การพัฒนารูปแบบการสื่อสารผ่านดิจิทัลแพลตฟอร์มแบบมีส่วนร่วมของผู้บริหารทางการพยาบาลและพยาบาลประจำการในโรงพยาบาลเอกชนภาคใต้

The Development of Communication Model through Digital Platform Using Participation of Nursing Administrators and Professional Nurses In a Private Hospital, Southern Thailand

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action research) ครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาร่างรูปแบบการสื่อสารผ่านดิจิทัลแพลตฟอร์มของฝ่ายการพยาบาลในโรงพยาบาลเอกชนแห่งหนึ่งในภาคใต้ แบบมีส่วนร่วมของผู้บริหารทางการพยาบาลและพยาบาลประจำการ และศึกษาผลของการใช้รูปแบบดังกล่าว ประยุกต์ใช้แนวคิดการสื่อสารองค์กรและการมีส่วนร่วมในองค์กร ระเบียบวิธีวิจัยใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการของแคมมิสและแมคทากาจ ร่วมกับกระบวนการคิดเชิงออกแบบ แบ่งการวิจัยเป็น 3 ระยะ ระยะที่ 1 ขั้นวางแผน เก็บข้อมูลเชิงคุณภาพเกี่ยวกับสถานการณ์การสื่อสารองค์กรของฝ่ายการพยาบาลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึก ผู้บริหารทางการพยาบาล 8 คน และพยาบาลประจำการ 10 คนตามแนวคำถามกึ่งโครงสร้างที่มีค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหา เท่ากับ .86 ระยะที่ 2 ปฏิบัติการและสังเกต ผู้มีส่วนร่วมเป็นผู้บริหารทางการพยาบาล 20 คน พยาบาลประจำการ 177 คน เครื่องมือประกอบด้วย 2 ส่วน คือ 1) ร่างรูปแบบการสื่อสารองค์กรผ่านดิจิทัลแพลตฟอร์ม (Prototype) ที่ผ่านการพิจารณาจากผู้ทรงคุณวุฒิจำนวน 3 คน 2) เครื่องมือประเมินผล คือแบบสอบถามพฤติกรรมการตอบรับการสื่อสาร ทดสอบความเชื่อมั่นด้วยวิธี Test Re-test ได้เท่ากับ .87  แบบสอบถามความพึงพอใจและแบบสอบถามการมีส่วนร่วมในการสื่อสารขององค์กร ทดสอบความเชื่อมั่นด้วยค่าสัมประสิทธิ์แอลฟ่าของครอนบาค (Alpha Cronbach coefficient) มีค่าเท่ากับ .96 และ .96 ตามลำดับ ระยะที่ 3 สะท้อนกลับ เก็บข้อมูลเชิงคุณภาพเกี่ยวกับความเห็นต่อการใช้รูปแบบการสื่อสารองค์กรผ่านดิจิทัลแพลตฟอร์ม โดยสัมภาษณ์ผู้บริหารทางการพยาบาล 6 คน และพยาบาลประจำการ 14 คน ทั้งวิธีสัมภาษณ์โดยตรงและสัมภาษณ์ทางโทรศัพท์ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้วิธีวิเคราะห์คำหลัก และข้อมูลเชิงปริมาณใช้สถิติเชิงบรรยาย 

            ผลการวิจัยมีสองส่วน ได้แก่ 1) ร่างรูปแบบการสื่อสารองค์กรผ่านดิจิทัลแพลตฟอร์มของฝ่ายการพยาบาล เป็นรูปแบบการสื่อสารองค์กรแบบมีส่วนร่วม มีการสื่อสารสองทิศทางผ่านดิจิทัลแพลตฟอร์ม เพื่อการบริหารองค์กรและการส่งเสริมการเรียนรู้โดยมีพยาบาลสารสนเทศ (Nurse informaticist) เป็นผู้จัดการระบบสื่อสารและการเรียนรู้ ส่วนของรูปแบบการสื่อสาร แบ่งเป็น 3 ระดับ ได้แก่ ระดับองค์กร ระดับฝ่าย และระดับบุคคล โดยจัดลำดับความสำคัญของการสื่อสาร แบ่งเป็นการสื่อสารแบบเร่งด่วนใน 24 ชั่วโมง และ ตามระยะเวลาความเหมาะสม โดยมีฝ่ายการพยาบาลเป็นผู้กำหนด รูปแบบการเรียนรู้ผ่านดิจิทัลแพลตฟอร์มเกิดขึ้นจากการมีส่วนร่วมของกลุ่มตัวอย่าง ประกอบด้วย 2 ระดับ ได้แก่ จากฝ่ายการพยาบาลลงสู่ฝ่ายปฏิบัติการ (Downward) และพยาบาลประจำการเป็นผู้คัดเลือกที่จะเรียนรู้ด้วยตนเอง (Upward) 2) ผลของการใช้รูปแบบการสื่อสาร ได้แก่ 1) พฤติกรรมการตอบสนองต่อส่งสาร พบว่าผู้เข้าร่วมโครงการส่วนใหญ่ตอบรับการสื่อสารในช่วง 1-12 ชั่วโมงหลังจากมีการส่งสาร (ร้อยละ 38.66) ช่วงเวลาที่มีการใช้ดิจิทัลแพลตฟอร์มเพื่อตอบรับการสื่อสารมากที่สุด ได้แก่ ช่วงหลังเลิกงาน (ร้อยละ 60.90) จำนวนครั้งต่อวันของการเข้าใช้ดิจิทัลแพลตฟอร์ม มากที่สุดคือ 1-2 ครั้ง/วัน (ร้อยละ 84.35) หน่วยงานที่ตอบรับการสื่อสารได้เร็วที่สุด ได้แก่ แผนกส่งเสริมสุขภาพ และหน่วยงานที่ตอบรับการสื่อสารมากที่สุด ได้แก่ แผนกอภิบาลผู้ป่วยหนัก รองลงมาคือ หอผู้ป่วยอายุรกรรมโรคหัวใจและหลอดเลือด 2) คะแนนเฉลี่ยความพึงพอใจในการใช้รูปแบบการสื่อสาร อยู่ในระดับมาก 3) คะแนนเฉลี่ยการมีส่วนร่วมในการตอบรับการสื่อสารอยู่ในระดับปานกลาง

การสื่อสารผ่านดิจิทัลแพลตฟอร์มและการเรียนรู้ในองค์กรจะบรรลุตามเป้าประสงค์และวิสัยทัศน์ได้ต้องอาศัยการมีส่วนร่วมของผู้บริหารทางการพยาบาลและพยาบาลประจำการ และการใช้เทคโนโลยีการสื่อสารมีหลากหลายที่พัฒนาขึ้นตามยุคสมัย และควรมีการสนับสนุนให้มีพยาบาลที่ความรู้ความสามารถด้านสารสนเทศและเทคโนโลยี (Nurse informaticist) เข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการการสื่อสารภายในองค์กรให้มากขึ้น