พัฒนาผู้สูงวัยสู่ภาวะ "พฤฒิพลัง"

บทคัดย่อ

           การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรของประเทศไทยและประเทศต่างๆ เกือบทั่วโลก เข้าสู่สังคมผู้สูงวัย (Aging Society)ทำให้หลายประเทศต้องมีการเตรียมความพร้อมในด้านการพัฒนาระบบที่เกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุเพื่อรองรับประชากรสูงวัยที่เพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ ทั้งนี้ เพื่อมุ่งไปสู่การพัฒนาให้ผู้สูงอายุพึ่งตนเองได้  มีศักยภาพ สามารถทำประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัวและสังคมได้ ตามนโยบายขององค์การอนามัยโลก ซึ่งตรงกับแนวคิด “พฤฒิพลัง” หรือ Active Aging (มีบางคนใช้คำว่า “วุฒิวัย” เช่น สุภจักษ์ แสงประจักษ์สกุล¹คำนี้ใช้มาตั้งแต่ปี 1990 โดย องค์การอนามัยโลก²เป็นคำที่เกี่ยวข้องกับคำว่า Healthy Aging ที่หมายถึง การเป็นผู้สูงอายุที่ปราศจากโรค และรวมถึงการมีความสามารถในการใช้ร่างกาย สรีรวิทยา จิตใจ และสังคม ซึ่งได้เปลี่ยนแปลงไปตามกระบวนการชราที่เกิดขึ้น ให้ทำงานได้อย่างเหมาะสม³ และเครื่องมือที่ประเมิน Healthy Aging หรือการสูงวัยอย่างมีสุขภาวะในบริบทวัฒนธรรมไทยคือ การใช้ชีวิตเรียบง่ายและพอประมาณ  การจัดการกับความเครียด  การมีสัมพันธภาพที่ดีและได้รับการสนับสนุนจากคนในครอบครัวและเพื่อนบ้าน  การทำบุญและสะสมความดี  การตระหนักรู้และดูแลตนเอง  การไม่อยู่นิ่งเฉยด้านร่างกาย  มีการบริหารความคิด  มีปฏิสัมพันธ์กับสังคม  การยอมรับการสูงวัย⁴โดย  Active Ageing จะอยู่บนฐานของ

          - Human right of older adult (สิทธิมนุษยชน) ได้แก่ ผู้สูงอายุสามารถจะทำอะไรก็ได้ตามสิทธิที่มีอยู่ เช่น สามารถขึ้นรถโดยสารประจำทางได้ เป็นต้น

          - Independence (การมีชีวิตที่อิสระ) ได้แก่ การมีส่วนร่วม (participation) การมีศักดิ์ศรี (dignity)  การได้รับการดูแล (care)  การทำให้สำเร็จด้วยตนเอง (selffulfillment) 

- Active Aging เป็นกระบวนการ (Process) ของ successful aging หรือการสูงวัยที่ประสบความสำเร็จนั่นคือ เป็นผู้สูงวัยที่สามารถช่วยเหลือ สอนแนะผู้อื่นได้ (Interpersonal relationship) และสามารถถ่ายทอดข้อมูล เพิ่มคุณค่าแก่สังคม มีกิจกรรมที่สร้างสรรค์ (productive activity)