ภูมิปัญญาหมอพื้นบ้านชาติพันธุ์กุย: กรณีศึกษาหมอพื้นบ้าน 7 ราย ตำบลปราสาท อำเภอห้วยทับทัน จังหวัดศรีสะเกษ

บทคัดย่อ

การศึกษาภูมิปัญญาหมอพื้นบ้านมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานภาพและบทบาทความรู้ภูมิปัญญาในการรักษาโรคของหมอพื้นบ้านที่อาศัยอยู่ในชุมชนชาติพันธุ์กุย ตำบลปราสาท อำเภอห้วยทับทัน จังหวัดศรีสะเกษ การวิจัยเชิงคุณภาพนี้ คัดเลือกหมอพื้นบ้านที่ได้รับการยอมรับจากชุมชนและมีประสบการณ์รักษานานกว่า 10 ปี แบบเจาะจง จำนวน 7 คน โดยใช้แบบสอบถามและการสัมภาษณ์เชิงลึก มีระยะเวลาศึกษาเดือนมิถุนายน 2561 - มินายน 2562 ผลการวิจัยพบว่า หมอพื้นบ้านส่วนใหญ่เป็นเพศชาย จำนวน 5 คน หมอพื้นบ้านทั้งหมดประกอบอาชีพหลักด้านเกษตรกรรมทำนา หมอพื้นบ้านจัดกลุ่มเป็นหมอพิธีกรรมเป่าคาถา 4 คน หมอลำพระอินทร์ และหมอตำแย พบหมอพื้นบ้านมีประสบการณ์การรักษานานกว่า 10 ปีขึ้นไป หมอพื้นบ้านมีอายุ 60 ปีขึ้นไป ได้รับการยอมรับนับถือจากคนในชุมชน โดยมีเหตุจูงใจที่สำคัญที่ให้มาเป็นหมอพื้นบ้านคือคนในครอบครัวหรือบรรพบุรุษเป็นหมอพื้นบ้าน มีความสนใจและมีจิตใจอยากช่วยเหลือผู้อื่น หมอพื้นบ้านนั้นได้รับสืบทอดจากบรรพบุรุษ อาจารย์ และสิ่งเหนือธรรมชาติ กระบวนการการรักษาอาศัยการสังเกตควบคู่กับการซักประวัติและตรวจร่างกาย การรักษาของหมอพิธีกรรมเป่าคาถาโดยการบริกรรมคาถาเป่าบริเวณที่มีอาการและใช้สมุนไพรในการทำยาพอกและน้ำมันทาหมอลำพระอินทร์ จะเข้าทรงสื่อสารกับครูอาจารย์หรือผีจะรำเพื่อทำการรักษา และหมอตำแยให้การดูแลมารดาตั้งครรภ์และหลังคลอด แนะนำใช้สมุนไพรต้มดื่มบำรุงน้ำนม ต้มน้ำอาบ และนัดติดตามการรักษาจนผู้ป่วยอาการดีขึ้น ทำให้เป็นทางเลือกและที่พึ่งของชุมชนชาติพันธุ์กุยในด้านสุขภาพ