ประสิทธิผลของโปรแกรมปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตในการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง สำหรับผู้สูงอายุโรคความดันโลหิตสูงที่มีดัชนีมวลกายเกินในจังหวัดสมุทรสาคร

สตรีรัตน์ สามเพชรเจริญ; สุทธีพร มูลศาสตร์; กฤษณาพร ทิพย์กาญจนเรขา

ผู้แต่ง

สตรีรัตน์ สามเพชรเจริญ สาขาวิชาการพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
สุทธีพร มูลศาสตร์ สาขาวิชาการพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
กฤษณาพร ทิพย์กาญจนเรขา คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

คำสำคัญ:

ผู้สูงอายุ, โรคเบาหวานร่วมกับโรคความดันโลหิตสูง, วิถีชีวิตป้องกันโรค, ดัชนีมวลกาย, โรคหลอดเลือดสมอง

บทคัดย่อ

บทนำ: โรคความดันโลหิตสูงเป็นโรคเรื้อรังที่เป็นสาเหตุการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง โปรแกรมการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่เสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองจึงมีความสำคัญ

วัตถุประสงค์การวิจัย: เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตในการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองต่อการรับรู้ความสามารถของตนเอง วิถีชีวิตป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง ค่าดัชนีมวลกาย ความดันเลือดแดงเฉลี่ย และโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง

ระเบียบวิธีวิจัย: การวิจัยกึ่งทดลองแบบสองกลุ่มวัดผลก่อนและหลังการทดลอง กลุ่มตัวอย่างแบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ กลุ่มละ 35 คน เครื่องมือการวิจัยประกอบด้วย 1) โปรแกรมปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตในการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง สำหรับผู้สูงอายุโรคความดันโลหิตสูงที่มีดัชนีมวลกายเกินโดยประยุกต์ใช้แบบจำลองการส่งเสริมเสริมสุขภาพของเพนเดอร์ มีค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหาเท่ากับ 1.00 2) คู่มือการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตตนเองในการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง 3) แบบสอบถาม มี 4 ส่วน ได้แก่ (1) ข้อมูลทั่วไป (2) การรับรู้ความสามารถของตนเอง (3) วิถีชีวิตป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง และ (4) ข้อมูลทางคลินิก แบบสอบถามส่วนที่ 2 - 3 มีค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหาเท่ากับ .99 และ 1.00 และมีค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบากเท่ากับ .90 และ .92 ตามลำดับ

ผลการวิจัย: หลังเข้าร่วมโปรแกรมกลุ่มทดลองมีการรับรู้ความสามารถของตนเอง และวิถีชีวิตป้องกันโรคหลอดเลือดสมองดีกว่าก่อนเข้าร่วมโปรแกรมและกลุ่มเปรียบเทียบ มีความดันเลือดแดงเฉลี่ยและโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมองน้อยกว่าก่อนเข้าร่วมโปรแกรมและกลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และมีค่าดัชนีมวลกายน้อยกว่าก่อนเข้าร่วมโปรแกรมแต่ไม่แตกต่างกับกลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05

สรุปผล: การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตในการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองส่งผลให้ผู้สูงอายุโรคความดันโลหิตสูงที่มีดัชนีมวลกายเกินสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดูแลตนเอง ทำให้ลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง

ข้อเสนอแนะ: ควรนำโปรแกรมปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตไปใช้ในการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง โดยเพิ่มการออกกำลังกายแบบแอโรบิก เพิ่มระยะเวลาความถี่ในการออกกำลังกายให้มากขึ้น

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

World Health Organization. Hypertension [Internet]. 2024 [cited 2024 Dec 7]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hypertension

Department of Disease Control. Annual report 2023. Bangkok: Aksorn Graphic And Design; 2023. (in Thai)

Health Data Center. New case rate of hypertension [Internet]. 2024 [cited 2024 Dec 7]. Available from: https://hdc.moph.go.th/skn/public/standard-report-detail/6b9af46d0cc1830d3bd34589c1081c68 (in Thai)

Health Data Center. Percentage of the elderly population aged 60 and above with a normal body mass index (BMI) [Internet]. 2024 [cited 2024 Dec 7]. Available from: https://hdc.moph.go.th/skn/public/standard-report-detail/aa86b13e8cb60cae6c3216b7e3e5f151 (in Thai)

Health Data Center. Rate of new patients from cerebrovascular disease [Internet]. 2024 [cited 2024 Dec 7]. Available from: https://url.in.th/IMVsT (in Thai)

Jittanoon P, Buapetch A, Saksorngmuang P, Arab W, Wongyongsil S, Wauters Y. Cerebrovascular knowledge and preventive behaviors of cerebrovascular risk group: a case study of Huinang Sub-District, Trang Province. Songklanagarind Journal Of Nursing [Internet]. 2021 [cited 2024 Dec 7];41(2):13-25. Available from: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/nur-psu/article/view/242914/170799 (in Thai)

Yang M, Kang S, Lee J, Kim Y, Sung E, Lee K, et al. The effect of lifestyle changes on blood pressure control among hypertensive patients. Korean Journal of Family Medicine [Internet]. 2017 Jul 20 [cited 2024 Dec 7];38(4):173–80. Available from: https://doi.org/10.4082/kjfm.2017.38.4.173

Pragai J, Somjit N, Nipa L, Ploenta P, Natthanart R, Renu K. The effectiveness of an enhancing self-management program for people with hypertension. Thai Journal of Cardio-Thoracic Nursing [Internet]. 2017 [cited 2024 Dec 7];28(1):29-43. Available from: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/journalthaicvtnurse/article/view/101614/78714 (in Thai)

Murdaugh CL, Parsons MA, Pender NJ. Health promotion in nursing practice. 7th ed. United States of America: Julie Levin Alexander; 2015.

Lorlowhakarn S, Narintharuksa P, Tiratuntayaporn R, Romin I. Effectiveness of perception and prevention program with five bases on stroke in the life of hypertensive patients in sub-district health promoting hospital, Phuket Province. Journal of Health Science [Internet]. 2021 [cited 2024 Dec 7];30(6):1091-100. Available from: https://www.thaidj.org/index.php/JHS/article/view/11568/10010 (in Thai)

Srijompon T, Moolsart S, Piaseu N. The effectiveness of a self-regulation skill enhancement program for uncontrolled type 2 diabetes patients with overweight body mass index. in Kumphawapi District, Udon Thani Province. Journal Of The Royal Thai Army Nurses [Internet]. 2024 [cited 2024 Dec 7];25(1):186-94. Available from: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JRTAN/article/view/270420/181986 (in Thai)

Loykaew K, Vorapongsathorn S, Vorapongsathorn T, Chooratna K. The effectiveness of a health education program applying pender’s health promotion model on self health-care behavioral modification of patients with type 2 dabetes mellitus in Sub-District Health Promoting Hospital, Bankha District, Ratchaburi Province. Vajira Medical Journal: Journal of Urban Medicine [Internet]. 2019 [cited 2024 Dec 7];63(4):283-96. Available from: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/VMED/article/view/212549/166334 (in Thai)

Thanachaikhun N. Basic statistics for research. 4th ed. Bangkok: Witthayaphat; 2014.

Klinhom P, Sirikunwiwat J, Aoumuom E. The effects of self-awareness development program on stroke prevention behaviors among hypertensive patients with BMI exceeding standard. Journal of Prachomklao College of Nursing, Phetchaburi Province [Internet]. 2023 [cited 2024 Dec 7];6(2):102-18. Available from: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/pck/article/view/259867/178810 (in Thai)

Prawan A. The effectiveness of a health literacy enhancement developmental program in patients with uncontrolled hypertension at primary and holistic care department Phonchareon Hospital, Bueng Kan Province. [Internet]. 2024 [cited 2024 Dec 7] Available from: https://bkpho.moph.go.th/ssjweb/bkresearch/require/files/post-doc/20240418133035.pdf (in Thai)

Chaipukdee N, Wattanasukchai L, Chaengkham S. The effectiveness of health behavior modification program on reducing the risk of cardiovascular disease among hypertension and diabetes patients in Nongbuadaeng Hospital Chaiyaphum Province. Medical Journal Of Srisaket Surin Buriram Hospitals [Internet]. 2023 [cited 2024 Dec 7];38(2):393-402. Available from: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/MJSSBH/article/view/262793/180865 (in Thai)