ประสิทธิผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยนวิถีการรับประทานอาหารต่อการควบคุมระดับ น้ำตาลในเลือด และปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อน ในกลุ่มผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2  โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านท่าขัว จังหวัดลำปาง

ยงยุทธ แก้วเต็ม; ไกรศร วงศ์ธิดา

ผู้แต่ง

ยงยุทธ แก้วเต็ม วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครลำปาง คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
ไกรศร วงศ์ธิดา โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านท่าขัว

คำสำคัญ:

โปรแกรมการปรับเปลี่ยนวิถีการรับประทานอาหาร, การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด, ปัจจัยเสี่ยงการเกิดภาวะแทรกซ้อน, ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2

บทคัดย่อ

บทนำ: การปรับเปลี่ยนวิถีการรับประทานอาหารในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและปัจจัยเสี่ยงการเกิดภาวะแทรกซ้อนของโรค

วัตถุประสงค์การวิจัย: เพื่อเปรียบเทียบระดับน้ำตาล ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนก่อน-หลัง และประเมินผลลัพธ์หลังใช้โปรแกรมการปรับเปลี่ยนวิถีการรับประทานอาหารกลุ่มผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2

ระเบียบวิธีวิจัย: วิจัยแบบผสานวิธีมี 2 ระยะ 1) วิจัยกึ่งทดลองกลุ่มเดียววัดผลก่อน-หลังในผู้ป่วยเบาหวาน 27 ราย 2) วิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่าง 10 ราย เครื่องมือคือโปรแกรมการปรับเปลี่ยนวิถีการรับประทานอาหาร แบบสอบถามข้อมูลทั่วไป แบบบันทึกข้อมูลทางคลินิก แนวคำถามการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา เปรียบเทียบความแตกต่างค่าเฉลี่ยก่อน-หลังด้วยสถิติ Wilcoxon Signed Rank Test วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์แก่นสาระ

ผลการวิจัย: ภาพรวมค่าเฉลี่ยน้ำตาลในเลือดขณะอดอาหารและน้ำตาลสะสมในเลือดหลังเข้าร่วมโปรแกรม มีแนวโน้มลดลงแต่ไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p > .05) ปัจจัยเสี่ยงการเกิดภาวะแทรกซ้อนมีเพียงไตรกลีเซอร์ไรด์ คอเลสเตอรอลชนิดไม่ดี และดัชนีภาวะดื้ออินซูลินเท่านั้นที่ดีขึ้นกว่าก่อนเข้าโปรแกรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .05) ความดันโลหิต คอเลสเตอรอลชนิดดี ดัชนีมวลกาย เส้นรอบเอวไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p > .05) ผลลัพธ์หลังเข้าโปรแกรม คือ 1) ความท้าทายในการปฏิบัติตามโปรแกรม 2) กลวิธีบรรลุความสำเร็จของโปรแกรม 3) คุณค่าของการปฏิบัติตามโปรแกรม

สรุปผล: โปรแกรมนี้สามารถลดปัจจัยเสี่ยงการเกิดการภาวะแทรกซ้อนของโรคได้ในบางปัจจัย

ข้อเสนอแนะ: แม้จะศึกษาในกลุ่มตัวอย่างที่น้อยและไม่มีความแตกต่างในเรื่องการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดแต่สามารถเป็นแนวทางการลดปัจจัยเสี่ยงการเกิดภาวะแทรกซ้อนโรคเบาหวานได้

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

Department of Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand. Chronic disease situation report, 2023. Nonthaburi: Department of Disease Control; 2023 [cited 2025 Jan 13]. Available from: https://ddc.moph.go.th/brc/news.php?deptcode=brc&news=38403&news_views=2606. (in Thai)

Arnason TG, Bowen MW, Mansell KD. Effects of intermittent fasting on health markers in those with type 2 diabetes: A pilot study. World journal of diabetes. 2017;8(4):154-64. Available from: https://doi.org/10.4239/wjd.v8.i4.154

Grajower MM, Horne BD. Clinical management of intermittent fasting in patients with diabetes mellitus. Nutrients. 2019;11(4):873. Available from: https://doi.org/10.3390/nu11040873.

Baneu P, Văcărescu C, Drăgan S-R, Cirin L, Lazăr-Höcher A-I, Cozgarea A, Faur-Grigori A-A, Crisan S, Gaita D, Luca C-T, et al. The triglyceride/HDL ratio as a surrogate biomarker for insulin resistance. Biomedicines. 2024;12:1493. Available from: https://doi.org/10.3390/biomedicines12071493

Albosta M, Bakke J. Intermittent fasting: is there a role in the treatment of diabetes? A review of the literature and guide for primary care physicians. Clinical Diabetes and Endocrinology. 2021;7(1):3.

Ban Tha Khua Sub-district Health Promoting Hospital. Chronic disease morbidity rate report 2024. Lampang: Ban Tha Khua Sub-district Health Promoting Hospital; 2024. (in Thai)

Ajzen I. The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes. 1991;50(2):179–211. Available from: https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T.

Cohen J. Statistical power analysis for the behavioral sciences. 2nd ed. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates; 1992.

Husserl E. Phenomenology and the crisis of philosophy. New York: Harper & Row; 1965.

Braun V, Clarke V. Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology. 2006;3(2):77–101. Available from: https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa

Wilkinson MJ, Manoogian ENC, Zadourian A, Lo H, Fakhouri S, Shoghi A, et al. Ten-hour time-restricted eating reduces weight, blood pressure, and atherogenic lipids in patients with metabolic syndrome. Cell Metabolism. 2020;31(1):92-104.

Stratton IM, Adler AI, Neil HA, Matthews DR, Manley SE, Cull CA, Hadden D, Turner RC, Hol man RR. Association of glycaemia with macrovascular and microvascular complications of type 2 diabetes (UKPDS 35): prospective observational study. BMJ. 2000 Aug 12;321(7258):405-12. Available from: https://doi.org/10.1136/bmj.321.7258.405.

Pan Y, Zhao M, Song T, Tang J, Kuang M, Liu H, et al. Role of triglyceride-glucose index in type 2 diabetes mellitus and its complications. Diabetes, Metabolic Syndrome and Obesity: Targets and Therapy. 2024;17:3325-33. Available from: https://doi.org/10.2147/dmso.s478287

Alexzandra T, Gentsch M, Reed K, Cunningham A, Chang M, Kahn S, et al. "Once I take that one bite": the consideration of harm reduction as a strategy to support dietary change for patients with diabetes. BMC Endocrine Disorders. 2024;24(3):1-9. Available from: https://doi.org/10.1186/s12902-023-01529-6.