ประสิทธิผลของโปรแกรมพัฒนาศักยภาพครูพี่เลี้ยงศูนย์พัฒนาเด็กเล็กในการส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยโดยใช้การเรียนรู้แบบยึดเด็กเป็นศูนย์กลาง

นงนุช แก้วจิตร์

ผู้แต่ง

นงนุช แก้วจิตร์ โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชหล่มเก่า

คำสำคัญ:

การจัดการเรียนรู้แบบยึดเด็กเป็นศูนย์กลาง, พัฒนาการเด็กปฐมวัย, ทักษะสมองส่วนหน้า, ครูพี่เลี้ยง

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาและประเมินประสิทธิผลโปรแกรมพัฒนาศักยภาพครูพี่เลี้ยงในการจัดการเรียนรู้แบบยึดเด็กเป็นศูนย์กลางที่ส่งผลต่อการยกระดับความรู้และพฤติกรรมของครูพี่เลี้ยง คุณภาพสิ่งแวดล้อมในห้องเรียน พฤติกรรมเด็กปฐมวัย พัฒนาการเด็กปฐมวัย DSPM และทักษะสมองส่วนหน้า EF

รูปแบบการวิจัย: การวิจัยนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง (Quasi-experimental research) แบบแผนการวิจัยกลุ่มเดียววัดผลก่อนและหลังการทดลอง (The One Group Pretest-Posttest Design)

วัสดุและวิธีการวิจัย: กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยครูพี่เลี้ยงจำนวน 12 คน และเด็กปฐมวัยจำนวน 100 คน จากศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก 12 แห่ง ในเขตอำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์ โดยคัดเลือกแบบเจาะจง ดำเนินการทดลองด้วยโปรแกรมฯ เป็นระยะเวลา 12 สัปดาห์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพื้นฐานและเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยก่อนและหลังการทดลองด้วยสถิติ Paired t-test โดยกำหนดนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

ผลการวิจัย: พบว่าหลังการเข้าร่วมโปรแกรม ครูพี่เลี้ยงมีคะแนนความรู้ (Mean=17.25, SD.=0.75) และพฤติกรรมการจัดการเรียนรู้ (Mean=28.67, SD.=0.89) สูงกว่าก่อนการทดลองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p <.001) คะแนนคุณภาพสิ่งแวดล้อมในห้องเรียนเพิ่มขึ้น (Mean = 29.25, SD.= 1.22) และพฤติกรรมเด็กปฐมวัยดีขึ้น (Mean=25.79, SD.=3.04) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .001) สำหรับพัฒนาการ DSPM พบว่าคะแนนเฉลี่ยรวมเพิ่มจาก Mean= 4.57 (SD. = 0.79) เป็น Mean=4.96 (SD.=0.20) โดยพัฒนาการด้านการเคลื่อนไหว การเข้าใจภาษา และการใช้ภาษา มีอัตราการผ่านเกณฑ์เพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 100 นอกจากนี้ คะแนนทักษะสมองส่วนหน้าเพิ่มจาก Mean =72.82 (SD.=22.38) เป็น Mean=100.29 (SD.= 18.91) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .001)

สรุปและข้อเสนอแนะ: โปรแกรมพัฒนาศักยภาพครูพี่เลี้ยงศูนย์พัฒนาเด็กเล็กในการส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยโดยใช้การเรียนรู้แบบยึดเด็กเป็นศูนย์กลางมีประสิทธิผลในการยกระดับสมรรถนะครูและการส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัย ทั้งในมิติพัฒนาการพื้นฐาน (DSPM) และทักษะสมองส่วนหน้า (EF) ควรพิจารณาขยายผลโปรแกรมฯ และบรรจุเนื้อหาในหลักสูตรอบรมครูเพื่อเป็นรากฐานการพัฒนาเด็กในระยะยาว

เอกสารอ้างอิง

Diamond A. Executive functions. Annu Rev Psychol. 2013;64:135-68.

UNICEF Thailand. ความสำคัญของการศึกษาปฐมวัย [อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ: UNICEF Thailand; 2564 [เข้าถึงเมื่อ1 กันยายน 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.unicef.org/thailand/th/early-childhood-education

Weikart D P. Quality programs for young children: keys to a promising future. J Educ. 1989;171(3):3-15.

HDC Health Data Center. รายงานมาตรฐาน “การคัดกรองพัฒนาการเด็กปฐมวัย (จปฐ./DSPM )” [Internet]. กรุงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสุข. [เข้าถึงเมื่อ1 กันยายน 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://hdc.moph.go.th/pnb/public/standard-report-detail/2238b7879f442749bd1804032119e824.

Piyamongkolsiri P. The effectiveness of a training program for preschool teachers to promote executive functions in preschool children in Sisaket Province. J Educ. 2566;25(4):112-25.

Ngamloet W, Rasiri T. Factors affecting the promotion of early childhood development in Chiang Dao District, Chiang Mai Province. J Public Health Sci. 2567;5(2):20-35.

ปิยะพร มงคลสิริ. ประสิทธิผลของโปรแกรมส่งเสริมองค์ความรู้และการจัดกิจกรรมของครูเพื่อส่งเสริมทักษะสมองการคิดเชิงบริหารขั้นสูงสำหรับเด็กปฐมวัยในจังหวัดศรีสะเกษ. วารสารศึกษาศาสตร์ มสธ. 2566;16(2):20-35.

วรรณลีรัตน์ งามเลิศ, ธิติรัตน์ ราศิริ. ปัจจัยที่มีผลต่อการส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัย อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิชาการสาธารณสุข. 2567;34(1):50-65.

โสมสิริ เดชารัตน์. การจัดการเชิงกลุ่มเพื่อการเพิ่มศักยภาพผู้ปกครองและครูในการประเมินและเฝ้าระวังพัฒนาการเด็กต่ำกว่า 5 ปี ศูนย์พัฒนาการเด็กเล็กภายใต้การดูแลขององค์กรปกครอง ส่วนท้องถิ่น จังหวัดพัทลุง. วารสารสาธารณสุข ม.บูรพา. 2565;17(2):171-85.

ศิริพรรณ บุตรศรี, ปาริชาต ชรากาหมุด. การพัฒนาหลักสูตรฝึกอบรมเน้นสร้างความรอบรู้ของครูพี่เลี้ยงเรื่อง 4D เพื่อส่งเสริมสุขภาพเด็กให้มีการเจริญเติบโตและพัฒนาการสมวัย สังกัดสำนักพัฒนาสังคม กรุงเทพมหานคร. วารสารวิจัย มรภ. พระนครศรีอยุธยา. 2567;17(1):28-40.

ชิตาพร เอี่ยมสะอาด, พัชรินทร์ จันทร์ส่องแสง, สุกิจ เอี่ยมสะอาด. รูปแบบการพัฒนาสมรรถนะการจัดประสบการณ์การเรียนรู้เชิงรุกสำหรับครูเพื่อหนุนเสริมทักษะการคิดวิเคราะห์และการแก้ปัญหาของเด็กปฐมวัยโดยใช้แนวคิดการสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพเป็นฐาน. วารสารศึกษาศาสตร์ ม.สงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี. 2567;35(2):150-65.

วิศณี ไชยรักษ์, วิไลวรรณ พานทอง. แนวทางการจัดพื้นที่ภายในห้องเรียนเด็กปฐมวัยที่ส่งเสริมกิจกรรมการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ. วารสารวิชาการและวิจัย สังคมศาสตร์. 2564;16(2):87-99.

ปิยะพร มงคลสิริ. ผลของโปรแกรมการส่งเสริมองค์ความรู้และการจัดกิจกรรมของครูปฐมวัยเพื่อส่งเสริมทักษะสมองการคิดเชิงบริหารขั้นสูงสำหรับเด็กปฐมวัย ในจังหวัดศรีสะเกษ. วารสารวิชาการศึกษาศาสตร์ ม.ศรีนครินทรวิโรฒ (J Educ Rev). 2566;31(2):145-60.

ปาริฉัตร ไชยเดช, นุชนาถ รัตนสุวรรณ, สุกัญญา ประจุศิลป. แนวทางการส่งเสริมการจัดประสบการณ์แบบโครงการในห้องเรียนของเด็กปฐมวัย. วารสารครุศาสตร์ มรภ. มหาสารคาม. 2564;15(2):165-79.

ทิพย์สุดา ชื่นชม, รุ่งลาวัลย์ ละอำคา. การจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์โดยใช้แนวคิดเชิงออกแบบเพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหาของเด็กปฐมวัย. วารสารวิชาการ มรภ. พระนคร. 2567;15(1):121-35.

จงจิต เค้าสิม, สันติ วิจักขณาลัญฉ์. พัฒนาการการคิดเชิงบริหารของเด็กปฐมวัย: รากฐานพัฒนาการของเด็กปฐมวัยในศตวรรษที่ 21. วารสารวิชาการศึกษาศาสตร์ ม.ศรีนครินทรวิโรฒ (J Educ Rev). 2567;32(1):55-70.