ความชุกและการกระจายตัวของประสบการณ์คล้ายโรคจิตในคนไทย : ผลจากการสำรวจสุขภาพจิตระดับชาติ พ.ศ. 2566
DOI:
https://doi.org/10.64838/jmht.2025.275971คำสำคัญ:
การกระจายทางภูมิศาสตร์, การสำรวจระบาดวิทยา, ความชุก, ปัจจัยทางประชากรศาสตร์, ประสบการณ์คล้ายโรคจิตบทคัดย่อ
วัตถุประสงค์ : เพื่อศึกษาความชุกและรูปแบบการกระจายตัวตามภูมิภาคและปัจจัยทางประชากรศาสตร์ของประสบการณ์คล้ายโรคจิตในประเทศไทย
วิธีการ : การศึกษาแบบภาคตัดขวาง ใช้ข้อมูลจากการสำรวจสุขภาพจิตระดับชาติ พ.ศ. 2566 ในประชากรไทยอายุ 18 ปีขึ้นไปจาก 6 ภูมิภาค ระบุการเกิดประสบการณ์คล้ายโรคจิตตลอดชีวิตและในรอบ 12 เดือนด้วยแบบสัมภาษณ์ World Health Organization-Composite International Diagnostic Interview 3.0 (WHO-CIDI 3.0) ฉบับภาษาไทย วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา การทดสอบไคสแควร์ และการถดถอยโลจิสติกแบบหลายตัวแปร ร่วมกับค่าถ่วงน้ำหนักประชากร
ผล : กลุ่มตัวอย่าง 4,160 คน พบความชุกตลอดชีวิตร้อยละ 3.0 และความชุก 12 เดือนร้อยละ 1.1 โดยพบอาการประสาทหลอน (ร้อยละ 2.6 และร้อยละ 1.0) มากกว่าอาการหลงผิด (ร้อยละ 0.7 และร้อยละ 0.2) พบความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญของความชุกตามลักษณะทางประชากรศาสตร์โดยพบความชุกตลอดชีวิตและรอบ 12 เดือนสูงสุดในกลุ่มอายุ 18 - 24 ปี (ร้อยละ 8.2 และร้อยละ 3.7) และไม่มีงานทำ (ร้อยละ 3.9 และร้อยละ 1.6) พบความชุกตลอดชีวิตสูงสุดในพื้นที่ชายแดนใต้ (ร้อยละ 4.3) และในรอบ 12 เดือนสูงสุดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ร้อยละ 2.2) ปัจจัยที่เพิ่มโอกาสเกิดประสบการณ์
คล้ายโรคจิตในตลอดชีวิตและรอบ 12 เดือนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ อายุ 18 - 24 ปี เมื่อเทียบกับ 60 ปีขึ้นไป และการไม่มีงานทำ ปัจจัยที่ลดโอกาสเกิดประสบการณ์คล้ายโรคจิตในตลอดชีวิตและรอบ 12 เดือนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ การอยู่ในภาคใต้ เมื่อเทียบกับกรุงเทพมหานคร
สรุป : ประสบการณ์คล้ายโรคจิตในประชากรไทยมีการกระจายตัวแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญตามภูมิภาคและกลุ่มประชากร โดยเฉพาะในกลุ่มเยาวชนและผู้ว่างงาน ผลการศึกษาชี้ให้เห็นถึงความจำเป็นในการพัฒนาระบบบริการสุขภาพจิตที่เหมาะสมกับบริบทของแต่ละพื้นที่และกลุ่มเสี่ยง
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Staines L, Healy C, Murphy F, Byrne J, Murphy J, Kelleher I, et al. Incidence and persistence of psychotic experiences in the general population: systematic review and meta-analysis. Schizophr Bull. 2023;49(4):1007-21. DOI: https://doi.org/10.1093/schbul/sbad056
Fekih-Romdhane F, Pandi-Perumal SR, Conus P, Krebs MO, Cheour M, Seeman MV, et al. Prevalence and risk factors of self-reported psychotic experiences among high school and college students: a systematic review, meta-analysis, and meta-regression. Acta Psychiatr Scand. 2022;146(6):492-514. DOI: https://doi.org/10.1111/acps.13494
Maxwell J, Ronald A, Cardno AG, Breen G, Rimfeld K, Vassos E. Genetic and geographical associations with six dimensions of psychotic experiences in adolescence. Schizophr Bull. 2023;49(2):319-28. DOI: https://doi.org/10.1093/schbul/sbac149
Cooper SM, Fusar-Poli P, Uhlhaas PJ. Characteristics and clinical correlates of risk symptoms in individuals at clinical high-risk for psychosis: a systematic review and meta-analysis. Schizophr Res. 2023;254:54-61. DOI: https://doi.org/10.1016/j.schres.2023.02.011
Møller P, Nelson B, McGorry PD, Mei C, Amminger GP, Yuen HP, et al. Psychosis risk: time to look empirically at a first-step economical-pragmatic way to examine anomalous self-experience. Exploring the SQuEASE-11. Schizophr Bull. 2024 Apr 10:sbae149. DOI: https://doi.org/10.1093/schbul/sbae149
Gregersen M, Møllegaard Jepsen JR, Brandt JM, Søndergaard A, Rohd SB, Veddum L, et al. Suicidal ideation and non-suicidal self-injury following early childhood psychotic experiences in preadolescent children at familial high risk of schizophrenia or bipolar disorder-The Danish High Risk and Resilience Study, VIA 11. Schizophr Bull. 2023;49(6):1602-13. DOI: https://doi.org/10.1093/schbul/sbad052
Rodriguez KM, Sharifi V, Eaton WW. Association of psychotic experiences and incident depression in a longitudinal population-based community survey. Psychiatr Res Clin Pract. 2023;5(1):16-23. DOI: https://doi.org/10.1176/appi.prcp.20220021
Austin SF, Hastrup LH, van Os J, Simonsen E. Psychotic experiences and mental health outcomes in the general population: The Lolland-Falster Health Study. Schizophr Res. 2023;260:85-91. DOI: https://doi.org/10.1016/j.schres.2023.08.013
Brandt JM, Gregersen M, Søndergaard A, Krantz MF, Knudsen CB, Andreassen AK, et al. Associations between exposure to early childhood adversities and middle childhood psychotic experiences in children at familial high risk of schizophrenia, bipolar disorder, and population-based controls: The Danish high risk and resilience study - VIA 7 and VIA 11. Psychol Med. 2023;53(14):6635-45. DOI: https://doi.org/10.1017/S0033291722004020
Wiedemann A, Stochl J, Russo D, Patel U, Ashford PA, Ali N, et al. Clinical presentation of psychotic experiences in patients with common mental disorders attending the UK primary care improving access to psychological therapies (IAPT) Programme. J Affect Disord. 2024;344:233-41. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jad.2023.10.073
McGrath JJ, Saha S, Al-Hamzawi A, Alonso J, Bromet EJ, Bruffaerts R, et al. Psychotic experiences in the general population: a cross-national analysis based on 31,261 respondents from 18 countries. JAMA Psychiatry. 2015;72(7):697-705. DOI: https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2015.0575
McGrath JJ, Saha S, Al-Hamzawi AO, Alonso J, Andrade L, Borges G, et al. Age of onset and lifetime projected risk of psychotic experiences: cross-national data from the World Mental Health Survey. Schizophr Bull. 2016;42(4):933-41. DOI: https://doi.org/10.1093/schbul/sbw011
Supanya S, Morgan C, Reininghaus U. Systematic review and meta-analysis of the prevalence of psychotic experience in countries outside of North America, Europe and Australasia [Abstract S145]. Npj Schizophr. 2016;2:Article 16009, p.53.
Kırlı U, Binbay T, Drukker M, Elbi H, Kayahan B, Keskin Gökçelli D, et al. DSM outcomes of psychotic experiences and associated risk factors: 6-year follow-up study in a community-based sample. Psychol Med. 2019;49(8):1346-56. doi:10.1017/S0033291718001964. DOI: https://doi.org/10.1017/S0033291718001964
Cosgrave J, Purple RJ, Haines R, Porcheret K, van Heugten-van der Kloet D, Johns L, et al. Do environmental risk factors for the development of psychosis distribute differently across dimensionally assessed psychotic experiences? Transl Psychiatry. 2021;11(1):226. DOI: https://doi.org/10.1038/s41398-021-01265-2
Keraite A, Sumathipala A, Siriwardhana C, Morgan C, Reininghaus U. Exposure to conflict and disaster: a national survey on the prevalence of psychotic experiences in Sri Lanka. Schizophr Res. 2016;171(1-3):79-85. DOI: https://doi.org/10.1016/j.schres.2016.01.026
Kovess-Masfety V, Sabawoon A, Keyes K, Karam E. Prevalence, risk factors, and comorbidities of psychotic experiences in Afghanistan: a highly stressful environment. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 2024;59(1):99-109. DOI: https://doi.org/10.1007/s00127-023-02539-4
Shakoor S, Zavos HM, McGuire P, Cardno AG, Freeman D, Ronald A. Psychotic experiences are linked to cannabis use in adolescents in the community because of common underlying environmental risk factors. Psychiatry Res. 2015;227(2-3):144-51. DOI: https://doi.org/10.1016/j.psychres.2015.03.041
Vermeiden M, Janssens M, Thewissen V, Akinsola E, Peeters S, Reijnders J, et al. Cultural differences in positive psychotic experiences assessed with the Community Assessment of Psychic Experiences-42 (CAPE-42): a comparison of student populations in the Netherlands, Nigeria and Norway. BMC Psychiatry. 2019;19(1):244. DOI: https://doi.org/10.1186/s12888-019-2210-8
DeVylder J, Anglin D, Munson MR, Nishida A, Oh H, Marsh J, et al. Ethnoracial variation in risk for psychotic experiences. Schizophr Bull. 2023;49(2):385-96. DOI: https://doi.org/10.1093/schbul/sbac171
Supanya S, The Thai Mental Health Survey Working Group, Morgan C, Reininghaus U. SU59. Prevalence of psychotic experiences and traumatic events in the 2013 Thai National Mental Health Survey. Schizophr Bull. 2017;43(Suppl 1):S182. DOI: https://doi.org/10.1093/schbul/sbx024.057
Engvall A, Andersson M. The dynamics of conflict in Southern Thailand. Asian Econ Pap. 2014;13(3):169-89. DOI: https://doi.org/10.1162/ASEP_a_00303
Rabil K. The urban-rural income inequality in Thailand: 1996-2011. Keizai Shusen. 2012;62(4):25-43.
Fang Z, Sakellariou C. Evolution of urban-rural living standards inequality in Thailand: 1990-2006. Asian Econ J. 2013;27(3):285-306. DOI: https://doi.org/10.1111/asej.12015
Suavansri P, Pichayayothin N, Espinosa PR, Areekit P, Nilchantuk C, Jones TS, et al. Well-being in Thailand: a culturally driven grounded inquiry exploration of a complex construct. Appl Res Qual Life. 2022;17(6):3327-47. DOI: https://doi.org/10.1007/s11482-022-10067-7
Kittirattanapaiboon P, Tantirangsee N, Chutha W, Assanangkornchai S, Supanya S. Thai National Mental Health Survey 2013: methodology and procedure. Journal of Mental Health of Thailand. 2016;24(1):1-14. (in Thai)
Kessler RC, Abelson J, Demler O, Escobar JI, Gibbon M, Guyer ME, et al. Clinical calibration of DSM-IV diagnoses in the World Mental Health (WMH) version of the World Health Organization (WHO) Composite International Diagnostic Interview (WMH-CIDI). Int J Methods Psychiatr Res. 2004;13(2):122-39. DOI: https://doi.org/10.1002/mpr.169
Kessler RC, Üstün TB. The World Mental Health (WMH) Survey Initiative Version of the World Health Organization (WHO) Composite International Diagnostic Interview (CIDI). Int J Methods Psychiatr Res. 2004;13(2):93-121. DOI: https://doi.org/10.1002/mpr.168
Heeringa SG, Wells JE, Hubbard F, Mneimneh Z, Chiu WT, Sampson N, et al. Sample designs and sampling procedures. In: Kessler RC, Üstün TB, editors. The WHO World Mental Health Surveys: global perspectives on the epidemiology of mental disorders. New York: Cambridge University Press; 2008. p. 30-53.
Hanssen MS, Bijl RV, Vollebergh W, van Os J. Self-reported psychotic experiences in the general population: a valid screening tool for DSM-III-R psychotic disorders? Acta Psychiatr Scand. 2003;107(5):369-77. DOI: https://doi.org/10.1034/j.1600-0447.2003.00058.x
Degenhardt L, Hall W, Korten A, Jablensky A. Use of a brief screening instrument for psychosis: results of an ROC analysis. Sydney: National Drug and Alcohol Research Centre, University of New South Wales; 2005.
Isaksson J, Angenfelt M, Frick MA, Olofsdotter S, Vadlin S. Psychotic-like experiences from adolescence to adulthood: a longitudinal study. Schizophr Res. 2022;248:1-7. DOI: https://doi.org/10.1016/j.schres.2022.07.010
Burton IJ, Tibbo PG, Ponto N, Crocker CE. Heterogeneity in assessing the risk of developing a psychotic disorder given a previous subclinical psychotic-like experience in children and adolescents: a systematic review and meta-analysis. Psychiatry Res. 2024;342:116207. DOI: https://doi.org/10.1016/j.psychres.2024.116207
Carey E, Gillan D, Burke T, Burns A, Murphy TM, Kelleher I, et al. Social cognition and self-reported ASD traits in young adults who have reported psychotic experiences: a population-based, longitudinal study. Schizophr Res. 2021;237:54-61. DOI: https://doi.org/10.1016/j.schres.2021.08.028
Selten JP, van der Ven E, Rutten BP, Cantor-Graae E. The social defeat hypothesis of schizophrenia: an update. Schizophr Bull. 2013;39(6):1180-6. DOI: https://doi.org/10.1093/schbul/sbt134
Selten JP, Termorshuizen F. "Ethnic density of neighbourhood at age 15 modifies the risk for psychosis". So what? Schizophr Res. 2017;190:88-9. DOI: https://doi.org/10.1016/j.schres.2017.11.002
Selten JP, Di Forti M, Quattrone D, Jones PB, Jongsma HE, Gayer-Anderson C, et al. The contribution of cannabis use to the increased psychosis risk among minority ethnic groups in Europe. Psychol Med. 2024;54(11):2937-46. DOI: https://doi.org/10.1017/S0033291724001004
Selten JP, Booij J, Buwalda B, Meyer-Lindenberg A. Biological mechanisms whereby social exclusion may contribute to the etiology of psychosis: a narrative review. Schizophr Bull. 2017;43(2):287-92. DOI: https://doi.org/10.1093/schbul/sbw180
Selten JP, van der Ven E, Termorshuizen F. Migration and psychosis: a meta-analysis of incidence studies. Psychol Med. 2020;50(2):303-13. DOI: https://doi.org/10.1017/S0033291719000035
Gayer-Anderson C, Jongsma HE, Di Forti M, Quattrone D, Velthorst E, de Haan L, et al. The EUropean Network of National Schizophrenia Networks Studying Gene-Environment Interactions (EU-GEI): incidence and first-episode case-control programme. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 2020;55(5):645-57. DOI: https://doi.org/10.1007/s00127-020-01831-x
Linscott RJ, van Os J. An updated and conservative systematic review and meta-analysis of epidemiological evidence on psychotic experiences in children and adults: on the pathway from proneness to persistence to dimensional expression across mental disorders. Psychol Med. 2013;43(6):1133-49. DOI: https://doi.org/10.1017/S0033291712001626
Grattan RE, Linscott RJ. Components of schizophrenia liability affect the growth of psychological stress sensitivity following major life events. Schizophr Res. 2019;212:134-9. DOI: https://doi.org/10.1016/j.schres.2019.07.056
Akcaoğlu Z, Myin-Germeys I, Vaessen T, Janssens J, Wampers M, Bamps E, et al. Sex differences in subclinical psychotic experiences: the role of daily-life social interactions. Schizophr Bull. 2024 May 21:sbae177. DOI: https://doi.org/10.1093/schbul/sbae177
Salvadé A, Golay P, Abrahamyan L, Bonnarel V, Solida A, Alameda L, et al. Gender differences in first episode psychosis: some arguments to develop gender specific treatment strategies. Schizophr Res. 2024;271:300-8. DOI: https://doi.org/10.1016/j.schres.2024.07.046
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารสุขภาพจิตแห่งประเทศไทย
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
- ผู้อ่านสามารถนำข้อความ ข้อมูล จากวารสารไปใช้ไปใช้ประโยชน์ทางวิชาการได้ เช่น เพื่อการสอน เพื่อการอ้างอิง แต่การนำไปใช้เพื่อวัตถุประสงค์อื่น เช่น เพื่อการค้า จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากกรมสุขภาพจิตก่อน
- ความคิดเห็น ข้อมูล และบทสรุปต่าง ๆ ที่ลงตีพิมพ์ในวารสารสุขภาพจิตแห่งประเทศไทยเป็นของผู้เขียนบทความและมิได้แสดงว่ากองบรรณาธิการหรือกรมสุขภาพจิตเห็นพ้องด้วย
