่เคยอบรมและมีประสบการณ์ทำวิจัยแต่ไม่ได้ทำวิจัยต่อเนื่องเพราะภาระงานมาก ขาดความรู้และประสบการณ์ และไม่ได้รับการสนับสนุนจากองค์กร บางส่วนทำวิจัยที่ไม่ใช่วิจัยการพยาบาลจากงานประจำ หรือทำกรณีศึกษาเฉพาะรายจึงนำมาใช้ในการพัฒนาเชิงระบบได้น้อย ปัจจัยที่ส่งผลต่อการทำวิจัย พบว่า ด้านลักษณะงานที่รับผิดชอบ ด้านความก้าวหน้าในตำแหน่งงาน และด้านการสนับสนุนจากกลุ่มการพยาบาล อยู่ในระดับน้อย ส่วนกระบวนการมีส่วนร่วม พบว่า แม้มีโครงสร้างและกำหนดภารกิจชัดเจน แต่ในทางปฏิบัติยังขาดทิศทางนโยบาย ยุทธศาสตร์ในการบริหารจัดการและกระบวนการพัฒนาระบบบริการของกลุ่มงานวิจัยและพัฒนาการพยาบาลที่ชัดเจน 2) ระยะดำเนินการพัฒนารูปแบบ มีการดำเนินการ 3 วงรอบ ดังนี้ 1 สร้างระบบงานและสร้างทีมงาน ได้แก่ การประกันคุณภาพ กำหนดทิศทางการพัฒนางานตามระบบงานพยาบาล และความเชี่ยวชาญพิเศษตาม Service Plan and Excellence Area กรอบงานวิจัยใช้ทฤษฎีระบบ การกำหนดผลลัพธ์ทางการพยาบาลใช้ 7Aspects of care เป็นตัวชี้วัดคุณภาพตามความคาดหวังขององค์กรทั้งระดับพื้นฐาน ต่อเนื่องและต่อยอดงานวิจัย การสร้างทีมและการมอบหมายงาน จัดตั้งศูนย์วิจัยและพัฒนาคุณภาพการพยาบาลเพื่อเป็นศูนย์การเรียนรู้ 2 ปฏิบัติภารกิจตามโครงสร้างของกฎกระทรวง และความคาดหวังของผู้บริหารและผู้รับผลงาน ขอบเขตหน้าที่ในระดับองค์กร ระดับกลุ่มงานการพยาบาล 15 สาขา และระดับหน่วยงานหรือหอผู้ป่วย และ 3 มุ่งเน้นสร้างงานวิจัยและวิชาการเพื่อพัฒนางานการพยาบาล พัฒนาหัวหน้ากลุ่มงานวิจัยและพัฒนาการพยาบาลให้เป็นผู้จัดการโครงการและที่ปรึกษาด้านวิจัย พัฒนาสมรรถนะพยาบาลกลุ่มงานวิจัยและพัฒนาการพยาบาล และพัฒนาศักยภาพพยาบาลพี่เลี้ยงนักวิจัยใน 15 สาขา 3) ระยะประเมินผลลัพธ์ พบว่า ปัจจัยภายนอกที่มีผลต่อการพัฒนา คือ การสนับสนุนของหัวหน้าพยาบาลและผู้นำองค์กรพยาบาลในทุกระดับ ส่วนปัจจัยภายใน คือ กระบวนการมีส่วนร่วม โดยพบว่าทีมพยาบาลแต่ละสาขามีทักษะในการทำวิจัยและนำผลวิจัยมาใช้ในการพยาบาลผู้ป่วยรายโรค มีการผลักดันให้แผนการพัฒนานี้อยู่ในแผนยุทธศาสตร์ของกลุ่มการพยาบาล  มีระบบพัฒนางานประจำสู่งานวิจัย มีพี่เลี้ยงนักวิจัยทุกกลุ่มงาน และมีแนวปฏิบัติการพยาบาลรายโรคจากผลงานวิจัย ผู้รับบริการพึงพอใจ และ การนำใช้รูปแบบที่พัฒนาขึ้นมีความเป็นไปได้ เหมาะสม ถูกต้อง เป็นประโยชน์และพยาบาลพึงพอใจและยอมรับในระดับมาก  ดังนั้นจึงควรนำรูปแบบที่พัฒนานี้ไปใช้สร้างความเข้มแข็งในการพัฒนาคุณภาพระบบบริการพยาบาลโดยกระบวนการมีส่วนร่วมของกลุ่มงานวิจัยและพัฒนาการพยาบาลในทุกกลุ่มงานการพยาบาลต่อไป