การประเมินผลการดำเนินงานพยาธิใบไม้ตับ: กรณีศึกษาพื้นที่ที่พบอัตราการติดเชื้อสูงจังหวัดร้อยเอ็ด ปี พ.ศ.2567

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อประเมินความรู้ พฤติกรรมการป้องกัน และอัตราการติดเชื้อซ้ำโรคพยาธิใบไม้ในตับในพื้นที่ที่พบอัตราการติดเชื้อสูงในจังหวัดร้อยเอ็ด

รูปแบบการวิจัย :  การวิจัยเชิงประเมินผล (Evaluation Research)

วัสดุและวิธีการวิจัย : กลุ่มตัวอย่างเป็นประชาชนที่มีผลการตรวจพบการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับจากการตรวจอุจจาระในปี พ.ศ.2564 จำนวน 105 คน ในพื้นที่พบการติดเชื้อสูงสุดของจังหวัดร้อยเอ็ด ได้แก่ ตำบลหนองพอกและตำบลมะอึที่มีคุณสมบัติที่คัดเข้าศึกษา (Inclusion criteria) เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม และการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและ % Differences   

ผลการวิจัย : กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีคะแนนความรู้เกี่ยวกับการบริโภคอาหารที่มีผลต่อการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับอยู่ในระดับต่ำ (61.0%) และความรู้เกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับอยู่ในระดับต่ำ (60.0%) และพฤติกรรมการรับประทานอาหารดิบหรือสุก ๆ ดิบๆ ระดับต่ำ (41.90%) ไม่เคยตรวจอัลตราซาวด์เพื่อดูพยาธิสภาพของตับหรือคัดกรองเกี่ยวกับมะเร็งตับหรือมะเร็งท่อน้ำดี (64.1%) ผลการตรวจอัลตราซาวด์พบว่า ปกติ (55.9%) และผิดปกติ (38.2%) ผู้ที่พบความผิดปกติและไม่ได้รับการส่งต่อ (69.2%) ได้รับการส่งต่อเพียง (30.8%) แหล่งข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับเป็นประจำ ได้แก่ สื่อเฟสบุ๊ค และอินสตราแกรม (38.6%) รองลงมา คือ องค์กรเอกชนและมูลนิธิ (36.6%) และกลุ่มไลน์ และยูทูป ติ๊กต็อก (35.2%) ตามลำดับ และอัตราความแตกต่างของการติดเชื้อซ้ำ (35.24%) และไม่ติดเชื้อซ้ำ (64.76) ในกลุ่มประชากรที่ศึกษา คิดเป็น 59.04%  

สรุปและข้อเสนอแนะ : จากผลการวิจัยครั้งนี้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ควรดำเนินการแบบ บูรณาการ โดยเน้น การสื่อสารออนไลน์ การคัดกรองโรคเชิงรุก และการปรับระบบส่งต่อผู้ป่วย พร้อมกับสร้างความตระหนักผ่านชุมชนและเครือข่ายสังคมออนไลน์ที่มีอิทธิพลต่อกลุ่มตัวอย่างมากที่สุด