การตีตราทางสุขภาพจิต: บทบาทของพยาบาลชุมชน

นิภาวรรณ ศรีโยหะ

ผู้แต่ง

นิภาวรรณ ศรีโยหะ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล

คำสำคัญ:

การตีตรา, สุขภาพจิต, บทบาทพยาบาลชุมชน

บทคัดย่อ

บทนำ: ปัญหาสุขภาพจิตเป็นประเด็นสำคัญระดับโลก ในประเทศไทยมีผู้ประสบปัญหาด้านสุขภาพจิตกว่า 13.4 ล้านคน แต่เข้าถึงการรักษาได้เพียงบางส่วน สาเหตุสำคัญเกิดจากการตีตรา การลดการตีตราจึงเป็นกุญแจสำคัญในการเปิดทางสู่การรักษาด้านสุขภาพจิต พยาบาลที่ให้การดูแลประชาชนในชุมชนจึงมีบทบาทสำคัญในการประยุกต์ใช้องค์ความรู้เพื่อลดการตีตราและส่งเสริมการเข้าถึงการรักษาอย่างเหมาะสม

วัตถุประสงค์: เพื่อนำเสนอองค์ความรู้เกี่ยวกับการตีตราทางสุขภาพจิตและบทบาทของพยาบาลชุมชนเพื่อป้องกันและลดการตีตราทางสุขภาพจิตในชุมชน

ประเด็นสำคัญ: การตีตราทางสุขภาพจิต เป็นลักษณะความเชื่อและทัศนคติที่มีต่อความเจ็บป่วยทางจิตในเชิงลบ เป็นอุปสรรคต่อการรักษาทางจิตเวช จำแนกตามแหล่งอิทธิพลที่ก่อให้เกิด คือ ภายนอกตัวบุคคลและภายในตัวบุคคล ส่งผลกระทบด้านลบต่อบุคคลและสังคมในหลายมิติ การแก้ปัญหาการตีตราทางสุขภาพจิตอาศัยการบูรณาการความร่วมมือจากหลายภาคส่วน เน้นการปรับเปลี่ยนทัศนคติ ส่งเสริมให้เกิดความเข้าใจและยอมรับอย่างแท้จริง พยาบาลชุมชนมีบทบาทสำคัญในการดำเนินงานเชิงรุกเพื่อลดการตีตราทางสุขภาพจิต เนื่องจากสามารถเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายได้อย่างทั่วถึงและมีความเข้าใจบริบทของชุมชน

สรุป: บทบาทของพยาบาลชุมชนในการป้องกันและลดการตีตราทางสุขภาพจิต เน้นการให้ความรู้ สร้างความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับสุขภาพจิต ให้การพยาบาลด้วยความเข้าใจ ปราศจากอคติและไม่เลือกปฏิบัติ ส่งเสริมโอกาสในการแสวงหาความช่วยเหลือทางสุขภาพจิตและเข้าสู่กระบวนการรักษาที่เหมาะสม

ข้อเสนอแนะ: บุคลากรที่ให้การดูแลผู้มีปัญหาสุขภาพจิตในชุมชน สามารถนำองค์ความรู้ไปประยุกต์ใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาการดูแลผู้มีปัญหาสุขภาพจิตและผู้ป่วยจิตเวชในชุมชนที่เผชิญกับการตีตราได้อย่างมีประสิทธิภาพ ครอบคลุม และสอดคล้องกับความต้องการที่แท้จริง

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

World Health Organization. World mental health report: transforming mental health for all [Internet]. 2022 [cited 2025 Aug. 9]. Available from: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/356119/9789240049338-eng.pdf?sequence=1

Office of The National Economic & Social Development Council. Mental health: important problems to watch out for [Internet]. 2024 [cited 2025 May. 10].Available from: https://www.nesdc.go.th/download/Social/Social_Report/2567_q1_001_report.pdf. (in Thai)

Institute For Population & Social Research, Mahidol University. Thai health 2025: born too soon, never to return. How to adapt and cope?. Nakhon Pathom: Amarin; 2025. (in Thai)

Pitanupong J, Vittayanont A, Sangkool J, Jatchavala C. Thai patients’ attitudes & knowledge towards psychiatric consultation. Journal of The Psychiatric Association of Thailand 2016;61(3):231-40. (in Thai)

Sayed TA, Ali MM, Hadad S. Risk factors & impact of stigma on psychiatric patients in Sohag. The Egyptian Journal of Neurology, Psychiatry & Neurosurgery [Internet]. 2021 Oct. 30. [cited 2025 May 10];57(1):148. Available from: https://doi.org/10.1186/s41983-021-00403-3

Mills H, Mulfinger N, Raeder S, Rüsch N, Clements H, Scior K. Self-help interventions to reduce self-stigma in people with mental health problems: a systematic literature review. Psychiatry Research [Internet]. 2020 Feb. 28. [cited 2025 May. 10];284(1):112702. Available from: https://doi.org/10.1016/j.psychres.2019.112702.

Pumput P, Phooriwitthayatheera K. The role of nurses in promoting the ability to care for patients with schizophrenia by reducing perception of stigma. Thai Journal of Public Health & Health Sciences 2021;4(3):215-24. (in Thai)

Chaiwannawat T, Kitiyawan S. Nurse & the operation of community mental-health & psychiatry. The journal of psychiatric nursing & mental health 2019;33(2):1-11. (in Thai)

Goffman E. Stigma: notes on the management of spoiled identity. Englewood Cliffs (NJ): Prentice-Hall; 1963.

Poonyakanok T. A model of professional help seeking intentions: the mediating role of perceived stigma & attitudes toward help seeking [master’s thesis]. Bangkok: Chulalongkorn University; 2010 (in Thai)

Sripa A. Perceiving stigma & discrimination of patients with schizophrenia [Internet]. 2022 [cited 2025 May. 10]. Available from: https://socadmin.tu.ac.th/uploads/socadmin/file_document/2.3%20การรับรู้ตราประทับและการเลือกปฏิบัติของผู้ป่วยจิตเภท.pdf. (in Thai)

Srirath J, Rodcumdee B, Suktrakul S. Experiences of mothers of school-age autistic children perceiving affiliate stigma. Journal of The Royal Thai Army Nurses 2018;19(2):211-9. (in Thai)

Ahad AA, Sanchez-Gonzalez M, Junquera P. Understanding & addressing mental health stigma across cultures for improving psychiatric care: a narrative review. Cureus [Internet]. 2023 May. 26. [cited 2025 May. 14];15(5):e39549. Available from: https://doi: 10.7759/cureus.39549.

Sairung K. Relationships among mental illness stigma, self-compassion & attitudes toward psychological help-seeking in undergraduates [master’s thesis]. Bangkok: Chulalongkorn University; 2022

Corrigan PW, Watson AC. Understanding the impact of stigma on people with mental illness. World Psychiatry 2002;1(1):16-20.

Subu MA, Wati DF, Netrida N, Priscilla V, Dias JM, Abraham MS, et al. Types of stigma experienced by patients with mental illness & mental health nurses in Indonesia: a qualitative content analysis. International Journal of Mental Health Systems [Internet]. 2021 Oct. 18. [cited 2025 May. 14];15(1):77. Available from: https://doi: 10.1186/s13033-021-00502-x.

Sriyoha N, Dangdomyouth P. Caring experiences of spouses of persons with schizophrenia. Journal of Phrapokklao Nursing College, Chanthaburi 2020;31(1):129-42. (in Thai)

Srithanom P, Uthis P, Sunisa Suktrakul S. The effect of internalized stigma management program on depressive symptoms among patient with opioid use disorder. Journal of Nursing Science Chulalongkorn University 2021;33(1):61-9. (in Thai)

Buertey AA., Puplampu GL, Ani-Amponsah M, Jibril Ibrahim MA, Attiogbe A. Lived experiences of Ghanaian community psychiatric nurses resilience strategies in combating stigma: an interpretive phenomenology. BMC Nursing [Internet]. 2025 Feb. 17. [cited 2025 May. 17];24(182):1-12. Available from: https://doi.org/10.1186/s12912-025-02818-2