อุบัติการณ์การดื้อยาโคลิสตินในเชื้อ Enterobacteriaceae สายพันธุ์ที่ดื้อต่อยากลุ่ม Carbapenems

บทคัดย่อ

เชื้อดื้อยานับว่าเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญทั่วโลก เชื้อแบคทีเรียแกรมลบวงศ์  Enterobacteriaceae เป็นเชื้อชนิดหนึ่งที่พบว่ามีอัตราการดื้อยาเพิ่มมากขึ้นโดยเฉพาะการดื้อต่อยากลุ่ม carbapenems  ซึ่งเป็นยาที่มีศักยภาพสูงเพราะเป็นยาที่มีการออกฤทธิ์กว้างและดีที่สุดในการรักษาการติดเชื้อนี้ และได้มีการนำยาโคลิสตินมาใช้เป็นยาทางเลือกสุดท้ายในการรักษาผู้ป่วยที่ติดเชื้อดื้อยานี้ ปัจจุบันมีรายงานพบเชื้อแบคทีเรียที่ดื้อต่อยาโคลิสติน โดยพบว่ามีกลไกที่สามารถส่งต่อยีนดื้อยาข้ามสายพันธุ์ได้ง่ายและเร็วขึ้น (plasmid mediated resistance mechanism, MCR-1) การวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาอุบัติการณ์การดื้อต่อยาโคลิสตินและชนิดของยีนดื้อยาในเชื้อวงศ์ Enterobacteriaceae  ที่ดื้อต่อยากลุ่ม carbapenems (CRE) โดยศึกษาในเชื้อ CRE จำนวน 80 สายพันธุ์ แบ่งเป็นเชื้อ Klebsiella pneumoniae 68 สายพันธุ์ Escherichia  coli 8 สายพันธุ์และเชื้อ Enterobacter cloacae 4 สายพันธุ์ โดยการเก็บข้อมูลระหว่างเดือนสิงหาคมถึงธันวาคม พ.ศ. 2562 ที่ห้องปฏิบัติการจุลชีววิทยา กลุ่มงานเทคนิคการแพทย์ โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา การจำแนกชนิดเชื้อทำโดยเครื่องอัตโนมัติ Vitek 2 compact ทดสอบความไวต่อยาด้วยวิธี disk diffusion ตรวจหาค่า minimal inhibitory concentration (MIC) ต่อยาโคลิสตินด้วยวิธี microbroth dilution โดยใช้เครื่องอัตโนมัติ และตรวจหายีนดื้อยา 6 ชนิด (bla_NDM, bla_OXA48-like, bla_IMP,bla_KPC,bla_VIM and mcr-1) โดยวิธี multiplex PCR ผลการศึกษาพบอัตราการดื้อต่อยาโคลิสตินร้อยละ 18.8 (15/80) ผลการตรวจหายีนดื้อยาไม่พบยีน mcr-1 ที่ทำให้เชื้อดื้อต่อยาโคลิสติน พบยีนดื้อยา bla_NDM ในเชื้อ 9 สายพันธุ์, ยีนดื้อยา bla_OXA48-like ในเชื้อ 5  สายพันธุ์ และไม่พบชนิดของยีนดื้อยาที่ตรวจหา 1 สายพันธุ์ จากผลการศึกษาพบการดื้อต่อยาโคลิสตินเป็นสัญญาณเตือนว่าต้องมีการเฝ้าระวังการดื้อต่อยานี้และต้องวางแผนหาแนวทางการเลือกใช้ยาเพื่อรักษาการติดเชื้อดื้อต่อยากลุ่มนี้  อย่างไรก็ตามจากการศึกษาครั้งนี้ไม่พบยีน mcr-1 ในเชื้อที่ดื้อต่อยาโคลิสตินซึ่งแสดงว่าการดื้อต่อยาโคลิสตินของเชื้ออาจไม่ได้ขึ้นกับยีน  mcr-1 เพียงอย่างเดียวซึ่งจะต้องศึกษาต่อไป