ผลของการให้บริบาลทางเภสัชกรรมในคลินิกผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะ 3-4 ร่วมกับโรคเบาหวาน ชนิดที่ 2 โรงพยาบาลเชียงขวัญ จังหวัดร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยความรู้เกี่ยวกับโรคไตเรื้อรัง ความรู้เกี่ยวยา ความร่วมมือ   ในการใช้ยา การสั่งใช้ยา ACEIs/ARBs และศึกษาผลลัพธ์ทางห้องปฏิบัติการและปัญหาจากการใช้ยา    

รูปแบบการวิจัย : เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง (Quasi-experimental study)

วัสดุและวิธีการวิจัย : กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 มีภาวะไตเสื่อมระยะที่ 3 และระยะที่ 4 ที่มีคุณสมบัติตามเกณฑ์การคัดเข้า และเกณฑ์คัดออก จำนวน 53 คน จำแนกเป็นกลุ่มทดลอง 27 คน และกลุ่มควบคุม 26 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม และแบบทดสอบ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน Percentage differences และ Independent t-test กำหนดนับสำคัญทางสถิติที่ 95% Confidences Interval

ผลการวิจัย: กลุ่มตัวย่างทั้งหมด 53 คน หลังการทดลอง พบว่า กลุ่มทดลองมีผลลัพธ์ที่ดีกว่ากลุ่มควบคุมอย่างชัดเจนในสองด้านที่สำคัญ โดย กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยความรู้เกี่ยวกับยาสูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.001) ผลลัพธ์ที่สำคัญที่สุดคือ ความร่วมมือในการใช้ยา ซึ่งกลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยสูงถึง 10.81 คะแนน ขณะที่กลุ่มควบคุมมีคะแนนเฉลี่ยเพียง 7.88 คะแนน ความแตกต่างนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งทางสถิติ (p=.009) แสดงให้เห็นว่าการทดลองส่งผลโดยตรงต่อพฤติกรรมการใช้ยาของผู้ป่วยให้ดีขึ้น เมื่อพิจารณาในด้านความรู้เกี่ยวกับโรคไตเรื้อรังกลับไม่พบความแตกต่างระหว่างสองกลุ่ม (p=.370) แนวโน้มการปรับเปลี่ยนหรือการหยุดใช้ยากลุ่ม ACEIs/ARBs ที่เพิ่มขึ้นในกลุ่มผู้ป่วยอย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งเป็นข้อมูลเชิงประจักษ์ที่สำคัญสำหรับเภสัชกรในการทบทวนและวางแผนการใช้ยาของผู้ป่วย ผู้ป่วยรายเดิมที่มีการสั่งใช้ยา ACEIs/ARB 18 ราย แต่ระหว่างการติดตามผล พบว่ามี SCr เพิ่มขึ้น 2 ราย ค่า K เพิ่มขึ้น 1 ราย จึงหยุดใช้ยา คงเหลือผู้ป่วยที่ยังใช้ยา 15 ราย แต่หลังจากนั้นได้มีการทบทวนหลักเกณฑ์และพิจารณาสั่งเริ่มยา ACEIs/ARB อีก 4 ราย จึงยังคงมีผู้ป่วยใช้ยา ACEIs/ARB 19 ราย ผลการวิเคราะห์ชี้ให้เห็นว่า ปัญหาจากการใช้ยาที่สำคัญคือ การขาดยาที่จำเป็นในการรักษา (โดยเฉพาะ ACEIs/ARBs) และการจัดการความปลอดภัยจากการใช้ยา โดยมี Metformin เป็นยาที่ต้องเฝ้าระวังและประเมินความเหมาะสมในการใช้อย่างใกล้ชิดเป็นพิเศษ

สรุปและข้อเสนอแนะ: ผลการวิจัยครั้งนี้ส่งผลให้ผลลัพธ์ทางสุขภาพส่วนใหญ่ของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังดีขึ้น ดังนั้น หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรนำองค์ความรู้นี้ไปใช้ในการพัฒนางานในองค์กร