ประสิทธิผลของแอปพลิเคชันที่ใช้การฝึกสติ ในการเลิกสูบบุหรี่: การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ

วีระชัย เขื่อนแก้ว; ณัฐธิรา ทิวาโต; วินัย รอบคอบ; วรภรณ์ ทินวัง; ศรีประไพ อินทร์ชัยเทพ; พิชญ์สินี มงคลศิริ

ผู้แต่ง

วีระชัย เขื่อนแก้ว วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครลำปาง คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
ณัฐธิรา ทิวาโต วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครลำปาง คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
วินัย รอบคอบ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครลำปาง คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
วรภรณ์ ทินวัง วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครลำปาง คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
ศรีประไพ อินทร์ชัยเทพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครลำปาง คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
พิชญ์สินี มงคลศิริ คณะแพทย์ศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก

คำสำคัญ:

การเลิกสูบบุหรี่ , แอปพลิเคชันที่ใช้การฝึกสติ, การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ

บทคัดย่อ

บทนำ: การสูบบุหรี่เป็นสาเหตุสำคัญของการเสียชีวิตก่อนวัยอันควรทั่วโลก การเลิกสูบบุหรี่สามารถลดความเสี่ยงดังกล่าวได้ ปัจจุบันมีการใช้แอปพลิเคชันที่อิงแนวคิดการฝึกสติเพื่อช่วยเลิกสูบบุหรี่ แต่ยังไม่มีข้อสรุปที่ชัดเจนเกี่ยวกับประสิทธิผลที่เกิดขึ้น

วัตถุประสงค์การวิจัย: เพื่อสังเคราะห์ข้อมูลเกี่ยวกับประสิทธิผลของแอปพลิเคชันที่ใช้การฝึกสติในการเลิกสูบบุหรี่

ระเบียบวิธีวิจัย: การศึกษานี้รวบรวมบทความวิจัยที่ตีพิมพ์ระหว่างปี พ.ศ. 2558 - 2567 โดยเลือกจากการวิจัยที่ใช้แอปพลิเคชันฝึกสติทั้งภาษาไทยและอังกฤษ ค้นหาข้อมูลใน 6 ฐานข้อมูล ได้แก่ CINAHL Complete, PubMed, Embase, Scopus, Google Scholar และ ThaiJo โดยใช้สถิติพรรณนาและการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัย: ผลงานวิจัยที่เกี่ยวข้องจำนวน 295 เรื่อง มีงานวิจัยตรงตามเกณฑ์คัดเข้าจำนวน 6 เรื่อง พบว่า แอปพลิเคชันฝึกสติที่ใช้ในการเลิกสูบบุหรี่มีองค์ประกอบหลัก คือ การรับรู้ความรู้สึกทางกาย ความเมตตาต่อตนเอง การรับรู้ถึงลมหายใจ และเทคนิค RAIN พร้อมด้วยฟีเจอร์ติดตามพฤติกรรมและการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ โปรแกรมส่วนใหญ่ใช้ระยะเวลา 22 – 30 วัน โดยฝึกวันละ 5 – 15 นาที ช่วยลดระดับความเครียดและความวิตกกังวลอย่างมีนัยสำคัญ เพิ่มโอกาสในการเลิกสูบบุหรี่ต่อเนื่องเป็นเวลา 7 วัน

สรุปผล: การสังเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหาแอปพลิเคชันฝึกสติในการเลิกสูบบุหรี่ ช่วยลดความเครียด ความวิตกกังวล และส่งเสริมการเลิกสูบบุหรี่ในระยะสั้น โดยโปรแกรมที่มีประสิทธิผลใช้เวลา 5 – 15 นาทีต่อวัน ต่อเนื่อง 22 – 30 วัน

ข้อเสนอแนะ: ควรส่งเสริมการวิจัยเกี่ยวกับประสิทธิผลของแอปพลิเคชันที่ใช้การฝึกสติในการเลิกสูบบุหรี่ที่มีการออกแบบอย่างเป็นระบบ โดยใช้เครื่องมือและตัวชี้วัดมาตรฐานเดียวกัน เพื่อลดความหลากหลายของข้อมูลและสามารถวิเคราะห์อภิมานในอนาคตได้

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

Sung H, Ferlay J, Siegel RL, Laversanne M, Soerjomataram I, Jemal A, et al. Global cancer statistics 2020: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: A Cancer Journal for Clinicians 2021;71(3):209-49.

Rigotti NA, Kruse GR, Livingstone-Banks J, Hartmann-Boyce J. Treatment of tobacco smoking: a review. JAMA 2022;327(6):566-77.

National Statistical Office, Ministry of digital economy and society. Health behaviour of population survey 2021. National Statistical Office, Ministry of Digital Economy and Society: Bangkok; 2021.

Jha P, Peto R. Global effects of smoking, of quitting, and of taxing tobacco. New England Journal of Medicine 2014;370(1):60-8.

Thitisak S. Tobacco control among nursing students in fundamentals of nursing practicum. Thai Journal of Nursing 2021;70(1):42-51. (in Thai)

Stead LF, Perera R, Bullen C, Mant D, Hartmann-Boyce J, Cahill K, et al. Nicotine replacement therapy for smoking cessation. Cochrane Database of Systematic Reviews 2018 May 31;5:CD000146.

Brewer JA, Elwafi HM, Davis JH. Craving to quit: psychological models and neurobiological mechanisms of mindfulness training as treatment for addictions. Psychology of Addictive Behaviors 2013;27(2):366-79.

Kabat-Zinn J. Wherever you go, there you are: mindfulness meditation in everyday life. New York: Hyperion; 1994.

Heffner JL, Vilardaga R, Mercer LD, Kientz JA, Bricker JB. Feature-level analysis of a novel smartphone application for smoking cessation. American Journal of Drug and Alcohol Abuse 2015;41(1):68-73.

Whittaker R, McRobbie H, Bullen C, Rodgers A, Gu Y, Dobson R. Mobile phone text messaging and app-based interventions for smoking cessation. Cochrane Database of Systematic Reviews 2019 Oct 22;10(10):CD006611

Vidrine JI, Spears CA, Heppner WL, Reitzel LR, Marcus MT, Cinciripini PM, et al. Efficacy of mindfulness-based addiction treatment (MBAT) for smoking cessation and lapse recovery: a randomized clinical trial. Journal of Consulting and Clinical Psychology 2016;84(9):824-38.

Garrison KA, Pal P, O’Malley SS, Pittman BP, Gueorguieva R, Rojiani R, et al. Craving to quit: a randomized controlled trial of smartphone app–based mindfulness training for smoking cessation. Nicotine and Tobacco Research 2020;22(3):324-31.

Minami H, Nahvi S, Arnsten JH, Brinkman HR, Rivera-Mindt M, Wetter DW, et al. A pilot randomized controlled trial of smartphone-assisted mindfulness-based intervention with contingency management for smokers with mood disorders. Experimental and Clinical Psychopharmacology 2021;1:1–27.

Chhabra D, Tushya T, Penberthy J, Sripada RK, Sigel BA, Elwy AR. Effectiveness of remotely delivered mindfulness and acceptance and commitment therapy-based smoking cessation programs: a systematic review. Current Psychology 2024;43:8158–72.

Guo YQ, Chen Y, Dabbs AD, Wu Y. The effectiveness of smartphone app–based interventions for assisting smoking cessation: systematic review and meta-analysis. Journal of Medical Internet Research 2023;25:e43242.

The Joanna Briggs Institute. Reviewers’ manual 2021 edition. Australia: Solito Fine Colour Printers; 2021.

Asfar T, Koru-Sengul T, Annane D, McClure LA, Perez A, Antoni MA, et al. Reach versus effectiveness: the design and protocol of randomized clinical trial testing a smartphone application versus in-person mindfulness-based smoking cessation intervention among young cancer survivors. Contemporary Clinical Trials Communications 2021;22:1-12.

Mhende J, Bell SA, Cottrell-Daniels C, Luong J, Streiff M, Dannenfelser M, et al. Mobile delivery of mindfulness-based smoking cessation treatment among low-income adults during the COVID-19 pandemic: pilot randomized controlled trial. JMIR Formative Research 2021;5(7):1-14.

Asfar T, Alcaide ML, Jones DL, McClure LA, Brewer J, Lee DJ, et al. HIV patients’ perceptions of a potential multi-component mindfulness-based smoking cessation smartphone application intervention. PLOS ONE 2022;17(8):1-20.

Cioe PA, Sokolovsky AW, Brewer JA, Kahler CW. App-delivered mindfulness training to reduce anxiety in people with HIV who smoke: a one-armed feasibility trial. International Journal of Environmental Research and Public Health 2023;20(6):1-11.

Bandura A. Social cognitive theory of self-regulation. Organizational Behavior and Human Decision Processes 1991;50(2):248-87.

Chomnard P, Matrakul M, Phadeanok N, Singkhon O. Counselling for smoking cessation by self-regulation. Thai Journal of Nursing 2020;69(1):54-61. (in Thai)

Pichayapa P, Tepsatitporn S, Juntapremjit S. Reduction of smoking and cigarette craving in adolescents with smoking addiction using transcranial direct current stimulation integrated with mindfulness-based therapy programs. Nursing Journal of The Ministry of Public Health 2020;30(3):62-73. (in Thai)

Richard M, Rick H. Buddha's Brain. 5th ed. Bangkok: Amarin; 2015.

Spears CA, Abroms LC, Glass CR, Hedeker D, Eriksen MP, Cottrell-Daniels C, et al. Mindfulness-based smoking cessation enhanced with mobile technology (iQuit Mindfully): pilot randomized controlled trial. JMIR mHealth and uHealth. 2019;7(6):e13059.