การประเมินผลกระทบต่อสุขภาพประชาชนภายหลังถ่ายโอนโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ให้กับองค์การบริหารส่วนจังหวัด กรณีศึกษาจังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

              การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลกระทบต่อสุขภาพประชาชนภายหลังถ่ายโอนโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลให้กับองค์การบริหารส่วนจังหวัด ใช้รูปแบบการวิจัยแบบผสมผสาน ประกอบด้วยการวิจัยเชิงปริมาณ และการวิจัยเชิงคุณภาพโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่ม ดำเนินการระหว่างเดือนมกราคม-ตุลาคม 2567        กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วย ผู้บริหาร 30 คน เจ้าหน้าที่สาธารณสุข 150 คน และประชาชนผู้รับบริการ 560 คน รวมทั้งกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำหรับการสัมภาษณ์และสนทนากลุ่ม 88 คน เครื่องมือวิจัยประกอบด้วยแบบสอบถามที่ผ่านการตรวจสอบความตรงตามเนื้อหา (IOC = 0.85-0.88) และความเที่ยง (α = 0.86) และแนวคำถามการสัมภาษณ์เชิงลึกที่มีความตรง = 0.96 การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนา สถิติเชิงอนุมาน และการวิเคราะห์เนื้อหา

                   ผลการศึกษาพบว่า ผลกระทบต่อสุขภาพประชาชนในพื้นที่รับผิดชอบ กลุ่มอำเภอพื้นที่ถ่ายโอน รพ.สต. ทุกแห่ง จากการเปรียบเทียบค่าดัชนีโรคร่วมชาร์ลสัน (CCI Score) มีค่าเฉลี่ย CCI Score 506.21 ต่อ 1,000 ประชากร ซึ่งมีค่าเฉลี่ยสูงกว่ากลุ่มที่ถ่ายโอน รพ.สต บางส่วนและกลุ่มไม่ถ่ายโอน และอายุเฉลี่ย พบว่า ค่าเฉลี่ยอายุ 42.20 ปี ผลลัพธ์การเข้าถึงบริการสุขภาพทุกมิติ (4A Framework) โดยมิติความพร้อมใช้งาน (Availability) ได้รับผลกระทบมากที่สุด (-0.36) ความพร้อมทรัพยากรลดลงอย่างมีนัยสำคัญ (p<0.05) พบอัตราป่วยรายใหม่ของโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงหลังการถ่ายโอนสูงกว่าก่อนถ่ายโอน (1155.14 vs 897.42 ต่อแสนประชากร, p=0.042) และคะแนนประสิทธิผลการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน (QCB-DM) ต่ำกว่าก่อนการถ่ายโอน การวิจัยนี้เสนอแนวทางพัฒนา 5 ยุทธศาสตร์หลัก ได้แก่ การพัฒนาระบบสุขภาพดิจิทัลแบบมีส่วนร่วม การสร้างเครือข่ายสุขภาพชุมชนแบบบูรณาการ การพัฒนาและรักษาบุคลากรที่มีคุณภาพ การสร้างระบบประกันคุณภาพแบบดิจิทัลและโปร่งใส และการสร้างความมั่นคงทางการเงินและความยั่งยืน เพื่อสร้างสมดุลระหว่างการกระจายอำนาจกับการรักษามาตรฐานการบริการสุขภาพปฐมภูมิอย่างยั่งยืน