ผลของโปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพต่อความรู้ พฤติกรรม และภาวะโภชนาการของเด็กนักเรียนประถมศึกษาตอนปลาย

ไพลิน  อำไพ; จีระเดช  อินทเจริญศานต์; สุจิตรา  ทรงยินดี

ผู้แต่ง

ไพลิน อำไพ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์
จีระเดช อินทเจริญศานต์ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์
สุจิตรา ทรงยินดี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

คำสำคัญ:

โปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ , ภาวะโภชนาการ , นักเรียนประถมศึกษาตอนปลาย

บทคัดย่อ

การวิจัยกึ่งทดลองแบบกุล่มเดียววัดก่อนและหลังทดลองครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพโดยเปรียบเทียบความรู้ด้านสุขภาพ พฤติกรรมสุขภาพ และน้ำหนักของเด็กประถมศึกษาตอนปลายก่อนและหลังเข้าร่วมโปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ กลุ่มตัวอย่างคัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจงจากผู้มีคุณสมบัติตามเกณฑ์คัดเข้าและคัดออก ได้แก่ นักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 ที่มีภาวะโภชนาการปกติขึ้นไป จำนวน 36 คน เครื่องมือวิจัย ได้แก่ แบบสอบถามความรู้ด้านสุขภาพ แบบสอบถามพฤติกรรมด้านสุขภาพ การประเมินภาวะโภชนาการด้วยเครื่องชั่งน้ำหนักมาตรฐาน และโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพโดยใช้ทฤษฎีแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ ตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหา (content validity) ได้ 0.84,0.86 และ 0.82 ตามลำดับ ทดสอบความเชื่อมั่นของแบบสอบถามความรู้ด้วยสูตรของคูเดอร์-ริชาร์ดสัน (KR-20) ได้ 0.78 หาค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาคของแบบสอบถาม ได้ค่า 0.82, 0.86 วิเคราะห์ข้อมูลทั่วไป โดยหาความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และเปรียบเทียบข้อมูลด้วยสถิติเชิงอนุมาน paired sample t-test

ผลการวิจัยพบว่า ภายหลังการเข้าร่วมโปรแกรมกลุ่มตัวอย่างมีคะแนนความรู้ด้านสุขภาพ พฤติกรรมสุขภาพสูงกว่าก่อนเข้าร่วมโปรแกรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.001 (t = -6.568, p-value = 0.000; t = -2.471, p-value = 0.018) และหลังเข้าร่วมโปรแกรมกลุ่มตัวอย่างมีน้ำหนักเฉลี่ยน้อยกว่าก่อนเข้าร่วมโปรแกรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .001 (t = 5.227, p-value = 0.000) กล่าวได้ว่า โปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพมีผลต่อการลดน้ำหนักของเด็กประถมศึกษาตอนปลาย ทั้งนี้ผู้ปกครองและทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องยังคงต้องให้ความเอาใจใส่กำกับดูแลพฤติกรรมสุขภาพของเด็กให้คงอยู่อย่างต่อเนื่องเพื่อป้องกันและส่งเสริมให้มีภาวะโภชนาการเหมาะสมตามวัย

เอกสารอ้างอิง

กระทรวงสาธารณสุข, กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ, กองสุขศึกษา. (2557). คู่มือประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพสำหรับเด็กและเยาวชนไทยที่มีภาวะน้ำหนักเกิน. https://hed.hss.moph.go.th/wp-content/uploads/2024/06/คู่มือประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพสำหรับเด็กและเยาวชนไทยที่มีภาวะน้ำหนักเกิน.pdf

กระทรวงสาธารณสุข, กรมอนามัย, สำนักโภชนาการ. (2557). สุขภาพคนไทย 2557. สำนักงานพัฒนาระบบข้อมูลข่าวสารสุขภาพ. https://www.hiso.or.th/hiso5/report/report2014T.php

กรมอนามัย, กองส่งเสริมความรอบรู้และสื่อสารสุขภาพ. (2566). กรมอนามัย เผยเด็กไทยอ้วน เปิดอาหารชูสุขภาพ เสริมออกกำลังกายป้องกัน. https://multimedia.anamai.moph.go.th/news/news0633-2/

กัลยา วานิชย์บัญชา. (2565). การวิเคราะห์สถิติ: สถิติสำหรับการบริหารและวิจัย (พิมพ์ครั้งที่ 15). โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

เกตน์ชญาณ์ คำลือ. (2561). ผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพในการควบคุมน้ำหนักของนักเรียนที่มีภาวะโภชนาการเกิน โรงเรียนชุมชนบ้านหลวง อำเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยพะเยา.

นวลตา เศลวัตนะกุล. (2567). ผลของโปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพด้วยการเรียนรู้แบบผสมผสานเพื่อป้องกันโรคอ้วนสำหรับวัยรุ่นตอนต้น. ราชาวดีสาร วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุรินทร์, 14(1), 106-125.

นุจรินทร์ สุทธิวโรตมะกุล. (2561). ความสัมพันธ์ระหว่างความฉลาดทางสุขภาพ อิทธิพลของครอบครัวและกลุ่มเพื่อนกับพฤติกรรมการบริโภคอาหารของเด็กวัยเรียน [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยบูรพา.

บุญลือ ฉิมบ้านไร่. (2561). ผลของโปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพในการควบคุมน้ำหนักของนักเรียนที่มีภาวะโภชนาการเกิน โรงเรียนชุมชนบ้านหลวง อำเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยพะเยา.

พิมพ์พิศา พันธ์มณี, และสมคิด ปราบภัย. (2560). ผลของโปรแกรมการส่งเสริมพฤติกรรมการลดความอ้วนโดยใช้ทฤษฎีพฤติกรรมตามแผนต่อพฤติกรรมการลดน้ำหนักของเด็กวัยเรียนที่มีภาวะน้ำหนักเกิน. วชิรสารการพยาบาล, 19(2), 13-23.

วิชชุตา มัคสิงห์, นอลีสา โต๊ะยุโส๊ะ, และจิรกานต์ พันธ์ฤทธิ์ดำ. (2559). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลสุขภาพของเด็กวัยเรียน ในเขตเทศบาลนครศรีธรรมราช. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้, 3(3), 65-67.

วิจิตรา อิ่มอุระ. (2561). ปัจจัยทำนายภาวะโภชนาการเกินของเด็กก่อนวัยเรียนในศูนย์พัฒนาเด็กก่อนวัยเรียนกรุงเทพมหานคร. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยบูรพา.

วีระศักดิ์ แก้วทรัพย์. (2551). ผลของโปรแกรมการออกกำลังกายแบบแอโรบิคที่ความหนัก 60-75 เปอร์เซ็นต์ MHR ต่อสมรรถภาพทางกายของเด็กอ้วน [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

ศศิธร ตันติเอกรัตน์, และอภิชัย คุณีพงษ์. (2560). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการเกิดภาวะน้ำหนักเกินของนักเรียนประถมศึกษาโรงเรียนรัฐบาล. วารสารสมาคมเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย, 7(3), 272-279.

ศิริรัตน์ แก้วประเสริฐ, รัตนา คำศรี, และดาริณ โพธิ์แก้ว. (2566). การพัฒนาโรงเรียนต้นแบบโภชนาการของโรงเรียนบ้านโชคนาสาม อำเภอปราสาท จังหวัดสุรินทร์. ราชาวดีสาร วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุรินทร์, 13(1), 111-127.

สถาบันการพลศึกษา วิทยาเขตชุมพร, คณะวิทยาศาสตร์การกีฬาและสุขภาพ. (2557, 31 กรกฎาคม). การออกกำลังกายในวัยต่าง ๆ. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. https://www.thaihealth.or.th/?p=231385

สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข, กองยุทธศาสตร์และแผนงาน. (2560). สถิติสาธารณสุข พ.ศ. 2560. https://spd.moph.go.th/wp-content/uploads/2022/11/Hstatistic60.pdf

สุกัญญา คณะวาปี, และเกศินี สราญฤทธิชัย. (2565). ผลของโปรแกรมการพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพร่วมกับโรงเรียนรอบรู้ด้านสุขภาพต่อการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อป้องกันโรคอ้วนในเด็กวัยเรียนที่มีภาวะน้ำหนักเกิน. วารสารวิชาการสาธารณสุขชุมชน, 8(2), 105-118.

Stretcher, V. J., & Rosenstock, I. M. (1997). The health belief model. In A. Baum (Ed.), Cambridge handbook of psychology, health and medicine (p. 113-117). Cambridge University Press.