อัตราความผิดพลาดในขั้นตอนก่อนการตรวจวิเคราะห์ ของห้องปฏิบัติการในโรงเรียนแพทย์ไทย

บทคัดย่อ

ความผิดพลาดที่เกิดขึ้นในขั้นตอนก่อนการตรวจวิเคราะห์ถูกรายงานมามากกว่า 50 ปี แต่ข้อมูลเกี่ยวกับสถิติดังกล่าวในประเทศไทยยังมีค่อนข้างน้อย งานวิจัยนี้จึงรวบรวมข้อมูลสาเหตุและความถี่ของความผิดพลาดก่อนการวิเคราะห์ที่พบในห้องปฏิบัติการ ภาควิชาพยาธิวิทยาคลินิก โรงพยาบาลศิริราช ซึ่งเป็นหนึ่งในโรงพยาบาลระดับตติยภูมิและโรงเรียนแพทย์ในประเทศไทย การศึกษานี้ใช้ข้อมูลในอดีตของสิ่งส่งตรวจที่ถูกปฏิเสธโดยห้องปฏิบัติการ ภาควิชาพยาธิวิทยาคลินิก โรงพยาบาลศิริราช ในช่วงระยะเวลาตั้งแต่เดือนตุลาคม พ.ศ. 2560 ถึงเดือนกันยายน พ.ศ. 2561 โดยแบ่งความผิดพลาดจาก 3 แหล่งที่มา คือ แผนกผู้ป่วยนอก แผนกผู้ป่วยใน และจากโรงพยาบาลหรือห้องปฏิบัติการอื่น ๆ ภายนอก โรงพยาบาลศิริราช ทำการวิเคราะห์ด้วยสถิติเชิงพรรณนาและคำนวณค่า Six Sigma scale จากตัวอย่างสิ่งส่งตรวจทั้งหมด 2,475,917 ตัวอย่าง พบความผิดพลาดก่อนการวิเคราะห์ทั้งหมด 4,147 ตัวอย่าง (0.17%) โดย 82% มาจากแผนกผู้ป่วยใน ผู้วิจัยแบ่งความผิดพลาดก่อนการวิเคราะห์ออกเป็น 6 ประเภท พบว่าการปฏิเสธสิ่งส่งตรวจเกิดขึ้นจากสาเหตุในระหว่างกระบวนการเก็บตัวอย่างมากที่สุด (84.9%) โดยเฉพาะการพบเลือดที่จับตัวเป็นก้อนเป็นความผิดพลาดประเภทย่อยที่พบบ่อยที่สุด คิดเป็น 63.7% จากสิ่งส่งตรวจที่ถูกปฏิเสธทั้งหมด ผลการศึกษานี้แสดงอัตราการปฏิเสธสิ่งส่งตรวจโดยรวมที่ 0.17% Sigma scale พบว่าค่าความผิดพลาดของแผนกผู้ป่วยนอก แผนกผู้ป่วยใน และจากโรงพยาบาลหรือห้องปฏิบัติการอื่นๆ ภายนอก เท่ากับ 4.90, 4.10 และ 4.50 ตามลำดับ โดยแผนกผู้ป่วยในได้ค่าต่ำกว่าเกณฑ์การยอมรับ (4.15) ห้องปฏิบัติการและโรงพยาบาลจึงควรวางกลยุทธ์ในการตรวจสอบความผิดพลาดก่อนการตรวจวิเคราะห์และวางแนวทางป้องกันเพื่อลดความผิดพลาดนี้อย่างมีประสิทธิภาพ