การรับรู้และทัศนคติเกี่ยวกับหนังสือแสดงเจตนาเพื่อการรักษาทางการแพทย์ของผู้สูงอายุและญาติผู้ดูแลในชุมชนชนบท จังหวัดภาคกลาง

บทคัดย่อ

การตัดสินใจเลือกการดูแลในระยะท้ายของชีวิตเป็นความยากลำบากของผู้ป่วยและครอบครัว เนื่องจากผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่เคยวางแผนการดูแลรักษาล่วงหน้า การวิจัยเชิงคุณภาพนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายการรับรู้และทัศนคติเกี่ยวกับหนังสือแสดงเจตนาการดูแลรักษาในระยะท้ายของชีวิตของผู้สูงอายุและญาติผู้ดูแล โดยศึกษาในชุมชนแห่งหนึ่งของจังหวัดภาคกลาง คัดเลือกผู้ให้ข้อมูลแบบเฉพาะเจาะจงตามเกณฑ์ ได้แก่ ผู้ที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป สามารถสื่อสารตอบคำถามได้ และมีญาติผู้ดูแลที่อาศัยอยู่ร่วมกัน มีอายุ 18 ปี ขึ้นไป ยินดีให้ข้อมูลผ่านการสัมภาษณ์บันทึกเทป ข้อมูลอิ่มตัวที่ 15 ครอบครัว รวมผู้สูงอายุ 15 ราย และญาติผู้ดูแล 15 ราย วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการศึกษาพบว่า การรับรู้และทัศนคติของผู้สูงอายุและญาติผู้ดูแลที่มีผลต่อการทำหนังสือแสดงเจตนามี 6 ประเด็น ได้แก่ 1) การไม่รู้ว่ามีการทำหนังสือแสดงเจตนา เนื่องจากในบริบทสังคมชนบท ข้อมูลข่าวสารยังไม่ทั่วถึง 2) ความเชื่อเรื่องลางร้ายหรืออาจทำให้เสียชีวิตเร็วขึ้น โดยเฉพาะในผู้ที่มีอาการเจ็บป่วย ทำให้รู้สึกท้อแท้ สิ้นหวัง และไม่กล้าที่จะทำหนังสือแสดงเจตนา 3) การมองว่าเป็นเรื่องไกลตัว โดยเชื่อว่าไม่จำเป็นต้องทำ เว้นแต่จะมีอายุมาก มีการเจ็บป่วยร้ายแรง หรือไม่มีครอบครัวดูแล 4) ความกังวลต่อการละเลยการรักษา เช่น จะไม่ได้รับการรักษาอย่างเต็มที่ ไม่ได้รับการถามความคิดเห็น และไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ภายหลัง 5) การไม่พบตัวอย่างยืนยันประโยชน์ ทำให้ไม่มั่นใจและต้องการหลักฐานจากประสบการณ์จริง และ 6) วิธีการสร้างการยอมรับ ได้แก่ การให้ข้อมูลที่ถูกต้องและเข้าใจง่าย สื่อสารโดยบุคลากรสุขภาพ และการประชาสัมพันธ์ให้ทั่วถึง ผลการวิจัยสะท้อนว่า การส่งเสริมการทำหนังสือแสดงเจตนาควรเน้นการให้ความรู้ที่เข้าใจง่าย และการสื่อสารที่เหมาะสมกับบริบทชุมชน โดยเฉพาะการเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายหลัก ได้แก่ ผู้สูงอายุ ครอบครัว และอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน