การสกัดและทดสอบฤทธิ์ต้านเชื้อราก่อโรคมิวคอร์ไมโคสิสและโรคแอสเปอร์จิลโลสิสจากผลิตภัณฑ์สมุนไพรขององค์การเภสัชกรรมที่ใช้ในการรักษาผู้ป่วยโควิด-19

บทคัดย่อ

โรคติดเชื้อราฉวยโอกาสแทรกซ้อนในผู้ป่วยโรคโควิด 19 ชนิด COVID-19 associated mucormycosis (CAM) และ COVID-19 associated pulmonary aspergillosis (CAPA) มีความรุนแรงและอันตรายถึงชีวิต ประเทศไทยมีผลิตภัณฑ์สมุนไพรฟ้าทะลายโจรและขมิ้นชันเป็นยาทางเลือกสำหรับโรคโควิด 19 ดังนั้นผู้วิจัยจึงได้ศึกษาชนิดของสารสกัดสมุนไพรที่เหมาะสมและประเมินการออกฤทธิ์ต้านเชื้อราก่อโรคแทรกซ้อนดังกล่าวจำนวน 5 สายพันธุ์ ได้แก่เชื้อ Rhizopus sp., Absidia sp., Mucor sp., Aspergillus fumigatus และ A. flavus โดยสารที่ใช้เป็นตัวทำละลายและ/หรือสกัดสมุนไพร ได้แก่ น้ำกลั่น เฮกเซน ไดคลอโรมีเทน เอธิลอะซิเตท และเมทานอล ผลทดสอบฤทธิ์ต้านเชื้อราเบื้องต้นด้วยวิธี agar toxicity ของสารละลายสมุนไพรที่ความเข้มข้น 200 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตรพบว่า ขมิ้นชันมีฤทธิ์ต้านเชื้อราประสิทธิภาพสูงกว่าฟ้าทะลายโจร โดยผงขมิ้นชันที่ละลายด้วยเอธิลอะซิเตทสามารถยับยั้งเชื้อ A. fumigatus ได้ร้อยละ 100 และเมื่อเปรียบเทียบผลผลิตสารสกัดหยาบจากผงสมุนไพรด้วยตัวทำละลายแต่ละชนิดพบว่า เมทานอลให้ปริมาณสารสกัดหยาบจากผงขมิ้นชัน และฟ้าทะลายโจร มากที่สุดคิดเป็นร้อยละ 24.35 และ 18.24 ตามลำดับ การทดสอบการออกฤทธิ์ต้านเชื้อราของสารสกัดหยาบผงสมุนไพรจากตัวทำละลายต่างชนิดที่ความเข้มข้น 0.6 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตรด้วยวิธี agar disc diffusion พบว่า สารสกัดหยาบจากผงขมิ้นชันด้วยตัวทำละลายเฮกเซนมีฤทธิ์ต้านการเจริญเติบโตของเชื้อราได้ 4 สายพันธุ์ คือ Mucor sp. Absidia sp. A. flavas และ A. fumigatus โดยสามารถยับยั้งการเจริญของเชื้อ A. fumigatus ได้ที่สุด