ประสิทธิผลของโปรแกรมการประยุกต์ใช้แบบจำลองขั้นตอนการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม และการสนับสนุนทางสังคมต่อพฤติกรรมการเลิกสูบบุหรี่ของวัยรุ่น The Effectiveness of Stages of Change Model and Social Support Application Program on Adolescent Smoking Cessation

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบกึ่งทดลองมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมการประยุกต์ใช้แบบจำลองขั้นตอนการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมและการสนับสนุนทางสังคมต่อพฤติกรรมการเลิกสูบบุหรี่ของวัยรุ่น ในโรงเรียนขยายโอกาส กลุ่มตัวอย่างเป็นนักเรียนมัธยมศึกษาชั้นปีที่ 1-3 จำนวน 60 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม กลุ่มละ 30 คน กลุ่มทดลองได้รับโปรแกรมการเลิกสูบบุหรี่ ประกอบด้วยกิจกรรมการให้ความรู้ กิจกรรมเล่าประสบการณ์ของตัวแบบที่สามารถเลิกสูบบุหรี่ได้ กิจกรรมตั้งเป้าหมายในการเลิกสูบบุหรี่ กิจกรรมฝึกปฏิบัติโดยแบ่งออกเป็น 2 ฐาน โดยฐานที่ 1 การรับรู้ถึงตัวกระตุ้นที่จะส่งผลให้สูบบุหรี่ ฐานที่ 2 การฝึกทักษะการปฏิเสธต่อการถูกเชิญชวน การถอดบทเรียนของนักเรียนกลุ่มทดลอง และกลุ่มผู้ปกครอง ครูประจำชั้น กิจกรรมติดตามเยี่ยมที่โรงเรียนและให้กำลังใจ เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาประกอบด้วย 1) แบบสอบถามขั้นพฤติกรรมการสูบบุหรี่ 2) แบบสอบถามพฤติกรรมการเลิกสูบบุหรี่ 3) แบบสอบถามประเมินการติดนิโคติน(Fagerstrom Test for Nicotine Dependence) วิเคราะห์ข้อมูลทั่วไปโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา วิเคราะห์เปรียบเทียบค่าเฉลี่ยคะแนนด้วยสถิติ t (t-test), 95%Confident interval เปรียบเทียบค่าสัดส่วนด้วยสถิติ Z (Z test) และกำหนดระดับนัยสำคัญที่ .05

                ผลการวิจัยพบว่าภายหลังการทดลองกลุ่มทดลองสามารถเปลี่ยนขั้นพฤติกรรมการสูบบุหรี่ในด้านที่ดีขึ้น

จำนวน 26 คน คิดเป็นร้อยละ 86.7 และกลุ่มทดลองมีผลต่างของค่าเฉลี่ยคะแนนพฤติกรรมการเลิกสูบบุหรี่สูงกว่ากลุ่มควบคุม 28.63  (95%CI: 26.65 - 30.61, p-value < .001) และกลุ่มทดลองสามารถเลิกบุหรี่ได้จำนวน 13 คน คิดเป็นร้อยละ 43.3

                และยังพบว่าการสนับสนุนทางสังคมมีผลกระทบอย่างมากต่อพฤติกรรมการเลิกสูบบุหรี่ของวัยรุ่น ดังนั้นโปรแกรมสำหรับเลิกบุหรี่ของวัยรุ่นไม่เพียงแต่รวมถึงขั้นตอนของรูปแบบการเปลี่ยนแปลงเท่านั้น แต่ยังต้องให้การสนับสนุนทางสังคมจากผู้ปกครองและครูด้วย