การติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 กับภาวะหัวใจ เต้นผิดจังหวะ
คำสำคัญ:
ไวรัสโคโรนา 2019, โควิด-19, SARS-CoV-2, หัวใจเต้นผิดจังหวะบทคัดย่อ
บทนำ อาการทางระบบหัวใจและหลอดเลือดเป็นอาการที่พบได้ในผู้ป่วยติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 โดยเฉพาะ
ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะซึ่งส่งผลต่อพยากรณ์โรคของผู้ป่วย
วัตถุประสงค์ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมอุบัติการณ์ พยาธิกำเนิด พยาธิสรีรวิทยา ผู้ป่วยติดเชื้อที่มี
โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะแต่กำเนิด การรักษาและผลข้างเคียงจากการรักษา รวมถึงแนวทางป้องกันผลข้างเคียง
ดังกล่าว
วิธีการศึกษา ทำการค้นคว้ารวบรวมวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องผ่านฐานข้อมูล Pubmed และ Google ในช่วงที่มี
การแพร่ระบาดจนถึงเดือนเมษายน พ.ศ.2563
ผลการศึกษา พบว่ามีอุบัติการณ์การเกิดภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะร้อยละ 5.9-16.7 พยาธิกำเนิดและพยาธิ
สรีรวิทยาอาจอธิบายได้จากการบาดเจ็บโดยตรงของกล้ามเนื้อหัวใจ ภาวะออกซิเจนในเลือดตำ ภาวะอักเสบ
ทั่วร่างกาย ความผิดปกติของเกลือแร่ในร่างกาย และผลข้างเคียงจากการรักษา ผู้ป่วยโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะแต่
กำเนิดที่ควรได้รับการดูแลเป็นพิเศษในช่วงการติดเชื้อไวรัสโคโรนา คือ ผู้ป่วยในโรค Long QT syndrome และ
Brugada syndrome การใช้ยารักษาการติดเชื้อด้วย hydroxychloroquine, chloroquine, azithromycin
และ lopinavir/ritonavir อาจส่งผลให้เกิดภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะผ่านกลไก QT prolongation การเฝ้าติดตาม
คลื่นไฟฟ้าหัวใจเป็นระยะ หยุดยาเมื่อมีภาวะ QT prolongation รักษาระดับเกลือแร่ในร่างกายให้เป็นปกติ และ
หยุดยาอื่นที่มีความเสี่ยงให้เกิด QT prolongation สามารถลดความเสี่ยงการเกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะในผู้ป่วย
ติดเชื้อไวรัสโคโรนาได้
สรุป ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะสามารถพบได้ในผู้ป่วยติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 และส่งผลต่อพยากรณ์โรคของ
ผู้ป่วย การตระหนักถึงความสำคัญของภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะและจัดการความเสี่ยงที่ก่อให้เกิดภาวะดังกล่าว
จะทำให้การดูแลรักษาผู้ป่วยติดเชื้อไวรัสโคโรนา 209 เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
References
COVID-19. Diabetes Metab Syndr. 2020;
14(3): 247-50.
2. Wang D, Hu B, Hu C, Zhu F, Liu X, Zhang
J, et al. Clinical Characteristics of 138
hospitalized patients with 2019 novel
coronavirus-Infected pneumonia in Wuhan,
China. JAMA. 2020; 323(11): 1061–9.
3. Guo T, Fan Y, Chen M, Wu X, Zhang L, He
T, et al. Cardiovascular Implications of fatal
outcomes of patients with coronavirus
disease 2019 (COVID-19). JAMA Cardiol.
2020 Mar 27:e201017.
4. Wu CI, Postema PG, Arbelo E, Behr ER,
Bezzina CR, Napolitano C, et al. SARSCoV-2, COVID-19 and inherited arrhythmia
syndromes. Heart Rhythm. 2020: S1547-
5271(20)30285-X.
5. Li B, Yang J, Zhao F, Zhi L, Wang X,
Liu L, et al. Prevalence and impact of
cardiovascular metabolic diseases on
COVID-19 in China. Clin Res Cardiol. 2020;
109(5): 531-8.
6. Xiong TY, Redwood S, Prendergast B, Chen
M. Coronaviruses and the cardiovascular
system: acute and long-term implications.
Eur Heart J. 2020; 41(19): 1798-800.
7. Driggin E, Madhavan MV, Bikdeli B,
Chuich T, Laracy J, Bondi-Zoccai G, et
al. Cardiovascular considerations for
patients, health care workers, and health
systems during the coronavirus disease
2019 (COVID-19) pandemic. Journal of
the American College of Cardiology. 2020;
75(18): 2352-71.
8. Lazzerini PE, Boutjdir M, Capecchi PL.
COVID-19, Arrhythmic risk and inflammation:
Mind the gap! Circulation. 2020; 10.1161/
CIRCULATIONAHA.120.047293.
9. Oudit GY, Kassiri Z, Jiang C, Liu PP,
Poutanen SM, Penninger JM, et al. SARScoronavirus modulation of myocardial
ACE2 expression and inflammation in
patients with SARS. European Journal of
Clinical Investigation. 2009; 39(7): 618-25.
10. Brojakowska A, Narula J, Shimony R,
Bander J. Clinical Implications of SARSCov2 Interaction with Renin Angiotensin
System. J Am Coll Cardiol. 2020; 75(24):
3085-95.
11. Huang C, Wang Y, Li X, Ren L, Zhao J, Hu Y,
et al. Clinical features of patients infected
with 2019 novel coronavirus in Wuhan,
China. Lancet (London, England). 2020;
395(10223): 497-506.
12. Zhou F, Yu T, Du R, Fan G, Liu Y, Liu Z,
et al. Clinical course and risk factors for
mortality of adult inpatients with COVID-19
in Wuhan, China: A retrospective cohort
study. Lancet (London, England). 2020;
395(10229): 1054-62.
13. Du Y, Tu L, Zhu P, Mu M, Wang R, Yang P,
et al. Clinical Features of 85 Fatal Cases
of COVID-19 from Wuhan: A retrospective
observational study. Am J Respir Crit Care
Med. 2020; 201(11): 1372-9.
14. Amin AS, Herfst LJ, Delisle BP, Klemens
CA, Rook MB, Bezzina CR, et al. Feverinduced QTc prolongation and ventricular
arrhythmias in individuals with type 2
congenital long QT syndrome. J Clin
Invest. 2008; 118(7): 2552-61.
15. Michowitz Y, Milman A, Sarquella-Brugada
G, Andorin A, Champagne J, Postema PG,
et al. Fever-related arrhythmic events
in the multicenter survey on arrhythmic
events in Brugada Syndrome. Heart
Rhythm. 2018; 15(9): 1394-401.
16. Amin AS, Meregalli PG, Bardai A, Wilde AA,
Tan HL. Fever increases the risk for cardiac
arrest in the Brugada syndrome. Ann intern
Med. 2008; 149(3): 216-8.
17. Sapp JL, Alqarawi W, MacIntyre CJ, Tadros
R, Steinberg C, Roberts JD, et al. Guidance
on minimizing risk of drug-induced
ventricular arrhythmia during treatment of
COVID-19: A statement from the Canadian
Heart Rhythm Society. Can J Cardiol. 2020;
36(6): 948-51.
18. Stas P, Faes D, Noyens P. Conduction
disorder and QT prolongation secondary
to long-term treatment with chloroquine.
Int J Cardiol. 2008; 127(2): e80-2.
19. O’Laughlin JP, Mehta PH, Wong BC. Life
threatening severe QTc prolongation in
patient with systemic lupus erythematosus
due to hydroxychloroquine. Case Rep
Cardiol. 2016; 2016: 4626279.
20. Kochi AN, Tagliari AP, Forleo GB, Fassini
GM, Tondo C. Cardiac and arrhythmic
complications in patients with COVID-19.
J Cardiovasc Electrophysiol. 2020; 31:
1003-8.
21. Ferner RE, Aronson JK. Chloroquine and
hydroxychloroquine in covid-19. BMJ
(Clinical research ed). 2020; 369: m1432.
22. Choi Y, Lim HS, Chung D, Choi JG, Yoon D.
Risk evaluation of azithromycin-Induced
QT prolongation in real-world practice.
Biomed Res Int. 2018; 2018: 1574806.
23. Ray WA, Murray KT, Hall K, Arbogast PG,
Stein CM. Azithromycin and the risk of
cardiovascular death. N Engl J Med. 2012;
366(20): 1881-90.
24. Cao B, Wang Y, Wen D, Liu W, Wang J,
Fan G, et al. A trial of lopinavir-ritonavir in
adults hospitalized with severe Covid-19.
N Engl J Med. 2020; 382: 1787-99.
25. Simpson FS, Kovacs, R.J., Stecker,
E.C. Ventricular arrhythmia risk due
to hydroxychloroquine-azithromycin
treatment for COVID-19. Cardiology
Magazine. 2020 (Mar 29, 2020).
26. World Health Organization. The
cardiotoxicity of antimalarials. World
Health Organization- Malaria Policy
Advisory Committee Meeting. 2017.
27. Tisdale JE, Jaynes HA, Kingery JR, Mourad
NA, Trujillo TN, Overholser BR, et al.
Development and validation of a risk score
to predict QT interval prolongation in
hospitalized patients. Circ Cardiovascular
Qual Outcomes. 2013; 6(4): 479-87.
28. Roden DM, Harrington RA, Poppas A, Russo
AM. Considerations for drug interactions on
QTc in exploratory COVID-19 (Coronavirus
Disease 2019) treatment. J Am Coll
Cardiol. 2020.
29. Roden DM, Harrington RA, Poppas A, Russo
AM. Considerations for Drug Interactions on
QTc in Exploratory COVID-19 (Coronavirus
Disease 2019) Treatment. Heart Rhythm.
2020; S1547-5271(20)30347-7.
30. Roden DM, Harrington RA, Poppas A, Russo
AM. Considerations for Drug Interactions on
QTc in Exploratory COVID-19 (Coronavirus
Disease 2019) Treatment. Circulation.
2020; 141(24) e906-e907.
