รูปแบบผลตรวจไวรัสตับอักเสบบีทางภูมิคุ้มกันวิทยาในคนไทยที่เกิดก่อนและหลังนโยบายฉีดวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบี
คำสำคัญ:
การตรวจไวรัสตับอักเสบบีทางภูมิคุ้มกันวิทยา, ผลตรวจไวรัสตับอักเสบบีทางภูมิคุ้มกันวิทยาที่ไม่ปกติ, ตรวจพบเฉพาะ anti-HBc, เกิดก่อนและหลัง EPIบทคัดย่อ
การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี (hepatitis B virus, HBV) เป็นสาเหตุสำคัญของการติดเชื้อเรื้อรัง ตับแข็ง และมะเร็งตับ ทั้งนี้การตรวจหา HBsAg, anti-HBs และ anti-HBc ในเลือดร่วมกันจะช่วยให้สามารถวินิจฉัยการติดเชื้อได้อย่างถูกต้อง โดยลักษณะที่พบจะแตกต่างกันไปตามการดำเนินโรคและมีความสำคัญทางคลินิก การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลย้อนหลังหาอัตราการตรวจพบและรูปแบบของ HBsAg, anti-HBs และ anti-HBc ในคนไทยที่มารับบริการที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ระหว่างเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2564 ถึงเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2565 จำนวน 5,054 ราย แบ่งเป็นกลุ่มผู้เกิดก่อนและหลังนโยบาย Expanded Programme on Immunization (EPI) ของประเทศไทยที่เริ่มฉีดวัคซีนป้องกัน HBV แก่ทารกแรกคลอดทุกรายตั้งแต่ปี พ.ศ. 2535 ผลการศึกษามีอัตราการพบเชื้อร้อยละ 5.35 เป็นผู้เกิดก่อนและหลัง EPI ร้อยละ 6.37 และ 0.56 ตามลำดับ (p <0.001) สำหรับรูปแบบที่ตรวจพบมีดังนี้ ผู้เคยสัมผัสเชื้อร้อยละ 35.92 ผู้หายจากการติดเชื้อร้อยละ 24.47 ผู้มีภูมิคุ้มกันจากการฉีดวัคซีนร้อยละ 26.86 และผู้ตรวจไม่พบทั้ง 3 markers ร้อยละ 37.22 โดยเมื่อเปรียบเทียบระหว่างผู้เกิดก่อนและหลัง EPI อัตราพบผู้เคยสัมผัสเชื้อและหายจากการติดเชื้อในผู้เกิดหลัง EPI มีค่าต่ำกว่าผู้เกิดก่อนอย่างมีนัยสำคัญ (p<0.001) แต่อัตราพบผู้มีภูมิคุ้มกันจากวัคซีนและผู้ตรวจไม่พบทั้ง 3 markers ในผู้เกิดหลัง EPI มีค่าสูงกว่าอย่างมีนัยสำคัญ (p<0.001) นอกจากนี้ยังพบผลตรวจทางภูมิคุ้มกันวิทยาที่ไม่เป็นไปตามปกติ ได้แก่ ตรวจพบเฉพาะ HBsAg จำนวน 1 ราย ตรวจพบเฉพาะ anti-HBc จำนวน 309 ราย และตรวจพบ HBsAg และ anti-HBs พร้อมกันจำนวน 22 ราย ผลการศึกษานี้ทำให้ทราบว่าความชุกของการติดเชื้อในคนไทยลดลงอย่างมากหลังนโยบาย EPI ขณะเดียวกันก็ยังพบผลตรวจที่ไม่เป็นไปตามปกติได้ ซึ่งแพทย์และบุคลากรทางห้องปฏิบัติการควรให้ความระมัดระวังในการแปลผล
References
Hsu YC, Huang DQ, Nguyen MH. Global burden of hepatitis B virus: current status, missed opportunities and a call for action. Nat Rev Gastroenterol Hepatol 2023; 20: 524-37.
Sarin SK, Kumar M, Lau GK, et al. Asian- Pacific clinical practice guidelines on the management of hepatitis B: a 2015 update. Hepatol Int 2016; 10: 1-98.
Posuwan N, Wanlapakorn N, Sintusek P, et al. Towards the elimination of viral hepatitis in Thailand by the year 2030. J Virus Erad 2020; 6: 100003.
Leroi C, Adam P, Khamduang W, et al. Prevalence of chronic hepatitis B virus infection in Thailand: a systematic review and meta-analysis. Int J Infect Dis 2016; 51: 36-43.
Tangkijvanich P, Hirsch P, Theamboonlers A, et al. Association of hepatitis viruses with hepatocellular carcinoma in Thailand. J Gastroenterol 1999; 34: 227-33.
Pawarode A, Tangkijvanich P, Voravud N. Outcomes of primary hepatocellular carcinoma treatment: an 8-year experience with 368 patients in Thailand. J Gastroen- terol Hepatol 2000; 15: 860-4.
Kao JH. Diagnosis of hepatitis B virus infection through serological and virological markers. Expert Rev Gastroenterol Hepatol 2008; 2: 553-62.
Song JE, Kim DY. Diagnosis of hepatitis B. Ann Transl Med 2016; 4: 338. Raimondo G, Pollicino T, Cacciola I, et al. Occult hepatitis B virus infection. J Hepatol 2007; 46: 160-70.
Pondé RA. Atypical serological profiles in hepatitis B virus infection. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2013; 32: 461-76.
Weber B. Recent developments in the diagnosis and monitoring of HBV infection and role of the genetic variability of the S gene. Expert Rev Mol Diagn 2005; 5: 75-91.
Servoss JC, Friedman LS. Serologic and molecular diagnosis of hepatitis B virus. Clin Liver Dis 2004; 8: 267-81.
Bowden S. Serological and molecular diagnosis. Semin Liver Dis 2006; 26: 97-103.
Niewiesk S. Maternal antibodies: clinical significance, mechanism of interference with immune responses, and possible vaccination strategies. Front Immunol 2014; 5: 446.
Baig S. Gender disparity in infections of hepatitis B virus. J Coll Physicians Surg Pak 2009; 19: 598-600.
Brown R, Goulder P, Matthews PC. Sexual dimorphism in chronic hepatitis B virus (HBV) Infection: evidence to inform elimination efforts. Wellcome Open Res 2022; 7: 32.
Wang SH, Chen PJ, Yeh SH. Gender disparity in chronic hepatitis B: mechanisms of sex hormones. J Gastroenterol Hepatol 2015; 30: 1237-45.
Posuwan N, Wanlapakorn N, Sa- Nguanmoo P, et al. The success of a universal hepatitis B immunization program as part of Thailand’s EPI after 22 years’ implementation. PLoS One 2016; 11: e0150499.
Poovorawan Y, Theamboonlers A, Vimolket T, et al. Impact of hepatitis B immunisation as part of the EPI. Vaccine 2000; 19: 943-9.
Jutavijittum P, Jiviriyawat Y, Yousukh A, et al. Evaluation of a hepatitis B vaccination program in Chiang Mai, Thailand. Southeast Asian J Trop Med Public Health 2005; 36: 207-12.
Chongsrisawat V, Yoocharoen P, Theam- boonlers A, et al. Hepatitis B seroprevalence in Thailand: 12 years after hepatitis B vaccine integration into the national expanded programme on immunization. Trop Med Int Health 2006; 11: 1496-502.
Luksamijarulkul P, Watagulsin P, Sujirarat D. Hepatitis B virus seroprevalence and risk assessment among personnel of a governmental hospital in Bangkok. Southeast Asian J Trop Med Public Health 2001; 32: 459-65.
Di Lello FA, Martínez AP, Flichman DM. Insights into induction of the immune response by the hepatitis B vaccine. World J Gastroenterol 2022; 28: 4249-62.
Schönberger K, Riedel C, Rückinger S, et al. Determinants of long-term protection after hepatitis B vaccination in infancy: a meta-analysis. Pediatr Infect Dis J 2013; 32: 307-13.
Poovorawan Y, Hutagalung Y, Chongsri- sawat V, et al. Long-term antibody persistence in children primed and boosted with a DTPw-HBV vaccine at 2, 4, 6, 18, months of age. Vaccine 2008; 26: 1535-40.
Bruce MG, Bruden D, Hurlburt D, et al. Antibody levels and protection after hepatitis B vaccine: results of a 30-year follow-up study and response to a booster dose. J Infect Dis 2016; 214: 16-22.
Wang ZZ, Gao YH, Lu W, et al. Long- term persistence in protection and response to a hepatitis B vaccine booster among adolescents immunized in infancy in the western region of China. Hum Vaccin Immunother 2017; 13: 909-15.
Pondé RA, Cardoso DD, Ferro MO. The underlying mechanisms for the ‘anti-HBc alone’ serological profile. Arch Virol 2010; 155: 149-58.
Yimnoi P, Posuwan N, Vutithanachot V, et al. Evidence of HBV infection and isolated anti-HBc positivity in the population who were born before and after universal hepatitis B immunization for newborn in Thailand. Thai Pediatr J 2015; 54: 111-6.
Louisirirotchanakul S, Oota S, Khuponsarb K, et al. Occult hepatitis B virus infection in Thai blood donors. Transfusion 2011; 51: 1532-40.
Zuckerman JN, Zuckerman AJ. Current topics in hepatitis B. J Infect 2000; 41: 130-6.
Louisirirotchanakul S, Kanoksinsombat C, Theamboonlert A, et al. Mutation of the “a” determinant of HBsAg with discordant HBsAg diagnostic kits. Viral Immunol 2004; 17: 440-4.
Candotti D, Assennato SM, Laperche S, et al. Multiple HBV transfusion transmissions from undetected occult infections: revising the minimal infectious dose. Gut 2019; 68: 313-21.
Chongsrisawat V, Thawornsuk N, Theam- boonlers A, et al. Hepatitis B virus DNA in unusual serological profiles of hepatitis B surface antigen-positive sera. Viral Immunol 2006; 19: 623-9.
Kfoury Baz EM, Zheng J, Mazuruk K, et al. Characterization of a novel hepatitis B virus mutant: demonstration of mutation-induced hepatitis B virus surface antigen group specific “a” determinant conformation change and its application in diagnostic assays. Transfus Med 2001; 11: 355-62.
Weber B, Berger A. Molecular detection of hepatitis B virus: recent developments. J Lab Med 2005; 29: 33-43.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2024 วารสารเทคนิคการแพทย์
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
