การพยาบาลแบบองค์รวมผู้ป่วยล้างไตทางช่องท้อง: บทบาทท้าทายภายใต้ นโยบาย PD First Policy Holistic Nursing in CAPD Patients: Challenge Role under PD First Policy

บทคัดย่อ

โรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย (End Stage Renal Disease: ESRD) หมายถึง ภาวะการล้มเหลวและเสีย
หน้าที่ของไตอย่างถาวร การทำงานของไตลดลงเหลือน้อยกว่าร้อยละ 10 ของการทำงานทั้งหมด หรือมีอัตราการ
กรองของไตลดลงเหลือน้อยกว่า 15 มิลลิลิตรต่อนาทีต่อพื้นที่ผิวร่างกาย 1.73 ตารางเมตร1 อัตราการกรองของเสีย
ออกจากไตที่ลดลงทำให้เกิดภาวะของเสียคั่งในร่างกาย (Uremia) เกิดภาวะเสียสมดุลของสารนํ้าและอิเล็คโตรลัยท์
ผู้ป่วยอาจเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้นหรือมีความทุกข์ทรมานจากโรค ประชากรไทยพบความชุกของโรคไตเรื้อรัง
ร้อยละ 13.8 ของประชากรไทยทั่วประเทศ2 ในจำนวนนี้มีผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ต้องการรักษาด้วยวิธี
บำบัดทดแทนไต รวม 4 หมื่นคน ค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล คือ 2 แสนบาทต่อคนต่อปี คำนวณค่าใช้จ่ายของ
ผู้ป่วยทั้งประเทศจะสูงถึง 4-6 พันล้านบาท3  การบำบัดทดแทนไตด้วยวิธีการล้างไตทางช่องท้อง (Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis: CAPD) ถือว่าเป็นวิธีการที่ดีเนื่องจากวิธีนี้เน้นให้ผู้ป่วยดูแลตนเองโดยทำด้วยตนเอง ไม่ต้องใช้บุคลากรทางการแพทย์ เครื่องมือ อุปกรณ์ และทรัพยากรต่าง ๆ มากเหมือนวิธีฟอกเลือด (Hemodialysis) ผู้ป่วยสามารถทำได้เองที่บ้าน ในปัจจุบันมีจำนวนผู้ป่วยที่ได้รับการล้างไตทางช่องท้องเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากนโยบาย “PD first ” ของกระทรวงสาธารณสุขที่กำหนดให้ผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย ที่ใช้สิทธิหลักประกันสุขภาพทุกรายสามารถรับการบำบัดทดแทนไตด้วยวิธีล้างไตทางช่องท้องเป็นวิธีแรกโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย 4 การล้างไตทางช่องท้องเป็นการรักษาที่ใช้เยื่อบุช่องท้องเป็นพื้นที่ในการแลกเปลี่ยนและขจัดของเสียออกจากร่างกาย ส่งผลทำให้ผู้ป่วยอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการติดเชื้อในเยื่อบุช่องท้อง บางครั้งส่งผลทำให้ไม่สามารถรักษาด้วยวิธีการล้างไตทางช่องท้องอีกต่อไปได้ 5 ทำให้แพทย์ต้องปรับเปลี่ยนวิธีการรักษาที่ยุ่งยากซับซ้อน ทำให้รัฐต้องสูญเสียงบประมาณในการรักษาเพิ่มขึ้น นอกจากนี้ยังทำใหผู้ป้ ว่ ยมีภาวะซึมเศรา้ ภาวะเครียด วิตกกังวล เนื่องจากการรักษาที่ตอ้ งทำเอง หรือผูป้ ว่ ยบางรายตอ้ งพึ่งพาผู้ดูแลตลอดชีวิต ส่งผลให้ครอบครัวเกิดภาวะเครียด สูญเสียรายได้ของครอบครัว