ปัจจัยทำนายพฤติกรรมชะลอไตเสื่อมในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2  ที่มีโรคร่วมความดันโลหิตสูงในชุมชน

จิราพร สุวะมาตย์; จเร ศรีมีชัย; นิภาพร อภิสิทธิวาสนา; กุลธิดา พานิชกุล

ผู้แต่ง

จิราพร สุวะมาตย์ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
จเร ศรีมีชัย วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
นิภาพร อภิสิทธิวาสนา วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
กุลธิดา พานิชกุล วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก

คำสำคัญ:

ปัจจัยทำนาย, พฤติกรรมชะลอไตเสื่อม, โรคเบาหวาน, โรคความดันโลหิตสูง

บทคัดย่อ

บทนำ: ปัจจุบันมีผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังรายใหม่และผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังที่ต้องรักษาด้วยการบำบัดทดแทนทางไตเพิ่มขึ้น สาเหตุหลักของไตวายเรื้อรังที่ต้องเข้ารับการบำบัดทดแทนทางไต คือ โรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง หากไม่สามารถชะลอความเสื่อมของไตได้ผู้ป่วยจะเป็นไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย ต้องเข้ารับการบำบัดทดแทนทางไตส่งผลต่อคุณภาพชีวิต

วัตถุประสงค์การวิจัย: เพื่อศึกษาปัจจัยทำนายพฤติกรรมชะลอไตเสื่อมในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มีโรคร่วมความดันโลหิตสูงในชุมชน

ระเบียบวิธีวิจัย: การวิจัยเชิงพรรณนา เก็บข้อมูลในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพระดับตำบลและสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา นวมินทราชินี จังหวัดนครปฐม กลุ่มตัวอย่างจำนวน 148 คน สุ่มกลุ่มตัวอย่างแบบง่าย เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณาและสถิติวิเคราะห์การถดถอยพหุคูณแบบขั้นตอน กำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ .05

ผลการวิจัย: ตัวแปรที่สามารถทำนายพฤติกรรมชะลอความเสื่อมของไตมากที่สุด คือ แรงสนับสนุนจากครอบครัว (β = .401, p < .001) รองลงมา คือ อายุ (β = .292, p < .001) ความรู้เพื่อชะลอความเสื่อมของไต (β = .291, p < .001) ระยะเวลาการเป็นโรคเบาหวาน (β = .205, p < .05) และการรับรู้ความสามารถของตนเองในการชะลอความเสื่อมของไต (β = .174, p < .05) โดยสามารถร่วมกันทำนายพฤติกรรมชะลอความเสื่อมของไตได้ร้อยละ 45.50 (p < .001).

สรุปผล: ปัจจัยด้านแรงสนับสนุนจากครอบครัว อายุ ความรู้เพื่อชะลอความเสื่อมของไต ระยะเวลาการเป็นโรคเบาหวาน และการรับรู้ความสามารถของตนเองในการชะลอความเสื่อมของไต สัมพันธ์กับพฤติกรรมชะลอความเสื่อมของไต

ข้อเสนอแนะ: นำผลการศึกษาไปใช้ในการศึกษาเชิงทดลองหรือออกแบบโปรแกรมที่สนับสนุนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อชะลอความเสื่อมของไตและป้องกันการเกิดโรคไตเรื้อรังในระยะที่รุนแรงมากขึ้น

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

HDC: Health Data Center, Ministry of Public Health. Information of nephrology service plan [Internet]. 2024 [cited 2028 May 19]. Available from: https://hdc.moph.go.th/center/public/standard-report-detail/dbec55e36330055a8cf0b6d05c2c354a.

Vos T, Bikbov B. Global, regional, and national burden of chronic kidney disease, 1990–2017: A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. Lancet 2020;395:709–33.

Nephrology Society of Thailand. Thailand renal replacement therapy year 2021-2022. Bangkok: N.P; 2024.

Ryan P, Sawin KJ. The individual and family self-management theory: Background and perspectives on context, process, and outcomes. Nursing Outlook 2009;57(4):217-25.

Suebwongpat R, Tumtong O, Paisarntuksin P, Saidaungkaew K, Santhuankaew K. Predictors of self-management behavior in pre-dialysis chronic kidney disease patients. Journal of Health Sciences Scholarship 2021;8(2):181-96.

Schrauben SJ, Cavanaugh KL, Fagerlin A, Ikizler TA, Ricardo AC, Eneanya ND, et al. The relationship of disease-specific knowledge and health literacy with the uptake of self-care behaviors in CKD. Kidney International Reports 2019;5(1):48-57. doi: 10.1016/j.ekir.2019.10.004.

Pomthong K, Masingboon K, Kunsongkeit W. Factors influencing foot care behaviors among type II diabetes mellitus at risk for diabetic foot ulcer. Journal of Nursing and Health Care 2019;37(4):109-18. (in Thai)

Kidney Disease Improving Global Outcomes [KDIGO]. Executive summary of the 2020 kidney disease improving global outcomes (KDIGO) diabetes management in CKD guideline: Evidence-based advances in monitoring and treatment. Kidney International 2020;98(4):839-48. doi: 10.1016/j.kint.2020.06.024.

Ku E, Johansen KL, McCulloch CE. Time-centered approach to understanding risk factors for the progression of CKD. Clinical Journal of the American Society of Nephrology 2018;13(5):693-701. doi: 10.2215/CJN.10360917.

Wichantuk P. Factors associated with herbal medicinal products use behavior among people in Nong Bua Sala Village, Nakhon Ratchasima Province. Journal of Phrapokklao Nursing College 2020;31(1):12-21. (in Thai)

Wongprakob N, Piyabunditkul L. Predictive factors of chronic kidney disease in patients with diabetes mellitus and hypertension. The Journal of Baromarajonani College of Nursing, Nakhonratchasima, 2017;23(2):94-106. (in Thai)

Supanikorn C, Thiangtham W, Boonyamalik P. The application of protection motivation theory in promoting the behaviors slowing down the progression of degeneration of CKD stage 3 patients in a community. Nursing Journal of The Ministry of Public Health 2019;29(2):165-77. (in Thai)

Jannoom W, Rattanagreethakul S, Lawang W. Factors influencing behaviors for delaying the progression of chronic kidney disease among diabetes persons, Chonburi Province. The Journal of Faculty of Nursing Burapha University 2021;29(1):44-55. (in Thai)

Poolsanguan M. Factors related to blood sugar control among diabetes type 2 patients, Kohyaochaipat Hospital, Phangnga Province. Journal of Health Science 2022;31(2) :299-306.

Jesrichai A. Factors predicting self-care behaviors among the elderly with diabetes in Phichit Province. Phichit Public Health Research and Academic Journal 2020;1(1):24-34. (in Thai)

Pengchai J, Mekrungrongwong S. Factors affecting health behaviors on 3 Aor 2 Sor 1 Yor among type 2 diabetic patients in Khanu Woraluksaburi District, Kampangphet Province. Journal of Phrapokklao Nursing College, Chanthaburi 2025;36(1):1–15. (in Thai)

Chuayray B, Songthap A, Tinnaithon W. Factors affecting glycemic control behaviors among patients with type 2 diabetes in Rayong Province, Thailand. Journal of the Medical Association of Thailand 2025;108(1), 80–87. doi: 10.35755/jmedassocthai.2025.1.80-87-01771.

Matsee C, Wanaratwichit C. Factors affecting health promotion behaviors of diabetic patients in Phrae Province. Boromarajonani College of Nursing, Uttaradit Journal 2021;13(1):238-50. (in Thai)

Nunyapruk C, Therawiwat M, Kaeodumkoeng K, Imamee N. Factors related to blood pressure control behaviors among hypertensive patients in Ranod Hospital, Songkhla Province. Journal of Health Education 2019;42(1):190-203. (in Thai)

Fakraksa T. Factors affecting health care behavior and blood sugar of patients with type 2 diabetes, Klangwiang Subdistrict, Wiangsa District, Nan Province. Journal of Phrae Public Health for Development 2021;1(1):20-33. (in Thai)