This is an outdated version published on 2021-11-24. Read the most recent version.
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการใช้สารกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรในเขตภาคเหนือ
Article Sidebar
เผยแพร่แล้ว:
พ.ย. 24, 2021
Versions:
2021-11-24 (1)
คำสำคัญ:
แบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ พฤติกรรมการใช้สารกำจัดศัครูพืช ปัจจัยทำนาย เกษตรกร
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาความสัมพันธ์เชิงทำนายครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยทำนายพฤติกรรมการใช้สารกำจัดศัตรูพืช กลุ่มตัวอย่างคือเกษตรกรในเขตภาคเหนือ จำนวน 546 คน เลือกกลุ่มตัวอย่างแบบหลายขั้นตอน (Multistage sampling) เก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง โดยแบบสัมภาษณ์มีค่าดัชนีความสอดคล้องระหว่าง 0.67-1.0 และค่าความเชื่อมั่นของแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพโดยรวมเท่ากับ 0.78 (รายด้านมีค่าระหว่าง 0.80-0.88) ค่าความเชื่อมั่นของพฤติกรรมการใช้สารกำจัดศัตรูพืช เท่ากับ 0.90 ผลการวิจัยพบว่าตัวแปรที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการใช้สารกำจัดศัตรูพืช ได้แก่ การรับรู้ประโยชน์ของการใช้สารกำจัดศัตรูพืชที่ถูกวิธี (β= .122, p < .01) การรับรู้อุปสรรคของการใช้สารกำจัดศัตรูพืชที่ถูกวิธี (β= .219, p < .001) เพศหญิง (β= -.092, p < .05) และ รายได้ (β= .101, p < .05) สามารถเขียนสมการทำนายพฤติกรรมการใช้สารกำจัดศัตรูพืชได้ดังนี้
พฤติกรรมการใช้สารกำจัดศัตรูพืช = 2.671+ 0.152(การรับรู้ประโยชน์) + 0.199(การรับรู้อุปสรรค) -0.066(เพศหญิง) + 7.659(รายได้)
ดังนั้นควรดำเนินการโดยการให้ความรู้ตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ โดยเน้นความรู้เกี่ยวกับประโยชน์ของพฤติกรรมการใช้สารกำจัดศัตรูพืช สร้างความเข้าใจและปรับการรับรู้เกี่ยวกับอุปสรรคของการปฏิบัติพฤติกรรมการใช้สารกำจัดศัตรูพืชที่ถูกต้องและการใช้อุปกรณ์ป้องกันตนเอง
Article Details
How to Cite
บท
บทความวิจัย
Journal of Safety and Health is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) licence, unless otherwise stated.
References
กองโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. (2562). รายงานสถานการณ์โรคและภัยสุขภาพจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม ปี2561. สืบค้นวันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2564 จากhttp://envocc.ddc.moph.go.th/uploads/situation2/2561/2561_01_envocc_situation.pdf)
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. รายงานข้อมูลสำคัญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. จำนวนครัวเรือน
เกษตรกร. สืบค้นวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2564 จาก https://www.moac.go.th/site-home.
จีระศักดิ์ เจริญพันธ์ และเฉลิมพล ตันสกุล. (2550). พฤติกรรมสุขภาพ. ขอนแก่น: โรงพิมพ์คลังนานา
วิทยา.
ชัชวาลย์ จันทรวิจิตร. (2561). อันตรายของสารกำจัดศัตรูพืช. พิษณุโลก: การพิมพ์ดอทคอม.
บัวทิพย์ แดงเขียน, พิมพรรณ รัตนโกมล, อัศวเดช สละอวยพร, และ มณฑาทิพย์ สุรินทร์อาภรณ์.
(2560). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันอันตรายจากการใช้สารเคมีกําาจัดศัตรูพืชของเกษตรกร จังหวัดชัยนาท. วารสารการพยาบาลและการศึกษา, 10(7), 107-122.
น้ำเงิน จันทรมณี. (2560). พฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชและประสิทธิผลของการให้อาชีวศึกษาที่
มีผลต่อความรู้ทางด้านความปลอดภัยของเกษตรกรพื้นที่ต้นน้ำ จังหวัดพะเยา. วารสารความ
ปลอดภัยและสุขภาพ, 10(37), 35-45.
วิชชาดา สิมลา และตั้ม บุญรอด. (2555). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันสารเคมีกําจัด
ศัตรูพืชของเกษตรกรในตําบล แหลมโตนด อําเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง. วารสารสาธารณสุขศาสตร์ 42(2), 103-113.
ศิริพร สมบูรณ์,ทัศนีย์ รวิวรกุล, ยุวดี วิทยพันธ์, และศิปภา ภุมมารักษ์. (2561). ความสัมพันธ์ระหว่างแบบ
แผนความเชื่อด้านสุขภาพกับพฤติกรรมการป้องกันอันตรายจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชใน
เกษตรกรผู้ปลูกไม้ดอกไม้. วารสารการแพทย์และวิทยาศาสตร์สุขภาพ, 25(3); 1-13.
ศิริวรรณ ฉันเจริญ, อรพันธ์ อันติมานนท์, และโกวิทย์ บุญมีพงศ์. (2553). คู่มือเกษตรกรปลอดโรค
สำหรับเกษตรกรและอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน. กรุงเทพ: โรงพิมพ์ชุมชนสหกรณ์
การเกษตรแห่งประเทศไทย.
สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. (2563). ข้อมูลนำเข้าสารกำจัดศัตรูพืช. กทม.: สำนักงานเศรษฐกิจ
การเกษตร.
สำนักโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. (2553).
คู่มือเกษตรกรปลอดโรคสำหรับเกษตรกรและอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน. นนทบุรี: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
อาภาพร เผ่าวัฒนา, สุรินธร กลัมพากร, สุนีย์ ละกำปั่น, และขวัญใจ อำนาจสัตย์ซื่อ. (2555). การสร้าง
เสริมสุขภาพและป้องกันโรคในชุมชน: การประยุกต์แนวคิดและทฤษฎีสู่การปฏิบัติ. (พิมพ์ครั้งที่
2). ขอนแก่น: โรงพิมพ์คลังนานา.
Anang, B. T. & Amikuzuno, J. (2015). Factors influencing pesticide use in smallholder rice production
in Northern Ghana. Agriculture, Forestry and Fisheries, 4(2), 77-82.
Abdollahzadeh, G. & Sharifzadeh, M. S. (2021). Predicting farmers' intention to use PPE for prevent
pesticide adverse effects: An examination of the Health Belief Model (HBM). Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 20, 40-47.
Alavanja, M. C. R., Hoppin, J. A., & Kamel, F. (2004). Health Effects of Chronic Pesticide Exposure:
Cancer and Neurotoxicity. Annual Review of Public Health, 25(1), 155–197. https://doi.org/10.1146/annurev.publhealth.25.101802.123020
Deziel, N. C., Friesen, M. C., Hoppin, J. A., Hines, C. J., Thomas, K., & Beane Freeman, L. E. (2015).
A Review of Nonoccupational Pathways for Pesticide Exposure in Women Living in
Agricultural Areas. Environmental Health Perspectives. National Institute of Environmental
Health Science. https://doi.org/10.1289/ehp.1408273
Everett, C. J., Thompson, O. M., & Dismuke, C. E. (2017). Exposure to DDT and diabetic nephropathy
among Mexican Americans in the 1999–2004 National Health and Nutrition Examination
Survey. Environmental Pollution, 222, 132–137. https://doi.org/10.1016/j.envpol.2016.12.069
Henríquez-Hernández, L. A., Luzardo, O. P., Valerón, P. F., Zumbado, M., Serra-Majem, L., Camacho, M., González-Antuña, A., & Boada, L. D. (2017). Persistent organic pollutants and risk of diabetes and obesity on healthy adults: Results from a cross-sectional study in Spain. The Science of the total environment, 607-608, 1096–1102.
https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2017.07.075
Ismail, A. A., Bodner, T. E., & Rohlman, D. S. (2012). Neurobehavioral performance among
agricultural workers and pesticide applicators: A meta-analytic study. Occupational and Environmental Medicine, 69(7), 457-464. https://doi.org/10.1136/oemed-2011-100204
Janz, N. K., & Becker M. H. (1984). The health belief model: a decade later. Health education
Quarterly, 11(1), 1-47.
Jin J., Wang W., He R. & Gong H. (2017). Pesticide Use and Risk Perceptions among Small-Scale
Farmers in Anqiu County, China. International Journal of Environmental Research and Public
Health, 14(29), 1-10 doi:10.3390/ijerph14010029
Juntarawijit, C., & Juntarawijit, Y. (2018). Association between diabetes and pesticides: a case-control
study among Thai farmers. Environmental health and preventive medicine, 23(1), 3.
https://doi.org/10.1186/s12199-018-0692-5
Kamel, F., & Hoppin, J. A. (2004). Association of Pesticide Exposure with Neurologic
Dysfunction and Disease. Environmental Health Perspectives, 112(9), 950–958. https://doi.org/10.1289/ehp.7135
Kim, K. H., Kabir, E., & Jahan, S. A. (2017). Exposure to pesticides and the associated human health effects. Science of the Total Environment 575, 525–535. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2016.09.009
Rosenstock, I. M. (1974). Historical origins of the health belief model. In M. H. Becker. (Ed.).
The Health Belief Model and Personal Health Behavior. Thorofare, N.J. : C. B. Slack.
Rezaei, R. & Mianaji S. (2019). Using the health belief model to understand farmers’ intentions
to engage in the on-farm food practice practices in Iran. Journal of Agricultural Science and
Technology, 21(3): 561-574.
Rignell-Hydbom, A., Lidfeldt, J., Kiviranta, H., Rantakokko, P., Samsioe, G., Agardh, C. D., & Rylander, L. (2009). Exposure to p,p′-DDE: A risk factor for type 2 diabetes. PLOS ONE, 4(10), e7503. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0007503
Tang, M., Chen, K., Yang, F., & Liu, W. (2014). Exposure to organochlorine pollutants and type 2 diabetes: A systematic review and meta-analysis. PLOS ONE. Public Library of Science. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0085556
Zafarzadeh A., Mirkarimi S.K., Bay A., & Heidari A., (2019). Determinants of farmers’ health
behaviors on poisoning with pesticides in Golestan Province: based on the health belief model. Journal of Research Development in Nursing and Midwifery, 16(2), 41-51.
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. รายงานข้อมูลสำคัญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. จำนวนครัวเรือน
เกษตรกร. สืบค้นวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2564 จาก https://www.moac.go.th/site-home.
จีระศักดิ์ เจริญพันธ์ และเฉลิมพล ตันสกุล. (2550). พฤติกรรมสุขภาพ. ขอนแก่น: โรงพิมพ์คลังนานา
วิทยา.
ชัชวาลย์ จันทรวิจิตร. (2561). อันตรายของสารกำจัดศัตรูพืช. พิษณุโลก: การพิมพ์ดอทคอม.
บัวทิพย์ แดงเขียน, พิมพรรณ รัตนโกมล, อัศวเดช สละอวยพร, และ มณฑาทิพย์ สุรินทร์อาภรณ์.
(2560). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันอันตรายจากการใช้สารเคมีกําาจัดศัตรูพืชของเกษตรกร จังหวัดชัยนาท. วารสารการพยาบาลและการศึกษา, 10(7), 107-122.
น้ำเงิน จันทรมณี. (2560). พฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชและประสิทธิผลของการให้อาชีวศึกษาที่
มีผลต่อความรู้ทางด้านความปลอดภัยของเกษตรกรพื้นที่ต้นน้ำ จังหวัดพะเยา. วารสารความ
ปลอดภัยและสุขภาพ, 10(37), 35-45.
วิชชาดา สิมลา และตั้ม บุญรอด. (2555). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันสารเคมีกําจัด
ศัตรูพืชของเกษตรกรในตําบล แหลมโตนด อําเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง. วารสารสาธารณสุขศาสตร์ 42(2), 103-113.
ศิริพร สมบูรณ์,ทัศนีย์ รวิวรกุล, ยุวดี วิทยพันธ์, และศิปภา ภุมมารักษ์. (2561). ความสัมพันธ์ระหว่างแบบ
แผนความเชื่อด้านสุขภาพกับพฤติกรรมการป้องกันอันตรายจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชใน
เกษตรกรผู้ปลูกไม้ดอกไม้. วารสารการแพทย์และวิทยาศาสตร์สุขภาพ, 25(3); 1-13.
ศิริวรรณ ฉันเจริญ, อรพันธ์ อันติมานนท์, และโกวิทย์ บุญมีพงศ์. (2553). คู่มือเกษตรกรปลอดโรค
สำหรับเกษตรกรและอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน. กรุงเทพ: โรงพิมพ์ชุมชนสหกรณ์
การเกษตรแห่งประเทศไทย.
สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. (2563). ข้อมูลนำเข้าสารกำจัดศัตรูพืช. กทม.: สำนักงานเศรษฐกิจ
การเกษตร.
สำนักโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. (2553).
คู่มือเกษตรกรปลอดโรคสำหรับเกษตรกรและอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน. นนทบุรี: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
อาภาพร เผ่าวัฒนา, สุรินธร กลัมพากร, สุนีย์ ละกำปั่น, และขวัญใจ อำนาจสัตย์ซื่อ. (2555). การสร้าง
เสริมสุขภาพและป้องกันโรคในชุมชน: การประยุกต์แนวคิดและทฤษฎีสู่การปฏิบัติ. (พิมพ์ครั้งที่
2). ขอนแก่น: โรงพิมพ์คลังนานา.
Anang, B. T. & Amikuzuno, J. (2015). Factors influencing pesticide use in smallholder rice production
in Northern Ghana. Agriculture, Forestry and Fisheries, 4(2), 77-82.
Abdollahzadeh, G. & Sharifzadeh, M. S. (2021). Predicting farmers' intention to use PPE for prevent
pesticide adverse effects: An examination of the Health Belief Model (HBM). Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 20, 40-47.
Alavanja, M. C. R., Hoppin, J. A., & Kamel, F. (2004). Health Effects of Chronic Pesticide Exposure:
Cancer and Neurotoxicity. Annual Review of Public Health, 25(1), 155–197. https://doi.org/10.1146/annurev.publhealth.25.101802.123020
Deziel, N. C., Friesen, M. C., Hoppin, J. A., Hines, C. J., Thomas, K., & Beane Freeman, L. E. (2015).
A Review of Nonoccupational Pathways for Pesticide Exposure in Women Living in
Agricultural Areas. Environmental Health Perspectives. National Institute of Environmental
Health Science. https://doi.org/10.1289/ehp.1408273
Everett, C. J., Thompson, O. M., & Dismuke, C. E. (2017). Exposure to DDT and diabetic nephropathy
among Mexican Americans in the 1999–2004 National Health and Nutrition Examination
Survey. Environmental Pollution, 222, 132–137. https://doi.org/10.1016/j.envpol.2016.12.069
Henríquez-Hernández, L. A., Luzardo, O. P., Valerón, P. F., Zumbado, M., Serra-Majem, L., Camacho, M., González-Antuña, A., & Boada, L. D. (2017). Persistent organic pollutants and risk of diabetes and obesity on healthy adults: Results from a cross-sectional study in Spain. The Science of the total environment, 607-608, 1096–1102.
https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2017.07.075
Ismail, A. A., Bodner, T. E., & Rohlman, D. S. (2012). Neurobehavioral performance among
agricultural workers and pesticide applicators: A meta-analytic study. Occupational and Environmental Medicine, 69(7), 457-464. https://doi.org/10.1136/oemed-2011-100204
Janz, N. K., & Becker M. H. (1984). The health belief model: a decade later. Health education
Quarterly, 11(1), 1-47.
Jin J., Wang W., He R. & Gong H. (2017). Pesticide Use and Risk Perceptions among Small-Scale
Farmers in Anqiu County, China. International Journal of Environmental Research and Public
Health, 14(29), 1-10 doi:10.3390/ijerph14010029
Juntarawijit, C., & Juntarawijit, Y. (2018). Association between diabetes and pesticides: a case-control
study among Thai farmers. Environmental health and preventive medicine, 23(1), 3.
https://doi.org/10.1186/s12199-018-0692-5
Kamel, F., & Hoppin, J. A. (2004). Association of Pesticide Exposure with Neurologic
Dysfunction and Disease. Environmental Health Perspectives, 112(9), 950–958. https://doi.org/10.1289/ehp.7135
Kim, K. H., Kabir, E., & Jahan, S. A. (2017). Exposure to pesticides and the associated human health effects. Science of the Total Environment 575, 525–535. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2016.09.009
Rosenstock, I. M. (1974). Historical origins of the health belief model. In M. H. Becker. (Ed.).
The Health Belief Model and Personal Health Behavior. Thorofare, N.J. : C. B. Slack.
Rezaei, R. & Mianaji S. (2019). Using the health belief model to understand farmers’ intentions
to engage in the on-farm food practice practices in Iran. Journal of Agricultural Science and
Technology, 21(3): 561-574.
Rignell-Hydbom, A., Lidfeldt, J., Kiviranta, H., Rantakokko, P., Samsioe, G., Agardh, C. D., & Rylander, L. (2009). Exposure to p,p′-DDE: A risk factor for type 2 diabetes. PLOS ONE, 4(10), e7503. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0007503
Tang, M., Chen, K., Yang, F., & Liu, W. (2014). Exposure to organochlorine pollutants and type 2 diabetes: A systematic review and meta-analysis. PLOS ONE. Public Library of Science. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0085556
Zafarzadeh A., Mirkarimi S.K., Bay A., & Heidari A., (2019). Determinants of farmers’ health
behaviors on poisoning with pesticides in Golestan Province: based on the health belief model. Journal of Research Development in Nursing and Midwifery, 16(2), 41-51.