ความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป เพื่อป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ในชุมชนเขตอำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์

ศิริลักษณ์ สุวรรณวงษ์; จิตรประภา รุ่งเรือง; จารินี คูณทวีพันธ์; สาวภา ดงหงษ์

ผู้แต่ง

ศิริลักษณ์ สุวรรณวงษ์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเวินเทิร์ส
จิตรประภา รุ่งเรือง คณะพยาบาลศาสตร์และวิทยาการสุขภาพ มหาวิทยาลัยราชภัฏธนบุรี
จารินี คูณทวีพันธ์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเวินเทิร์ส
สาวภา ดงหงษ์ โรงพยาบาลสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์

คำสำคัญ:

ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, พฤติกรรมสุขภาพ, โรคพยาธิใบไม้ตับ, มะเร็งท่อน้ำดี

บทคัดย่อ

บทนำ: ความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป ในการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ความสำคัญในการปรับพฤติกรรมการรับประทานอาหารในปัจจุบัน

วัตถุประสงค์การวิจัย: ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป เพื่อป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในชุมชนเขตอำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์

ระเบียบวิธีวิจัย: การศึกษาเชิงพรรณนา กลุ่มตัวอย่างเป็นประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป ในชุมชนเขตอำเภอเมืองจังหวัดบุรีรัมย์ จำนวน 440 คน เก็บข้อมูลระหว่างเดือนกันยายน - ธันวาคม พ.ศ. 2567 ด้วยแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของเพียร์สัน

ผลการวิจัย: ความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพมีความสัมพันธ์ระดับมากอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ได้แก่ 1) ทักษะการเข้าถึงข้อมูลสุขภาพและบริการสุขภาพ 2) การเข้าใจข้อมูลสุขภาพ 3) การประเมินข้อมูลและบริการด้านสุขภาพ และ 4) การประยุกต์ใช้ข้อมูลและบริการสุขภาพ (r = .79, r = .78, r =.77, r = .75, p < .01)
พฤติกรรมสุขภาพของประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป มีพฤติกรรมการปฎิบัติอยู่ในระดับพอใช้ (M = 1.23, SD = .59) ซึ่งผลการศึกษานี้สามารถนำข้อมูลให้กับประชาชนทั่วไปเพื่อเป็นแนวทางในการป้องกันพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีได้

สรุปผล: ความรอบรู้ด้านสุขภาพมีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมสุขภาพของประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป เพื่อป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในชุมชน เขตอำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์

ข้อเสนอแนะ: ผลการศึกษานี้สามารถนำข้อมูลให้ความรู้แก่กับประชาชนทั่วไปเพื่อเป็นแนวทางให้ประชาชนมีพฤติกรรมการป้องกันตนเองจากโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีได้

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

Bureau Of General Communicable Diseases, Department Of Disease Control, Ministry Of Public Health. Summary of the operations of the Bureau Of General Communicable Diseases, fiscal year 2017 [internet]. 2024 [cited 2025 Jan. 25] Available from: http://dcd.ddc.moph.go.th/uploads/file/yutthasart/YUT_personal/report_20feb61cp_2.3.61.pdf (in Thai)

National Health Security Office. Inviting Thais to use their gold card rights to prevent "bile duct cancer" and receive a "liver fluke test kit" at drug stores and lab clinics [internet]. 2024 [cited 2024 Feb. 6] Available from: https://www.nhso.go.th/th/communicate-th/thnewsforperson/News_4617 (in Thai)

National Cancer Institute, Ministry Of Public Health. Stop the liver fluke problem, announces quick win 100 days, selects 100,000 people at risk [internet]. 2023 [cited 2024 Feb. 6] Available from: https://www.hfocus.org/content/2023/10/28796 (in Thai)

Department Of Disease Control, Ministry of Public Health. Decade strategic plan to eliminate liver fluke problems and biliary duct cancer 2016–2025. Bangkok: Office of The Printing Affairs Office of The Veterans Welfare Organization under the Royal Patronage. 2016. (in Thai)

Sutthichaimongkol T. Bile duct cancer 2022 [internet]. 2024 [cited 2024 Feb. 5] Available from: https://www.thasl.org/Liverflukeandbileductcancer (in Thai)

Kaewdamkeng K. Health literacy: access, understand and application. 2nd ed. Bangkok: Protexts; 2017. (in Thai)

Kwanmuang K. Health knowledge, Issue 1 Bangkok: Amarin; 2019. (in Thai)

Division Of Health Education, Department of Health Service Support, Ministry of Public Health. Health intelligence. Bangkok: Newthamda Press (Thailand); 2013. (in Thai)

Varumporn T, Sarapan Y, Sangjun S. Health literacy and behavior prevention of Opisthorchis’s of people in Moo 3 Baan Sub Thaworn Thai Udom Sub-District Khlong Hat District, Sa kaeo Province Thailand. Journal of Council of Community Public Health 2020;3(2):16-30. (in Thai)

Chotikawanichkul O, Pensuk P, Nachairitthiwong S, Unurat B. Health literacy and liver fluke prevention behaviors among secondary students in the secondary educational Service Area Service Area Office Region 9. Department Of Health Service Support Journal 2021;17(1):35-44. (in Thai)

Panchai K, Pitak K, Junnua N. Factors affecting consumption of raw fish among people in Lao Kwang Sub-district, Non Koon District, Sisaket Province. Journal of Science and Technology, Ubon Ratchathani University 2022;11(1):6-15. (in Thai)

Trato R. Nursing research: concepts to application. Bangkok: Chulalongkorn University Press; 2024. (in Thai)

Division Of Health Education, Department of Health Service Support, Ministry of Public Health. Health knowledge and health behavior of the people to prevent liver fluke disease and bile duct cancer in the sub-district, quality of life management [internet]. 2023.[cited 2024 Feb. 1]. Available from: https://url.in.th/KVthj (in Thai)

Ministry Of Labor. Fiscal year 2023, Buriram Province. General knowledge about medicine,Buriram [internet]. 2023. Available from: https://url.in.th/FjNvv (in Thai)

Rattanasena P. Factors associating with the levels of 3E2S health behaviors of people aged over 15 years in Bangkok and perimeter area. Walailak Journal of Research and Development Under Royal Patronage 2022;18(1):131-45. (in Thai)

Best JW, Khan JV. Research in education [internet]. 2012 [cited 2025 Aug. 15] Available from: https://www.sciepub.com/reference/326978

Simmatan S, Intarasangkha W, Chaiarch K. A comparative study of health literacy on Opisthorchiasis prevention in low and high prevalence area; Health Region 7. Academic Journal of Disease Control Office 8, Udon Thani Province 2023;2(1):63-79. (in Thai)

Communicable Disease Control Group, Buriram Provincial Public Health Office. Stragegy issue [internet]. 2025 [cited 2025 Mar. 18] Available from: https://brm.moph.go.th/strategy/kpitem_bro/filetem68/e5.pdf (in Thai)

Saengpeng C, Thanachat S. Prevalence and risky behaviors for infection with the liver fluke Opisthorchis viverrini in people in 5 villages of Na Wiang Subdistrict Health Promoting Hospital, Samo Subdistrict, Prang Ku District, Sisaket Province. Journal Of Health System Research and Development 2021;14(1):25-32. (in Thai)