ลักษณะระดับโมเลกุลของเชื้อ Acinetobacter baumannii ดื้อยาคาร์บาพีเนมที่แยกได้จากโรงพยาบาลเอกชนแห่งหนึ่งในกรุงเทพมหานคร

บทคัดย่อ

Acinetobacter baumannii (A. baumannii) เป็นแบคทีเรียแกรมลบรูปร่างท่อนสั้น ไม่หมักย่อยน้ำตาล พบได้ทั่วไปทั้งในน้ำและดิน จัดเป็นแบคทีเรียก่อโรคหนึ่งในกลุ่ม ESKAPE มีศักยภาพในการดื้อยาต้านจุลชีพ ในการจัดลำดับแบคทีเรียดื้อยาปฏิชีวนะขององค์การอนามัยโลกเพื่อการใช้ยาอย่างมีประสิทธิภาพ พบว่า A. baumannii ดื้อยาคาร์บาพีเนม (carbapenem-resistant A. baumannii, CRAB) เป็นเชื้อก่อโรคที่มีความสำคัญในระดับวิกฤต การศึกษาแบบย้อนหลังนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะระดับโมเลกุลของเชื้อ CRAB ที่แยกได้จากโรงพยาบาลเอกชนแห่งหนึ่งในกรุงเทพมหานคร ระหว่างปี พ.ศ. 2564-2565 พบ A. baumannii 244 ไอโซเลท จากสิ่งส่งตรวจของผู้ป่วย 166 คน เป็น CRAB 171 ไอโซเลท (ร้อยละ 70.1) พบอัตราการดื้อยากลุ่มคาร์บาพีเนมของเชื้อ A. baumannii เพิ่มขึ้นจากร้อยละ 64.4 ในปี 2563 เป็นร้อยละ 73.8 ในปี 2564 ลดลงเป็นร้อยละ 66.4 ในปี 2565 และร้อยละ 61.5 ในปี 2566 การบริโภคยากลุ่มคาร์บาพีเนม (defined daily doses (DDD) ต่อ 1,000 วันนอนที่ศึกษาต่อปี) สูงถึงร้อยละ 63.71 ในปี 2564 ลดลงเป็นร้อยละ 37.41 ในปี 2566 จากแนวโน้มในช่วงปี 2563-2566 พบความสอดคล้องกันระหว่างการบริโภคยาคาร์บาพีเนมและอัตราการดื้อยา กลุ่มคาร์บาพีเนมของเชื้อ A. baumannii มีรูปแบบความไวต่อยาต้านจุลชีพจำนวน 19 รูปแบบ คัดเลือกเชื้อ CRAB จำนวน 30 ไอโซเลทมาตรวจหายีนดื้อยาคาร์บาพีเนมและยีน integron-integrase ด้วยปฏิกิริยาลูกโซ่โพลีเมอเรส พบยีนดื้อยา bla_OXA-23-like 28 ไอโซเลท (ร้อยละ 93.3) ยีน bla_OXA-58-like 3 ไอโซเลท (ร้อยละ 10.0) และ intI1 28 ไอโซเลท (ร้อยละ 93.3) โดยสรุปจากการศึกษาพบร้อยละ 2.3 ของ CRABไอโซเลทเป็นแบคทีเรียที่ดื้อยาทุกกลุ่ม และการพบยีนดื้อยา bla_OXA-23-like,  bla_OXA-58-like และอินทิกรอนชนิดที่ 1 แสดงถึงเชื้อที่ดื้อยาสูงและสามารถถ่ายทอดยีนดื้อยาไปสู่รุ่นลูกและแบคทีเรียอื่น ๆ ได้ การค้นพบนี้เน้นย้ำความสำคัญของการเฝ้าระวัง และการใช้ยาปฏิชีวนะที่มีประสิทธิภาพ เป็นมาตรการที่เข้มงวดในการป้องกันและควบคุมการแพร่กระจายของ CRAB ในสถานพยาบาล