การยกระดับคุณภาพตะกอนดินของบึงบอระเพ็ดด้วยปุ๋ยหมักจากวัชพืชน้ำ เพื่อการใช้ประโยชน์ทางการเกษตรตามแนวทางโมเดลเศรษฐกิจใหม่ (BCG Model) ของจังหวัดนครสวรรค์
DOI:
https://doi.org/10.14456/jmu.2025.6คำสำคัญ:
ตะกอนดิน, วัชพืชน้ำ, ปุ๋ยหมักแบบไม่พลิกกอง, คะน้า, โมเดลเศรษฐกิจใหม่บทคัดย่อ
บึงบอระเพ็ดเป็นแหล่งน้ำจืดใหญ่ที่สุดในประเทศไทยมีปัญหาสำคัญคือการทับถมของวัชพืชน้ำ และตะกอนดิน ทำให้ต้องมีการขุดลอกเป็นประจำเพื่อป้องกันการตื้นเขิน โดยส่วนใหญ่ตะกอนดินถูกนำไปใช้ถมพื้นที่การก่อสร้าง ดังนั้นเพื่อเพิ่มมูลค่าของวัชพืชน้ำและตะกอนดิน ตลอดจนแนวทางการนำไปใช้ด้านการเกษตร งานวิจัยนี้จึงทดลองผสมระหว่างปุ๋ยหมักกับตะกอนดินในอัตราส่วนต่าง ๆ จำนวน 8 สิ่งทดลอง (T1-8) ศึกษาสมบัติทางฟิสิกส์และเคมี พร้อมทั้งทดลองปลูกคะน้าเพื่อเปรียบเทียบการเจริญเติบโต วิเคราะห์ค่าสหสัมพันธ์ระหว่างการเจริญเติบโตต่อสมบัติต่าง ๆ และทดสอบทางประสาทสัมผัส
ผลการทดลองพบว่า ดินผสมทุกอัตราส่วนมีปริมาณอินทรียวัตถุ (OM) ปริมาณฟอสฟอรัสที่แลกเปลี่ยนได้ (Avail. P) ปริมาณโพแทสเซียมที่แลกเปลี่ยนได้ (Exch. K) ค่าการนำไฟฟ้า (EC) และค่าความสามารถในการแลกเปลี่ยนประจุบวก (CEC) เพิ่มขึ้นมากกว่าตะกอนดินที่ไม่ได้ผสมร่วมกับปุ๋ยหมัก และสิ่งทดลองที่มีน้ำหนักสดคะน้าสูงที่สุด 3 อันดับแรก คือ T2, T7 และ T8 ประกอบด้วยปุ๋ยหมักจากวัชพืชน้ำ 100% ปุ๋ยหมัก: ตะกอนดิน ในอัตราส่วน 50: 50 และ 60: 40 ตามลำดับ จากการศึกษาค่าสหสัมพันธ์พบว่า ค่า EC, OM, Avail. P และCEC มีความสัมพันธ์ในทางบวกกับความสูง จำนวนใบ ความกว้างใบ ความยาวใบ และน้ำหนักสดของคะน้า และผลการทดสอบทางประสาทสัมผัสอาสาสมัคร 40 คน พบว่า คะน้าสิ่งทดลอง T2 มีค่าเฉลี่ยความชอบโดยรวม สี รสชาติ และเนื้อสัมผัสสูงที่สุด รองลงมาคือ T7 และ T8 ตามลำดับ จึงอาจกล่าวได้ว่าปุ๋ยหมักจากวัชพืชน้ำสามารถปรับปรุงคุณภาพตะกอนดินให้ความเหมาะสมสำหรับการนำไปเพาะปลูกพืชได้ต่อไป
เอกสารอ้างอิง
ครุปกรณ์ ละเอียดอ่อน. (2562). การผลิตและพัฒนาสูตรดินปลูกจากวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรเพื่อจำหน่าย กรณีศึกษากลุ่มสตรีแม่บ้านตำบลหนองตาด อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์. วารสารวิจัยและส่งเสริมวิชาการเกษตร, 36(3), 66-77.
ครองใจ โสมรักษ์. (2560). ผลของปุ๋ยหมักจากกากครามต่อการเจริญเติบโตและผลิตของคะน้า. วารสารเกษตรพระวรุณ, 14(2), 165-172.
จักรกฤช ศรีละออ, ธนพล แย้มบัว, ชัชวินทร์ นวลศรี, คงเดช พะสีนาม, ธันวมาส กาศสนุก, และ ปณุณดา ทะรังศรี. (2563). ผลของผักตบชวาหมักร่วมกับของเสียเหลือใช้ต่อการงอกของต้นกล้าผักกาดหอมพันธุ์กรีนโอ๊ค. วารสารวิทยาศาสตร์การเกษตร, 51(1) ฉบับพิเศษ, 185-189.
เฉลิมชัย แพะคำ, บุญร่วม คิดค้า, มนัส ทิตย์วรรณ, และ วิพรพรรณ์ เนื่องเม็ก. (2557). การศึกษาปริมาณธาตุอาหารพืชจากปุ๋ยหมักผักตบชวาที่ย่อยสลาย โดยเชื้อรา Trichoderma sp. ไอโซเลท UPPY19. วารสารแก่นเกษตร, 42(1) ฉบับพิเศษ, 671-676.
ณพล อนุตตรังกูร, นฤดล โพธิ์เวียง, วชิระ กว้างขวาง, รังสรรค์ ถิรอัปสรกุล, และ ปิยะเทพ อาวะกุล. (2561, 14 ธันวาคม). การประเมินการชะล้างพังทลายของดินในพื้นที่ลุ่มน้ำบึงบอระเพ็ดด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ [การนำเสนองานวิจัย]. การประชุมวิชาการทรัพยากรธรรมชาติสารสนเทศภูมิศาสตร์และสิ่งแวดล้อม, อาคารศูนย์บริการเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร มหาวิทยาลัยนเรศวร, พิษณุโลก, ประเทศไทย.
ธีระเดช ศรีวงค์, มุทิตา มีนุ่น และ วิลัสนา โพธิ์ศรี. (2552). การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ ทางเคมี และทางประสาทสัมผัสใบคะน้าอินทรีย์และคะน้าทั่วไประหว่างการเก็บรักษา. วารสารวิจัย มข, 9(2), 30-45.
ธีระพงษ์ สว่างปัญญางกูร. (2558, 18 เมษายน). การผลิตปุ๋ยอินทรีย์ปริมาณมากแบบไม่พลิกกลับกองวิธีวิศวกรรมแม่โจ้ 1. มหาวิทยัลยแม่โจ้. https://kb.mju.ac.th/assets/img/articleFile/25640608cbacd19769df4b0aa9050b98a3a1cb94.pdf
ประไพพรรณ จันทร์ทิพย์. (2559). การทำปุ๋ยหมักจากผักตบชวาร่วมกับกากตะกอนส่วนเกินจากระบบบำบัดน้ำเสียของโรงงานยางข้นและกากตะกอนจากโรงงานยางแท่ง STR 20 [วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์].
พีรยุทธ สิริฐนกร, ไกรวิทย์ พะรัมย และ สุชาดา สานุสันต์. (2557). วัสดุรองพื้นต่างชนิดกันที่มีผลต่อการเจริญเติบโตและผลผลิตปุ๋ยหมักจากไส้เดือนดิน. วารสารแก่นเกษตร, 42(1) ฉบับพิเศษ, 714-721.
เพียงใจ เจียรวิชญกุล และ พัฒนา สมนิยาม. (2564). ประสิทธิภาพของปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนจากผักตบชวาต่อการเจริญเติบโต ผลผลิตและองค์ประกอบผลผลติของข้าวพันธุ์ กข 41. วารสารแก่นเกษตร, 1, 949-955.
มติชนออนไลน์. (2559, 24 มีนาคม). ปฏิบัติการขุดลอกตะกอนดินบึงบอระเพ็ด 2 ล้านลูกบาศก์เมตรเพื่อเพิ่มความจุน้ำ. มติชนออนไลน์. https://www.matichon.co.th/
มติชนออนไลน์. (2564, 10 เมษายน). “บิ๊กป้อม” เร่งแก้ปัญหาผักตบชวาแนะแปรรูปเป็นปุ๋ยสร้างรายได้เกษตรกรฝ่าวิกฤตโควิด. มติชนออนไลน์. https://www.matichon.co.th/
ลักขณา เบ็ญจวรรณ์, ปิยะรัตน์ วิจักขณ์สังสิทธิ์, ทัศนีย์ ชัยคงดี และ โยธกา รัตนวงค์. (2558, 8 ธันวาคม). การเปรียบเทียบลักษณะสมบัติและดัชนีการงอกของเมล็ดพืชของปุ๋ยหมักจากพืชน้ำ 3 ชนิด [การนำเสนองานวิจัย]. การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน ครั้งที่ 12, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน, นครปฐม, ประเทศไทย.
วิมลนันทน์ กันเกตุ, ธนพล สุขาวงค์ และ ยุพาภรณ์ สารสอน. (2563). ใช้ประโยชน์ตะกอนน้ำประปาปรับปรุงดินเพื่อเพิ่มศักยภาพการผลิตข้าวโพดฝักอ่อนภายใต้สภาพดินปนกรวด. วารสารแก่นเกษตร, 48(1) ฉบับพิเศษ, 1227-1234.
สุภาพร บัวชุม และ ประวิทย์ โตวัฒนะ. (2565, 9 มีนาคม). การทำปุ๋ยหมักและวัสดุปลูกจากวัชพืชน้ำและวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรในพื้นที่ลุ่มน้ำปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช [การนำเสนองานวิจัย]. การประชุมวิชาการและนําเสนอผลงานวิจัย ระดับชาติและนานาชาติ ครั้งที่ 6, มหาวิทยาลัยหอการค้า, กรุงเทพฯ, ประเทศไทย.
สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (2546, 10 เมษายน). ความหลากหลายทางชีวภาพพื้นที่ชุ่มน้ำบึงบอระเพ็ด (พิมพ์ครั้งที่1). สำนักงานปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. http://lib.mnre.go.th/lib/book/bungboraped.pdf
สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ. (2563, 2 กันยายน). BCG in Action: สาขาเกษตร. สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม.
https://waa.inter.nstda.or.th/stks/pub/ bcg/bcg-in-action-agriculture-01.pdf
Cochran, W. G., & Cox, G. M. (1957). Experimental Design. John Wiley & Sons.
RStudio Team. (2020, 20 January). RStudio: Integrated Development for R. RStudio, PBC, Boston, MA . http://www.rstudio.com
Sophie, B., Rachael, M., & Matthew, B. M. (2012). Identification of sensory properties driving consumers' liking of commercially available kale and arugula. Journal of the Science of Food and Agriculture, 102, 198-205. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/jsfa.11346
Souza, R., Forti, V. A., Spoto, F., Medeiros, S. D. S., Sala, F. C., Pimenta, D. M., & Verruma-Bernardi, M. R. (2021). Descriptive Sensory Analysis And Acceptance Of Leaves Of Smooth And Curly Kale. Horticultura Brasileira, 39(4), 362-368. https://www.scielo.br/j/hb/a/H6c7BHCXzTBtqWNMX7xRyGB/
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 Mahidol R2R e-Journal
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
