การศึกษาความต้องการองค์ความรู้ แหล่งเรียนรู้ด้านอาหารและโภชนาการชุมชน ของจังหวัดสงขลา The Study of Knowledge Needs Related to Food and Nutrition Resources of Community in Thailand: A Case Study of Songkhla.

บทคัดย่อ

พฤติกรรมการบริโภค และการมีภาวะโภชนาการไม่เหมาะสมก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพ เนื่องจากการลดภูมิต้านทานของร่างกาย สุขภาพกายและสุขภาพจิตอ่อนแอ และเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรค ปัญหาสุขภาพดังกล่าวส่งผลทำให้คุณภาพชีวิตของครอบครัวและชุมชนแย่ลง จังหวัดสงขลาเป็นหนึ่งในจังหวัดที่ประชากรมีปัญหาสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับภาวะโภชนาการไม่เหมาะสมในอัตราที่สูง ความรู้เรื่องอาหารเป็นปัจจัยหนึ่งที่จะช่วยป้องกันและลดปัญหาที่เกิดขึ้นได้

          การศึกษานี้ใช้วิธีวิจัยผสมผสานทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพ เก็บข้อมูลตำบลนาทวี อำเภอนาทวี จังหวัดสงขลา โดยการสัมภาษณ์ผู้บริหารที่เกี่ยวข้องกับการสาธารณสุข 9 คน ได้แก่ นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัด สาธารณสุขอำเภอ ผู้อำนวยการ รพ.สต. และนายกองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น การสนทนากลุ่มกับอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) 20 คน และสำรวจความคิดเห็นของประชาชน ที่เป็นตัวแทนของครัวเรือน จำนวน 470 ราย โดยใช้แบบสอบถามความต้องการองค์ความรู้เกี่ยวกับอาหารและโภชนาการ ข้อมูลเชิงปริมาณ วิเคราะห์โดยใช้สถิติ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ข้อมูลเชิงคุณภาพ วิเคราะห์โดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา (content analysis) ตรวจสอบความน่าเชื่อถือโดยการตรวจสอบสามเส้า (triangulation) การให้ผู้ให้ข้อมูลได้ตรวจสอบและรับรองความถูกต้องของข้อมูล (member checks) ผลวิจัยพบว่า ผู้บริหารตระหนักถึงความสำคัญของความรู้เรื่องอาหาร การมีนโยบายส่งเสริมภาวะโภชนาการที่ดี และเห็นว่า อสม. ควรได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่องเพื่อแบบอย่างที่ดีด้านอาหารและโภชนาการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นควรสนับสนุนงบประมาณในการพัฒนาบุคลากร และสนับสนุนกิจกรรมด้านอาหารและโภชนาการในชุมชน เนื่องจากกลุ่มตัวอย่างต้องการองค์ความรู้เพิ่มเติมมากในเรื่องอาหารเฉพาะโรค และอาหารสำหรับผู้สูงอายุ นอกจากนั้นกลุ่มตัวอย่างต้องการแหล่งเรียนรู้เรื่องอาหารที่เข้าถึงง่าย อยู่ในชุมชน และต้องการสื่อที่หลากหลาย เช่น วิทยุชุมชน หอกระจายข่าว ใช้รถประชาสัมพันธ์ เจ้าหน้าที่ไปแนะนำโดยตรง และแผ่นพับ

          ผลการศึกษานี้ หน่วยงานในกระทรวงสาธารณสุขและองค์กรปกครองส่วนท้องที่สามารถนำผลการวิจัยไปพัฒนาสื่อและแหล่งเรียนรู้เกี่ยวกับอาหารและโภชนาการที่เหมาะสมสำหรับบริบทท้องถิ่นต่อไป

Inappropriate eating behavior and poor nutrition can lead to health problems by reducing immunity, impairing physical and mental health, and increasing susceptibility to disease. Health problems are resulting in poor quality of life of families and communities. Songkhla province has high rate of poor nutrition status. Knowledge regarding nutrition may help to prevent and reduce nutritional problem in the province.

          Mixed method was conducted in Na Thawi sub-district, NaThawi district, Songkhla. Qualitative data was collected by interviewing nine administrators who have responsibilities to promote public health (provincial chief medical officer, district public health officer, Tambon health promoting hospital director, and chief executive local administrators) and focused group with 20 health volunteers. Quantitative data was collected by using Knowledge Needs related to Food and Nutrition Questionnaire (KNFNQ). . Quantitative data was analyzed using percentage, mean, and standard deviation. Qualitative data was analyzed using content analysis, triangulation and member checks. The results revealed that administrators concerned about the important of knowledge needs related to food and nutrition, and policy to promote good nutrition. They also stated that health volunteers should be continuously trained to be the role model of food and nutrition. Local administers should provide training budgets and support food and nutrition promoting activities in communities due to knowledge needs regarding food and nutrition for specific disease, and food and nutrition for older adults. In addition, participants also need food and nutrition learning resource that was easy to access in their communities, and various kinds of media to communicate about food and nutrition knowledge such as community radio, broadcast tower, public relation mobile car, giving information by public health officers, and pamphlet.

          Public health organization and local administration can use the results to develop media and learning resources regarding food and nutrition that fits the local context.