บทบาทของ Small dense LDL ต่อการเกิดโรค หลอดเลือดหัวใจ

บทคัดย่อ

ไลโพโปรตีนความหนาแน่นต่ำา (low density lipoprotein; LDL) เป็นไลโพโปรตีนที่มีความ สัมพันธ์กับโรคหลอดเลือดหัวใจ (coronary artery disease) อนุภาค LDL มีความหลากหลายทั้งขนาด องค์ประกอบ และความหนาแน่น โดยอนุภาคมีเส้นผ่านศูนย์กลางตั้งแต่ 18-25 นาโนเมตร และความ หนาแน่นระหว่าง 1.019-1.063 g/mL ทำาให้แบ่งได้เป็นกลุ่มย่อย (LDL subclass) โดยกลุ่มย่อย ที่มีความสัมพันธ์กับโรคหลอดเลือดหัวใจมากที่สุด คือ small dense LDL ซึ่งเป็น LDL ที่มีขนาดเล็ก และความหนาแน่นสูง small dense LDL เกิดจากกระบวนการเมตาบอลิสมของ very low-density lipoprotein (VLDL) และการแลกเปลี่ยนไขมันแกนระหว่างอนุภาค VLDL กับ LDL หลังจากแลก เปลี่ยนไขมันแกน อนุภาค LDL จะกลายเป็น triglyceride-rich LDL หลังจากนั้นจะเกิดกระบวนการ ไลโพไลซิส ทำาให้อนุภาค LDL มีขนาดเล็กลงและมีความหนาแน่นสูงขึ้น เรียกว่า small dense LDL ซึ่งมีขนาดเล็ก สามารถแทรกตัวเข้าสู่ผนังหลอดเลือดได้ง่าย แล้วถูกทำาลายด้วยอนุมูลอิสระ กลายเป็น oxidized LDL ซึ่งไม่สามารถจับกับ LDL receptor บนผิวเซลล์ แต่สามารถจับกับ scavenger receptor บนผิวเซลล์แมคโครฟาจ และถูกจับกิน ทำาให้แมคโครฟาจกลายเป็นโฟมเซลล์ (foam cell) ภาวะหรือ โรคที่ทำาให้ระดับ small dense LDL สูงขึ้น ได้แก่ ภาวะดื้อต่ออินซูลินและโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ภาวะ ไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง และกลุ่มอาการอ้วนลงพุง การตรวจระดับ small dense LDL เพื่อประเมิน ความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดหัวใจยังไม่แพร่หลายในห้องปฏิบัติการเทคนิคการแพทย์ เนื่องจากต้อง อาศัยเครื่องมือและเทคนิคที่จำาเพาะ แต่สามารถประมาณค่า small dense LDL จากค่าพารามิเตอร์ของ ไขมันและไลโพโปรตีนในเลือดที่ตรวจในห้องปฏิบัติการเทคนิคการแพทย์ ซึ่งทำาให้การประเมินความ         เสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดหัวใจมีความแม่นยำาขึ้น