การพัฒนาระบบการดูแลสุขภาพจิตสำหรับนักศึกษาในสถาบันอุดมศึกษา

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อพัฒนาระบบการดูแลสุขภาพจิตสำหรับนักศึกษาในสถาบัน อุดมศึกษา และ 2) เพื่อศึกษาความเป็นไปได้ในการนำระบบไปใช้ แบ่งการศึกษาออกเป็น 3 ระยะ ได้แก่   ระยะที่ 1 วิเคราะห์สถานการณ์ ความต้องการและความจำเป็นการพัฒนาระบบการดูแลสุขภาพจิตสำหรับนักศึกษาจากการรวบรวมข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยวิธีการสังเกต การสัมภาษณ์และการสนทนากลุ่มกับผู้บริหารสถาบัน การศึกษา จำนวน 12 คน บุคลากรสายวิชาการและสายสนับสนุนที่เกี่ยวข้อง จำนวน 20 คน นักศึกษาที่เคยใช้บริการดูแลสุขภาพจิต จำนวน 25 คน ญาติของนักศึกษาที่มีปัญหาทางด้านสุขภาพจิต จำนวน 3 คน ระยะที่ 2 พัฒนาระบบฯ จากการสังเคราะห์ผลการศึกษาระยะที่ 1 ร่วมกับทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องและผ่านการพิจารณาร่างระบบฯ จากผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 3 คน และผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องจำนวน 10 คน ได้แก่ ผู้บริหาร บุคลากรสายวิชาการและสายสนับสนุน โดยมีการปรับปรุงร่างระบบฯ จำนวน 3 รอบ จนได้ระบบฯ ที่สมบูรณ์ที่ผ่านการตรวจสอบความตรงตามเนื้อหาจากผู้เชี่ยวชาญ มีค่าดัชนีความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหาโดยรวมเท่ากับ 0.95 (0.67-1.00) ระยะที่ 3 ศึกษาความเป็นไปได้ในการนำระบบฯ ไปใช้ จากการรวบรวมข้อมูลเชิงปริมาณกับผู้ที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ บุคลากรสายวิชาการและสายสนับสนุน จำนวน 32 คน โดยใช้แบบสอบถามที่ผ่านการตรวจสอบความตรงตามเนื้อหาจากผู้เชี่ยวชาญ มีค่าดัชนีความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหาโดยรวมเท่ากับ 0.87 (0.67-1.00) ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์แก่นสาระ ข้อมูลเชิงปริมาณวิเคราะห์โดยใช้สถิติพรรณนา และงานวิจัยนี้ผ่านการรับรองจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์

ผลการวิจัย พบว่า ระบบการดูแลสุขภาพจิตสำหรับนักศึกษาประกอบด้วย 3 ส่วน คือ 1) โครงสร้าง แบ่งเป็น ระดับสถาบันการศึกษา ได้แก่ ส่วนพัฒนานักศึกษาที่ต้องกำหนดหน่วยงานย่อยในการดูแลงานสุขภาพจิตของนักศึกษาให้ชัดเจน หน่วยงานที่ให้การดูแลบำบัดรักษาทางด้านสุขภาพจิตและจิตเวช เช่น โรงพยาบาล คลินิกให้การปรึกษา กับ ระดับของสำนักวิชา/คณะ ได้แก่ อาจารย์ที่ปรึกษา หรือบุคลากรที่ดูแลงานทางด้านสุขภาพจิต 2) กระบวนการดูแลแบบ ACT-C  (A: Approach, C: Care, T: Treat, C: Continue) ซึ่งใช้ในการส่งเสริม ป้องกัน รักษาและดูแลอย่างต่อเนื่องครอบคลุมนักศึกษากลุ่มปกติ กลุ่มเสี่ยง และกลุ่มที่มีปัญหา นำไปสู่ 3) ผลลัพธ์ของการดูแล คือนักศึกษากลุ่มปกติและกลุ่มเสี่ยงไม่พัฒนาป่วยเป็นโรคทางจิตเวช และกลุ่มที่มีปัญหาทางด้านสุขภาพจิตและจิตเวชได้รับการช่วยเหลือดูแลที่ถูกต้องอย่างต่อเนื่อง สำหรับความเป็นไปได้ในการนำระบบไปใช้อยู่ในระดับมากที่สุดทั้งภาพรวม (Mean =4.51, S.D.=0.24) และรายด้าน 1) ประโยชน์ (Mean =4.78, S.D.=0.07) 2) การนำไปใช้ (Mean =4.42, S.D.=0.18 และ 3) ความเหมาะสม (Mean =4.39, S.D.=0.20)

สรุป พยาบาลจิตเวช ผู้บริหารและผู้ที่เกี่ยวข้องในสถาบันอุดมศึกษาสามารถนำระบบดังกล่าวไปทดลองใช้ในการส่งเสริมสุขภาพจิตและป้องกันการเจ็บป่วยทางจิตสำหรับนักศึกษาให้ได้รับการดูแลทางด้านสุขภาพจิตอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลสอดคล้องกับบริบทของแต่ละสถาบันการศึกษาได้