The การศึกษาประสิทธิผลและความปลอดภัยระหว่างตำรับยาศุขไสยาศน์ที่มีกัญชาปรุงผสมและ ตำรับยาศุขไสยาศน์ที่ไม่มีกัญชาปรุงผสม ในผู้ป่วยที่นอนไม่หลับ

บทคัดย่อ

บทนำและวัตถุประสงค์: การนอนหลับเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับที่มนุษย์ลำดับต้น ๆ โดยควรมีวงจรการนอน
หลับที่ดีและมีคุณภาพ หากการนอนหลับไม่เพียงพอหรือมีปัญหาการนอนหลับอาจส่งผลต่อสุขภาพร่างกายและสุขภาพจิตได้ปัจจุบันประชาชนมีปัญหาเรื่องอาการนอนไม่หลับเป็นจำนวนมากโรงพยาบาลการแพทย์แผนไทย และการแพทย์ผสมผสานมีการรักษาผู้ป่วยอาการนอนไม่หลับจะเน้นใช้ตำรับยาสมุนไพรเพื่อบรรเทาอาการและมีการใช้ตำรับยาสมุนไพรในการบรรเทาอาการนอนไม่หลับทั้งตำรับยาที่มีกัญชาและไม่มีกัญชาปรุงผสม ผู้วิจัยจึงสนใจที่จะศึกษาเปรียบเทียบประสิทธิผลและความปลอดภัยของตำรับยาศุขไสยาศน์แบบผสมกัญชากับตำรับยาศุขไสยาศน์ที่ไม่ผสมกัญชา ในผู้ป่วยที่นอนไม่หลับเพื่อเป็นข้อมูลในการพัฒนาและต่อยอดการวิจัยการใช้ยาศุขไสยาศน์ในผู้ป่วยที่นอนไม่หลับต่อไปในอนาคตได้การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อประเมินประสิทธิผลระหว่างตำรับยาศุขไสยาศน์ที่มีกัญชาปรุงผสมและตำรับยาศุขไสยาศน์ที่ไม่มีกัญชาปรุงผสมที่มีต่อคุณภาพการนอนหลับ (2) เพื่อประเมินผลความปลอดภัยจากการประเมินความรุนแรงและอาการไม่พึงประสงค์จากการรับประทานยาศุขไสยาศน์ในการใช้ยาศุขไสยาศน์ในผู้ป่วยที่นอนไม่หลับ และ (3) เพื่อประเมินระดับความพึงพอใจในการใช้ยาศุขไสยาศน์ในอาการนอนไม่หลับ

วิธีการศึกษา: งานวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงทดลองแบบสุ่มเปรียบเทียบโดยปกปิดทั้งสองด้าน (experimental
study; double-blinded, randomizedcontrol trial) โดยศึกษาในผู้ป่วยที่มีอาการนอนไม่หลับหรือหลับยากเรื้อรัง ที่มารักษาตัวอยู่ที่โรงพยาบาลการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ผสมผสาน จํานวน 84รายโดยประเมินคุณภาพการนอนด้วย Pittsburgh Sleep Quality Index และวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา สถิติ independent t-test  และสถิติ paired t-test

 ผลการศึกษา: ผู้เข้าร่วมวิจัยมีผลรวมคุณภาพการนอนหลับเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยระหว่างกลุ่มที่ได้รับตํา
รับยาศุขไสยาศน์ที่มีกัญชามีคะแนนก่อนการรักษาเท่ากับ 10.45 ± 3.79 หลังการรักษาเท่ากับ 5.91 ± 2.72 และที่ไม่มีกัญชาปรุงผสมก่อนรักษามีคะแนนเท่ากับ 10.49 ± 3.15 หลังการรักษาเท่ากับ 6.68 ± 1.75 และรับตํารับยาศุขไสยาศน์ที่มีกัญชาผสมกับไม่มีกัญชาผสมมีคะแนนลดลงอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ (p < 0.05) และเมื่อเปรียบเทียบระหว่างกลุ่ม
ไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ (p > 0.05) และจากผลการประเมินเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา พบว่ามีผู้เข้าร่วมมีอาการไม่พึงประสงค์ชนิดไม่รุนแรงคือแสบร้อนท้องและแสบร้อนกลางอกแต่สามารถจัดการได้ จากการใช้ตํารับยาศุขไสยาศน์และอาการโดยภาพรวมของคุณภาพชีวิตจากการประเมิน ESASในแต่ละด้านทั้ง ด้านอาการปวด อาการเหนื่อย/อ่อนเพลียอาการคลื่นไส้อาการซึมเศร้าอาการวิตกกังวลอาการง่วงซึม/สะลึมสะลืออาการ
เบื่ออาหารอาการไม่สบายทั้งกายและใจอาการหอบเหนื่อยและอาการอื่น ๆ มีคะแนน ESASลดลงอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ (p < 0.05) อีกทั้งมีผู้เข้าร่วมการวิจัยกลุ่มที่ได้รับตํารับยาศุขไสยาศน์ที่มีกัญชาปรุงผสมผสม หลังจากได้รับประทานตํารับยาไปแล้วมีความพึงพอใจในการนอนเพิ่มขึ้นโดยเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ (p < 0.05) ส่วนผู้เข้าร่วมการวิจัยกลุ่มที่ได้รับตํารับยาศุขไสยาศน์ที่ไม่มีกัญชาเป็นส่วนผสมนั้น หลังจากได้รับประทานตํารับยาไปแล้ว มีความพึงพอใจในการนอนหลับเพิ่มขึ้นแต่ไม่ได้เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ (p > 0.05) แต่เมื่อเปรียบเทียบความพึงพอใจทั้ง 2กลุ่มพบว่าไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ (p > 0.05)
อภิปรายผล: จากการเปรียบเทียบความพึงพอใจในการนอนหลับในครั้งนี้อธิบายได้ว่ากลุ่มตัวอย่างที่ได้รับ
ตํารับยาศุขไสยาศน์ที่มีกัญชาปรุงผสมมีระดับคะแนนความพึงพอใจในการนอนหลับก่อนและหลังการได้รับยาแตกต่างกันอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติเช่น ประเด็นคําถามด้านการนอนหลับสนิทขึ้น ไม่ตื่นระหว่างคืน คุณภาพการนอนเพิ่มมากขึ้น เป็นต้น เหตุผลที่ทําให้ก่อนและหลังการรับยามีคะแนนความพึงพอใจต่างกันนั้น อาจเป็นเพราะตํารับยาดังกล่าวมีกัญชาปรุงผสมอยู่ซึ่งกัญชามีสารสําคัญอย่าง Delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) ที่ช่วยทําให้ผ่อนคลาย เคลิ้มสุขนอนหลับแต่อย่างไรก็ตาม เมื่อพิจารณาในส่วนของความพึงพอใจในการนอนหลับหลังจากได้รับตํารับยาศุขไสยาศน์ที่ไม่มีกัญชาปรุงผสม พบว่า ระดับคะแนนความพึงพอใจมีการเพิ่มมากขึ้นและช่วยในเรื่องการนอนหลับได้เช่นเดียวกัน แต่ไม่มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติทั้งก่อนและหลังการได้รับยาจากการเก็บข้อมูลระดับคะแนนความพึงพอใจทั้ง 2 ตํารับ พบว่าการได้รับยาสมุนไพรทั้ง 2 ตํารับผู้เข้าร่วมการวิจัยมีคะแนนความพึงพอใจในการนอนหลับเพิ่มมากขึ้น ทั้งนี้เนื่องจากตํารับยาศุขไสยาศน์ทั้ง 2 ตํารับมีส่วนประกอบจากสมุนไพรตัวเดียวกัน จํานวน 11 ชนิด และจากข้อมูลฤทธิ์ของยาสมุนไพรในตํารับมีฤทธิ์ในการช่วยส่งเสริมคุณภาพการนอนหลับได้นอกเหนือจาก พืชกัญชา เช่น ดีปลีสะเดาขิงและลูกจันทน์

ข้อสรุปและข้อเสนอแนะ: ผลการศึกษานี้พบว่าตํารับยาศุขไสยาศน์ทั้งสองตํารับมีประสิทธิผลในการรักษาอาการผู้ป่วยที่มีภาวะนอนไม่หลับได้อย่างมีนัยสําคัญและมีความปลอดภัยโดยทั้งสองกลุ่มให้ผลไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ หากมีการส่งเสริมข้อมูลการวิจัยมากขึ้นจะสามารถช่วยแก้ปัญหาสุขภาพประชาชนและลดปัญหาโรคเรื้อรังที่เกิดจากอาการนอนไม่หลับได้อย่างปลอดภัย หากมีการวิจัยในอนาคตควรมีการศึกษาฤทธิ์ของสารสําคัญในตํารับยาโดยอาจร่วมมือกับหน่วยงานภายนอกเพื่อให้มีการใช้หลักการและหลักฐานเชิงวิทยาศาสตร์มารองรับอย่างเป็นระบบ