วิเคราะห์การใช้ยาต้านจุลชีพและปัจจัยการเสียชีวิตในผู้ป่วย K. pneumoniae ดื้อยา โรงพยาบาลมุกดาหาร

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อวิเคราะห์สถานการณ์การติดเชื้อแบคทีเรียดื้อยาต้านจุลชีพกลุ่มคาร์บาพีเนม (Carbapenem-Resistant Organisms) และศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการเสียชีวิตในผู้ป่วยติดเชื้อ K. pneumoniae ดื้อยา

รูปแบบการวิจัย: การศึกษาแบบย้อนหลัง (Retrospective cohort study)

วัสดุและวิธีการวิจัย: กลุ่มตัวอย่างทั้งหมด 149 ราย เป็นผู้ป่วยที่ติดเชื้อ K. pneumoniae ดื้อยา 42 ราย โดยเก็บข้อมูลย้อนหลังจากเวชระเบียนผู้ป่วยที่ติดเชื้อแบคทีเรียดื้อยาและได้รับการอนุมัติใช้ยาต้านจุลชีพชนิดควบคุม ระหว่างวันที่ 1 มกราคม ถึง 31 ธันวาคม พ.ศ. 2566 เครื่องมือวิจัยคือแบบบันทึกข้อมูล ซึ่งผ่านการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหา (IOC = 0.84) การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน รวมถึงการทดสอบทางสถิติด้วย Chi-square test และ Independent t-test

ผลการวิจัย: จากผู้ป่วยทั้งหมด 149 ราย พบว่า กลุ่มเชื้อที่ไวต่อ Carbapenem 51 ราย (34.28%) มีอัตราเสียชีวิตเพียง 5.88% โดยมีความเหมาะสมในการเลือกใช้ยา 92.16% และความเหมาะของขนาดยา 88.24% ระยะเวลานอนโรงพยาบาลเฉลี่ย 17.0 ± 10.1 วัน ในขณะที่กลุ่มเชื้อดื้อ Carbapenem 98 ราย (65.77%) มีอัตราเสียชีวิตสูงถึง 25.51% โดยมีความเหมาะสมในการเลือกใช้ยา 74.49% และความเหมาะสมของขนาดยาเพียง 24.49% ระยะเวลานอนโรงพยาบาลเฉลี่ย 37.7 ± 29.5 วัน ผลการวิเคราะห์ทางสถิติพบว่าอัตราการเสียชีวิตแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ (Chi-square test, p= .007) และระยะเวลานอนโรงพยาบาลต่างกันอย่างมีนัยสำคัญเช่นกัน (Independent t-test, p < .001) เชื้อที่พบมากที่สุดคือ CRAB (51.01%) และเชื้อที่มีอัตราการเสียชีวิตสูงที่สุดคือ CRKP (35.71%) และปัจจัยสำคัญที่สัมพันธ์กับการเสียชีวิตคือความเหมาะสมของขนาดยาและวิธีให้ยา (p=.02) โดยผู้ป่วยที่ได้รับการปรับขนาดยาและวิธีให้ยาตามหลัก PK/PD Optimization เช่น Meropenem high-dose prolonged infusion หรือ Colistin loading dose ที่เหมาะสม มีอัตราการเสียชีวิตต่ำกว่า โดยสูตรยาที่ใช้บ่อยที่สุดคือ Colistin ร่วมกับ Meropenem (65.31%) และพบอาการไม่พึงประสงค์จาก Colistin 22.78% (ส่วนใหญ่ Nephrotoxicity)

สรุปและข้อเสนอแนะ: การติดเชื้อจากเชื้อดื้อ Carbapenem มีความรุนแรงสูงและสัมพันธ์กับอัตราการเสียชีวิตและระยะเวลานอนโรงพยาบาลที่เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ จึงควรมีการปรับปรุง CPG ของโรงพยาบาล โดยเพิ่ม Sulbactam เป็น First-line สำหรับ CRAB และ Ceftazidime-avibactam เป็น First-line สำหรับ CRE (กรณีเข้าเกณฑ์ จ.2) รวมถึงปรับระบบ Drug Utilization Evaluation (DUE) เพื่อยกระดับประสิทธิภาพการรักษา ลดอัตราการเสียชีวิต และลดภาระค่าใช้จ่ายระยะยาว